Lesbók Morgunblaðsins - 02.09.1962, Blaðsíða 4

ÚíL 9QWÍU\l ÍLÖÐUM^
(Jufcrúnar Jóhannödóttur fiá íUlaltóstóóum.

SVARTKLÆDDA KONAN
FRÍÐA litla var beðin að
segja fólkinu, sem úti var
við vinnu, að koma inn að borða.
Göngin á bænum voru löng. Stóðust
á dyr í búr og eldhús. Þegar hún
kemur inn í göngin sér hún dökk-
klædda konu standa við búrdyrnar.
Hún hefir svartan klút á herðum og
lafa hornin niður á brjóst beggja
vegna. Fríða litla horfir á konuna
andartak, en svo hverfur hún sýn-
um. Verður þá telpan ofsahrædd,
hleypur inn í búr til móður sinnar
og segir hvað fyrir sig hafi borið.
Meðan á máltíð stóð, ræddi fólkið um
þessa dularfullu konu. En síðan féll það
tal niður og önnur málefni upp tekin.
Síðar þennan sama dag, bar að garði
ókunnan mann, er Þorsteinn hét. Enginn
setti sýn telpunnar í samband við hann.
Nokkru síðar fór mamma Friðu að
finna kunningjafólk sitt. Bjó það tölu-
vert langt í burtu. Einn daginn, sem hún
dvaldist þar, bar í orð sýn Fríðu. Gat
hún þess að nefndur Þorsteinn Ijefði
komið síðar þann sama dag.
Gamall maður þar á heimilinu sprett-
ur upp af rúmi sínu, þegar hann heyrir
þetta, og verður að orði:
„Þetta er stórmerkilegt. Þegar ég var
GALDRAVÉLIN
Framh. af bls. 3
Og Nonni stóð þarna og hugsaði sér,
Cð þeir hlytu að vera ferlega ljótir að
vilja ekki láta hann sjá sig, en þá sagði
hluturinn: „Við mundum vera alveg
hræðilegir í þínum augum, alveg eins
og þú ert í okkar augum“.
,,Þá er gott, að ég skuli ekki geta séð
í myrkri“, svaraði Nonni.
„Geturðu ekki séð í myrkri?“ var
»purt, og Nonni svaraði, að það gæti
hann ekki, og þá varð nokkur þögn,
enda þótt Nonni gæti samt heyrt, að
hluturinn var að hugsa um, hvernig á
því gæti staðið, að hann gæti ekkert séð
þegar dimmt væri.
Þá spurði hluturinn, hvort hann gæti
þá gert nokkuð annað, en hann gat ekki
einu sinni skilið, hvað hann var að
reyna að segja, og loks fannst honum
hlutnum skiljast, að hann gæ-ti ekki gert
hvað sem fyrir kæmi, og hann hefði
verið spurður um.
„Þú ert hræddur", sagði hluturinn.
„En það er engin ástæða til að hræðast
okkur“.
IV onni reyndi að útskýra, að hann
væri alls ekki hræddur við þá, hvað svo
sem þeir kynnu að vera, af því að þeir
væru svo vingjarnlegir, en hitt væri
hann hræddur við, ef Etotoi frændi og
Emma frænka kæmust að því, að hann
hefði stolizt út að næturlagi. Þeir spurðu
hann nú um þau tvö, og hann reyndi að
gefa greinargóð svör, en þeir virtust
ekki skilja hann og jafnvel halda, að
hann væri að tala um ríkisstjórnina.
Hann reyndi enn að útskýra mál sitt,
en þóttist nokkurnveginn viss um, að
þeir skildu hann alls ekki.
Loksins sagði hann, með kurteisi til
þess að særa ekki tilfinningar þeirra,
að hann yrði að fara — hann væri bú-
inn að vera miklu lengur, en hann ætl-
agi — 0g svo hljóp hann alla leiðina
heim.
Hann komst slysalaust inn í húsið og
í rúmið sitt, og allt var í himnalagi, en
morguninn eftir fann Emma frænka
unglingur drukknaði kona hérna í Vötn-
unum. Ég var einn þeirra, sem leitaði
að líki hennar og fann það. Á herðum
líksins var stór, svartur sjalklútur. End-
ar hans löfðu niður á brjóstið beggja
vegna. Okkur furðaði að klútnum skyldi
ekki skola af líkinu, meðan það velktist
í ánni. En það var því líkast að hann
væri límdur við föt þess.
Þessi kona var móðir Þorsteins.
eldspýturnar í vasa hans og hélt yfir
honum ræðu um hættuna á því að
kveikja í hlöðunni. Orðum sínum til
áherzlu notaði hún einnig svipu á fæt-
urna á hohum, og hversu svo sem hann
reyndi að bera sig karlmannlega, þá
varð hann að hoppa í loft upp, þegar
hún hamaðist mest á honum, og öskra
hástöfum.
Svo vann hann allan daginn við að
reita garðinn og undir kvöld fór hann
að sækja kýrnar.
Hann þurfti ekki að taka á sig neinn
krók til að komast að lyngmóablettin-
um, og nú sá hann, að hluturinn, hvað
sem hann kynni annars að vera, var
ekki annað en eitthvert málmílát, Ííkast
tveim samanlögðum diskum, með rönd
kringum miðju, rétt eins og verða roundi
ef tveir diskar væru lagðir saman. Þetta
var líkast gömlum málmi, sem hefði
lengi legið úti, og það mátti vel sjá hol-
ur í málminum, líkast og á vél, sem
stendur lengi umhirðulaus u-ndir beru
lofti.
Hluturinn hafði brotið sér leið gegn
um kjarrið, drjúgan spöl og einnig
plægt jörðina ein tuttugu fet. Ög þegar
Nonni leit í áttina, sem hann hafði
komið úr, sá hann, að hluturinn hafði
brotið toppinn af stóru tré.
H luturinn talaði við Nonna á
sama hátt og nóttina áður, án allra
orða, en með vinsemd og alúð, enda
þótt' Nonni hefði sjálfsagt ekki þekkt
síðarnefnda orðið, þar eð hann hafði
aldrei rekizt á það í skólabókunum sín-
um. En hann heyrði, að sagt var: „Nú
máttu horfa svolítið á okkur. Líttu
snöggt á okkur og síðan undan. Ekki
horfa stöðugt á okkur. Þannig geturðu
vanizt okkur. Bara stutt í einu“.
„Hvar eruð þið?“ spurði Nonni.
„Nú, bara hérna“, sögðu þeir.
„Ég sé ykkur ekki“, sagði Nonni. ,,Ég
sé ekki-gegnum málm“.
„Hann getur ekki séð gegnum málm“,
sagði annar þeirra.
„Hann getur ekki séð, hvenær stjarn-
an er farin“, sagði hinn.
„Þá getur hann ekki séð okkur", sögðu
báðir í einu.
„Þið ættuð að geta komið út“, sagði
Nonni.
„Það getum við ekki“, sögðu þeir.
„Við mundum deyja ef við kæmum út“.
„Þá fæ ég aldrei að sjá ykkur, eða
hvað?“
„Nei, þú færð aldrei að sjá okkur,
Nonni“. Og svo stóð hann þarna og var
svo afskaplega einmanalegur yfir þvi
að fá aldrei að sjá þessa vini sína.
„Við skiljum þetta ekki“, sögðu þeir.
„Segðu okkur, hver þú ert“
Og af því að þeir voru svona góðir
og vingjarnlegir, sagði hann þeim, hver
hann var — að h-ann væri munaðarleys-
ingi, sem Ebbi frændi og Emma írænka
hefðu skotið skjólshúsi yfir, og voru þó
al'ls ekki frændi -hans og frænka. Hann
sagði þeim ekki, hvernig Bbbi frændi
og Emma f-rænka fóru með hann, börðu
hann og skömmuðu og ráku hann í rúm-
ið matarlausan, en samt gátu þeir skynj-
að þetta allt, og nú varð meir-a af þeirra
hálfu en vinsemd og kunningsskapur,
nú varð líka meðaumkun og jafnvel
eitthvað sem líktist móðurást.
„Hann er svo lítill, auminginn", sögðu
þeir hvor við annan.
eir seildust eftir honum og það
var alveg eins og þeir tækju hann í
fang sér og þrýstu honum upp að sér,
og Nonni féll á kné og teygði hendurn-
ar eftir þessum hlutum, sem lágu þarna
innan um brotna runnanna, og æpti til
þeirra, rétt eins og þarna væri eitthvað,
sem hann gæti gripið og haldið — ein-
hver huggun, sem hann hefði alltaf
saknað og þráð og nú loksins fundið.
Hjarta hans æpti upp það, sem hann
gat ekki sagt, ekki fengið yfir varirnar,
og þeir svöruðu honum: „Nei, við skul-
um ekki yfirgefa þig, Nonni. Við getum
það ekki“.
„Lofið þið því?“ spurði Nonni.
Raddirnar i þeim voru eins og dálítið
hörkulegar. ,,Við þurfum engu að lofa,
Nonni. Vélin okkar er biluð og við get-
um ekki gert við hana. Annar okkar er
í andarslitrunum og hinn á ekki Langt
eftir“.
Nonni lá þarna á hnjánum og skynj-
aði, hvað um var að vera, og honum
fannst það óbærileg tilhugsun, að þegar
hann hefði loksins eignazt vini, skyldu
þeir vera að deyja.
„Nonni!“ sögðu þeir við hann.
„Já“, svaraði hann og reyndi að verj-
ast gráti.
„Viltu gera kaup við okkur?“
„Hvernig kaup?“ .
„Já, vinsamleg viðskipti. Þú gefur
okkur nokkuð og við gefum þér nokkuð
í staðinn".
„Já... .en.... ég á ekki....“ En í
sama bili áttaði hann sig. Hann átti
sjálfskeiðinginn sinn. H-ann var nú ekki
merkilegur, svona oddbrotinn eins og
hann var, en hann var aleigan.
„Það er ágætt", sögðu þeir. „Einmitt
það, sem við þurfum. Legðu hann á
jörðina, alveg við hliðina á vélinni".
Hann tók hnífinn upp úr vasanum og
lagði hann upp að vélinni, Og meðan
hann horfði á, gerðist eitthvað, en svo
fljótt, að hann gat ekki greint, hvernig
það skeði, en víst var um það, að hníf-
urinn var horfinn og nokkuð annað
komið í staðinn.
„Þakka þér fyrir, Nonni“, sögðu þeir.
„Það var fallega gert af þér að gera
kaup við okkur".
Hann rétti út höndina og tók hlut-
inn, sem h-ann hafði fengið í staðinn
fyrir hnífinn, og meira að segja í myrkr-
inu lýsti af honum eins og einhverjum
huldum eldi. Hann velti honum í lóf-
anum og sá, að þetta var eins og ein-
hverskonar gimsteinn, með mörgum flöt
um, en birtan kom innan úr honum og
ljómaði í mö-rgum litum.
Það var ekki fyrr en hann tók eftir,
hve mi-kið lýsti af honum, að honum
varð ljóst, hvað hann var búinn að tefja
lengi, og þegar hann varð þess var,
stökk hann á fætur og hljóp heimleiðis
án þess að hafa hugsun á að kveðja.
Það var orðið of dimmt til að leita að
beljunum, og hann vonaði bara, að þær
hefðu farið heimleiðis sjálfar og að
hann gæti enn náð í þær og komið með
þær heim. Hann skyldi segja Ebba
frænda, að hann hefði taflzt svo sfskap-
lega við að ná þeim saman. Að kvíg-
urnar tvær hefðu brotizt út úr girðing-
unni og hann hefði orðið að elta þær.
Hann skyldi segja Etotoa frænda.. . .hann
skyldi segja... .skyldi segja....
Hann var orðinn lafmóður af hlaup-
unum, og hjartað í honum hamaðist,
svo að hann skalf allur, og hræðslan lá
eins og farg á herðum hans — hræðslan
við þetta voðalega, sem han hafði gert
— ofan á allar aðrar syndir hans: að
fara ekki í lindina eftir vatninu — að
týna kvígunum kvöldinu áður — að
stela elds-pýtunum!
Hann fann ekki kýrnar á heimleiðinni
— heldur í húsagarðinum, og hann vissi,
að það var búið að mjólka þær.. og
hann vissi, að hann var búinn að vera
miklu lengur en hann hafði nokkurn-
tíma haldið og hefði orðið á miklu
meiri og fleiri syndir, en hann hafði
gert sér í hugarlund. Hann gekk upp
brekkuna að húsinu, og skalf nú af ótta.
Það var ljós í eldhúsinu og hann vissi,
að þar biðu hjónin eftir honum.
Hann gekk inn í eldhúsið ög þar
sátu þau við borðið, og biðu eftir hon-
um. Lampaljósið skein framan í þau og
svipurinn á þeim var svo hörkulegur, að
þau líktust helzt myndum úthöggnum í
stein.
Ebbi frændi rétti úr sér og gnæfði
við loftið og vöðvarnir hnykluðust á
honum, því að hann hafði brett skyrtu-
ermunum upp fyrir olnboga.
Hann seildist eftir Nonna, en Nonni
beygði sig undan, en fingurnir náðu
steinbítstaki á hálsinum á honum, lyft-u
honum upp og hristu hann harkalesa.
„Ég skal kenna þér....“, sagði Ebbi
frændi gegnum samanbitnar tennurnar
.. „Ég skal kenna þér.. Ég skal.. “
Þá d-att eitthvað á gófið og valt út f
horn og lét eftir sig Ijósrák, um leið
og það valt ef-tir gólfinu.
„Þetta datt úr vasa þmum“, sagði
Ebbi frændi. „Hvað er það?“
Nonni hopaði á hæl og hristi höfuðið,
Hann vildi ekki segja, hvað þetta var.
Hann skyldi aldrei segja það. Sama,
hvað Ebbi frændi gerði við hann —
hann skyldi aldrei segja frá því. Ekki
þó að hann dræpi hann. Ebtoi frændi
hljóp á eftir gimsteininum og náði loks
í hann og tók hann upp. Hann bar hanu
að bórðinu, lagði hann þar og horfði
síðan á geisladýrðina frá honum.
Emma írænka hallaði sér fram á
stólnum og fór líka að horfa á steininn.
„Hvað í ósköpunum....?“ sagði hún.
Þau stóðu þannig álút stundarko-rn og
störðu á gimsteininn. Augu þeirra voru
skær og Ijómandi, líkamirnir eins og
stj-arfir og andardrátturinn heyrðist
gegnum þögnina. Þó svo heimsendir
hefði orðið á þessari stundu, hefðu þau
aldrei orðið þess vör.
En svo réttu þau úr sér og horfðu á
Nonna, en sneru sér frá gimsteininum,
eins og þau hefðu misst allan áhuga á
honum — rétt eins og hann hefði átt
þarna erindi og því erindi væri nú lok-
ið og þá hefðu þau engan áhuga á hon-
um lengur. Það var eitthvað athugavert
við þau — nei, kannske ekki beinlínia
það, en þau voru orðin breytt.
„Þú hlýtur að vera glorsoltinn", sagðl
Emma frænka við Nonna. Ég ætla að
ná þér í eitthv-að að borða. Heldurðu,
að þig 1-angaði í egg?“
Nonni greip and-ann á lofti, en kink-
aði kolli.
Ebbi frændi sat kyrr og veitti
gimsteininum enga eftirtekt lengur.
„Heyrðu mig,.. “, sagði hann. „Ég sé
sjálfskeiðing um daginn í búðinni, þeg-
ar ég var í bænum. Hann er víst eins
og þig langar ti'l að eiga.... “
Það var rétt svo, að Nonni heyrði til
h-ans. Hann stóð og hlustaði á vinsemd-
ina og ástina, stm eins og suðaði um allf
húsið.
4 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
21. tölublað 1962