Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1961, Blaðsíða 4

632
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ristur eru á steininum. Þessar rist-
ur voru horfnar fyrir löngu. En
munnmælin heldu fast í þá full-
yrðingu, að þarna ætti þær að
vera, og einnig hitt, að steinninn
hefði staðið á fornmannshaug.
Vegna þessa á steinninn og um-
hverfi hans það skilið, að þetta sé
rannsakað betur.
Það er athyglisvert hve lítið
hefir fundizt af steinaristum hér
á landi frá fyrstu öldum byggðar-
innar, saman borið við það sem
fundizt hefir á hinum Norður-
löndum. Og þó hafa íslendingar
hinir fornu kunnað að rista rún-
ir, engu síður en aðrir. Það sést
bezt á steininum, sem fannst hjá
Maeshowe í Orkneyum. íslending-
urinn, sem risti rúnir á hann,
kallar sjálfan sig „rýnstan fyr
vestan haf“.
Hér á landi hljóta að vera
margir rúnasteinar ófundnir. Þeir
dyljast vegna þess að grjót og
loftslag er hér annað en á hinum
Norðurlöndunum. Hér safnast
harðar skófir á steina og hylja þá
algjörlega. Þessar skófir hafa fyllt
allar ristur, svo að þeirra sér
ekki stað lengur. Þess vegna
finnast rúnasteinarnir ekki.
Með þessu er þó ekki verið að
gefa í skyn, að steinn sá, er hér um
ræðir, sé rúnasteinn. Það er óráð-
in gáta. En á þetta er bent til
þess að athugulir menn gangi
ekki fram hjá steinum, ef þeim
virðist að á þeim votti fyrir ein-
kennilegum strykum, því að þar
geta leynzt undir skófunum hin-
ar merkilegustu ristur.
Á. Ó.
Tilkynning í amerísku veitingahúsi:
Ef þér þurfið endilega að setja sígar-
ettuöskuna í bollann, þá segið þjónin-
um frá því svo að hann geti hellt
kaffinu í öskubakkann. - -
Árni Vilhjálmsson læknir
RIGNIR
í LESBÓK Morgunblaðsins 29.
okt. s.l. er athyglisverð og mjög
fróðleg grein, með yfirskrift:
„Rignir blóði“. Meðal arinara frá-
sagna um blóðregn, sem þar er
frá sagt, er tekin upp frásögn
Eyrbyggju um blóðregnið á Fróðá
fyrir Fróðárundur. Hefur mér
alltaf þótt mikið til koma þeirrar
frásagnar, vegna þess hve ná-
kvæm og trúleg lýsingin er. Er
engu líkara en að þar segi sjón-
arvottur frá. Sagan er þó örugg-
lega skráð löngu eftir að atburð-
ufinn gerðist, og virðist höfundur
sögunnar því hafa séð hann fyrir
innri sjónum, líkt og Jónas sá
rauðu blossamóðuna með blágrá-
um reyk yfir, er hann orkti kvæð-
ið Skjaldbreiður. í lok greinarinn-
ar er réttilega tekið fram, að ekki
geti rignt blóði, en að stundum
komi rauð rigning: „Telja menn
að það stafi af því, að mikið sé
í loftinu af rauðu sanddufti, sem
borizt hefur með vindum utan af
•
eyðimörkum. Þegar þetta duft
blandast rigningunni, verður regn-
vatnið rautt á litinn“, segir í
greininni. Ekki finst mér þessi
skýring um rauða sandduftið sann-
færandi, og að minnsta kosti ó-
fullnægjandi, ,og ósennileg skýr-
ing á blóðregninu á Fróðá. Þar er
heldur ekki um venjulega rign-
ingu að ræða, heldur rignir þar
sjó, sem mengaður er einhverju
því, sem gerir hann rauðan á lit-
inn.
Lítum nú svolítið nánar á frá-
sögn Eyrbyggju af atburði þess-
um, er varð undanfari mikilla
tíðinda þar á bænum: „Sumar var
heldur óþerrisamt, enn of haust-
BLÓÐI
ið kómu þerrar góðir. Yar þá svá
komit heyverkum at Fróðá, at
taða öll var slegin, enn fullþurr
nær helmingurinn. Kom þá góðr
þerridagr, ok veðr kyrrt, ok þurt,
svá at hvergi sá ský á himni. Þór-
oddr bóndi stóð upp snemma um
morgininn ok skipaði til verks.
Tóku sumir til ekju, enn sumir
hlóðu heyinu, enn bóndi skipaði
konum til at þurka heyit, ok var
skift verkum með þeim, ok var
Þórgunnu ætlat nautsfóður til at-
verknaðar. Gekk mikit verk fram
um daginn. Enn er mjök leið at
nóni kom skýflóki svartur á him-
inn norðr yfir Skor, ok dró yfir
himin, ok þangað beint á bæinn“
o. s. frv.
Hvers eðlis var þá þessi svarti
skýflóki, sem kom upp á himin
norður yfir Skor á sólbjörtum
haustdegi. Því er fljótsvarað. Þetta
hlýtur að hafa verið skýstrokkur
— cyclon — sem sogið hefur upp
í sig sjó hátt í loft upp, svo að
hann ber yfir Skor. Hann kemur
að norðurströnd Snæfellsness rétt
undan bænum á Fróðá og yfir
túnið, og fellir úr sér sjóinn í
flekk Þórgunnu, dettur niður er
hann kemur yfir land. Þvermál
skýstrokksins má nokkuð marka
af því, að regnið kemur nálega
allt, eða meginhluti þess, í flekk
Þórgunnu, „en henni var fengið
eitt nautsfóður til verknaðar“ um
daginn, segir sagan. Ekki er gott
að vita hvað þeir hafa ætlað kú
til vetrarfóðurs í þá daga, en
varla hefur það verið sérlega stór
flekkur, sem hinni öldruðu írsku
konu var ætlaður einni til at-
verknaðar. Þórgurina hafði ekki