Lesbók Morgunblaðsins - 15.10.1961, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
465
OSTAR ÚR GRASI
Áttum við nú tal um vísuna um
stund. Man eg, að eg sagði, að
mér þætti fjórða línan sízt og
ekki samboðin Agli — enda var
eg þá ekki búinn að skilja hana
fullkomlega. Einnig spurði eg þá
miðilinn, hvort hann ætti það til
að yrkja. En hann svaraði, að
hann kynni ekki að yrkja.
Einn af þátttakendum í hringn-
um var Margrét frá Öxnafelli.
Sagðist hún hafa séð komumann
vel. Hefði hann verið í gráum
kufli yzt fata, með krossvafða fót-
leggi. Svartur á brún og brá,
stuttleitur og greppleitur með
stutt skegg, ákaflega þrekinn
vexti, en ekki sýnst næsta hár,
enda hefði hann staðið niðri í
gólfinu upp að kálfum. Á höfði
hefði hann haft eins konar húfu
með litlum börðum eða bryddri
brún.
Vísuna skrifaði eg í vasabók
mína, en skildi blokkarblaðið með
frumritinu eftir hjá húsráðendum.
Hafði þessi fundur talsverð áhrif
bæði á mig og aðra þátttakendur.
Fór nú hver heim til sín.
Þegar eg kom heim, var mitt
fyrsta verk að grípa til vasabók-
arinnar og lesa enn vísuna og
stöðvaði eg einkum hug minn við
fjórðu línu, er mér hafði ekki lík-
að. Kom mér þá óðara í hug ann-
ar og réttari skilningur á línunni.
Hafði eg áður ætlað, að orðið
velli væri þágufall af nafnorðinu
völlur, en nú hugkvæmdist mér
skyndilega, að orðmyndin velli
myndi vera þágufall af orðinu
vell, sem þýðir gull í fornu skálda-
máli. Dró eg nú ekki að fletta
upp í skáldamálsbók Sveinbjarn-
ar Egilssonar eftir orðinu vell,
og komst þá að raun um það, að
Egill notar það orð a.m.k. tvisvar
í þeim vísum, sem til eru eftir
hann.
Viku síðar eða svo nálægðist
U M 4000 ár hafa ostar verið ein
af aðalfæðutegundum mannkyns-
ins og neyzla þeirra hefir stöðugt
farið vaxandi. Þó vita menn ekki
hvernig stendur á því bragði, sem
gerir osta svo eftirsótta.
Nú hafa efnafræðingar og líf-
efnafræðingar tekið sér fyrir
hendur að komast eftir þessu.
Þeir hafa áður reynt að endur-
bæta ostana á allan hátt, en hafa
þessi sami gestur okkur aftur, en
komst þá ekki að vegna fjölda
þeirra annarra að handan, erbiðu
og væntu sambands. Var það á
sama stað og í sama hring. Heyrð-
um við þá til hans eina setningu
í háum og þykkjulegum róm:
„Hvat veldur?“
Um þetta verður nú ekki fleira
skrifað að sinni. Kært væri mér
að vita, ef einhverjir fróðir menn
vissu til þess, að vísa þessi hefði
áður verið kunn. En til þéss hafa
engir vitað, er eg hef sagt vísuna.
Ég undirrituð, Guðrún Ragúels frá
Akureyri, minnist vel þessa merki-
lega fyrirbæris frá þessum minnis-
stæða fundi og á enn í fórum mín-
um frumritið af þessari vísu, eins og
Konráð Vilhjálmsson skrifaði hana í
myrkrinu á fundinum.
Stödd í Reykjavík, 15. júní 1961
Guðrún Ragúels.
Eg undirrituð, Sigurlaug M. Jónas-
dóttir, Eskihlíð 8, Reykjavík, las fjrr-
ir Margrétu frá öxnafelli frásögn
þessa upp I síma. Staðfesti hún að
sér væri fundur þessi mjög minnis-
stæður og að hér væri að öllu rétt
frá skýrt, eftir því sem hún framast
gæti munað.
Reykjavík, 22. júní 1961
Sigurlaug M. Jonasdóttir,
þó ekki vitað í hverju höfuðkost-
ir þeirra voru fólgnir.
Efnafræðingarnir mala nú ost-
ana niður og setja mjölið í síur,
þar sem það leysist upp í vökva,
og síðan er vökvinn rannsakaður.
Lífefnafræðingar þykjast nú hafa
komizt að því, að hið góða bragð
ostanna stafi eingöngu af fitu
þeirri, sem í þeim er. Þeir hafa
einangrað ýmis bragðefni úr ost-
um, en þeim hefir ekki tekizt enn
að finna aðalefnið, sem veldur
hinu góða bragði. Þó segja þeir
að ekki muni líða á löngu þar
til þetta hafi tekizt.
Og takist þeim þetta, þá eru
afleiðingarnar ófyrirsjáanlegar. Þá
mundi vera hægt að framleiða
þetta efni í stórum stíl, setja það
út í hleypta mjólk — og þá er
kominn ostur með hvaða bragði
sem menn helzt kjósa. Með þessu
móti geta ostamir orðið mörgum
sinnum ódýrari en áður, en hætt
er við að bændur og ostafram-
leiðendur. sé ekki hrifnir af þessu.
Sumir segja, að þegar svona
langt sé komið, þá sé alveg óþarfi
að hafa kýr til mjólkurfram-
leiðslu, það muni verða hægt að
gera osta úr grasi — hlaupa alveg
yfir þá seinvirku aðferð að láta
kýrnar breyta grasi í mjólk. Það
var brezki vísindamaðurinn dr.
R. E. Slade, sem fyrstur kom
fram með þessa hugmynd. Að
vísu yrði þetta ýmsum vandkvæð-
um bundið, en þó framkvæman-
legt. Monnum hefir þegar tekizt
að framleiða sykurefni og mjólk-
urfitu úr heyi. Og það má vel
vera að eftir svo sem tíu ár verði
farið að framleiða osta beint úr
grasinu af jörðinnL