Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1964, Blaðsíða 14
í VALDEMOSAKLAIISTRI
I
hugskoti okkar eru sumir
staðir baðaðir rómantískum
ljóma. Þann ljóma eiga þeir oft að
þakka skáldunum, sem hefur tekizt
að bregða yfir þá hugljúfri birtu eða
þeir fá blæ af rómantískum atburð-
um eða persónum. Oft þola slíkir
staðir illa hversdagslega heimsókn.
óásjálegi hvannamórinn hans Jón-
asar, þar sem lækur líður niður, eða
árbakkinn við Galtará, þar sem hann
greiddi ljúfa lokka (rímsins vegna?)
standa illa undir lýsingunni þegar á
staðinn er komið. Þó eru undantekn-
ingar frá þessu, jafnvel svo að komu-.
manni finnst staðurinn enn róman-
tískari en þeim sem frægð hans er
af sprottin. Tökum t.d. Valdemosa á
Majorca, umgjörðina um tónskáldið
Chopin og skáldkonuna George Sand
og hið dramatíska ástarævintýri
þeirra, sem maður grét yfir í Tjarn-
arbíói á unglingsárunum og við lest-
ur á sögunum um berklaveika tón-
skáldið með hugljúfu músikina.
Majorca, sem er stærst Baleareyjanna
í Miðjarðarhafinu skammt frá Spánar-
ströndum, er nú orðin einn af eftirsótt-
ustu ferðamannastöðum Evrópu vegna
hins milda veðurfars. Þegar ferðahópur
frá ferðaskrifstofunni Sunnu kom þar
um páskaleytið sl. vor, tilheyrði auðvit-
að að heimsækja klausturbæinn Valde-
mosa ásamt öðru því sem markvert þyk-
ir á þessari fögru eyju.
» ið komum til höfuðhorgarinnar
Paima og settumst þar að, eins og Chopin
og George Sand höfðu reyndar líka gert
árið 1838. Hún ferðaðist með böm sín
tvö, Maurice og Soiange, frá París um
Lyons og Perpignan til Barcelona, en
Chopin slóst í förina á ieiðinni, til að
brottför þeirra vekti sem minnsta athygli
i upphafi sambúðar þeirra. Síðan tóku
þau skip til eyjarinnar Majorca. Þaðan
skrifaði Chopin vini sínum:
„Nú er ég hér í Paima, í skugganum af
pálmatrjám, sedrusviði, aióujurtum, app-
elsinu-, sítrónu- og fíkjutrjám........
Himininn er blár eins og turkíssteinn,
sjórinn eins og lapíssteinn og fjöllin eins
og smaragðar. Og ioftið? — loftið er
eins og það hlýtur að vera í himnaríki.
Dagarnir eru sóiríkir, ailir ganga i sum-
arfötum og það er heitt. Á kvöidin er
sungið og leikið á gítara tímunum sam-
an. Á húsunum eru stórar svalir með
vínviði, sem þekur gamla veggi aiit frá
tímum Araba........ Bærinn og allt hér
minnir á Afríku.... í stuttu máli sagt,
dásamleg tilvera.. .. “
n jafnvel ástfangin skáldkona og
rómantískt tónskáld eru hóð svo hvers-
dagsiegum hlutum sem fæði og húsa-
skjóli. Chopin og George Sand höfðu
é leigu tvö herbergi með fáum og léleg-
um húsgögnum og fæðið, sem saman-
stóð af fiski og hvítlauk, framreitt í oiíu,
átti illa við þau. Loks fundu þau lítið
hús uppi við fjallsræturnar, og tóku það
á leigu. Meðan nýjabrumið af ástinni
entist, nutu þau lífsins, reikuðu um í sól-
fcini á daginn og áttu yndisleg kvöid á
svölunum, þó komið væri fram í desem-
ber. Hin algera kvöldkyrrð var aðeins
rofin af bjöliu stöku asna, sem átti leið
hjá, og daufum niði hafsins í fjarska. En
svo hófst regntíminn og tilveran varð
eins og syndaflóð. Húsið, sem hét „Mai-
son du Vent“ (Hús vindsins), bar nafn
sitt með rentu, því veggirnir héldu ekki
vindi og drukku í sig rakann. Ekkert
verra gat komið fyrir Chopin. Hann
fékk hræðilegar hóstahviður. Og upp frá
því tóku heimamenn að líta hann horn-
auga. Húseigandinn ritaði George Sand
bréf, þar sem hann — eins og hún orð-
aði það síðar — tjáði henni að í ibúð-
inni hýsti hún persónu, sem aftur hýsti
smitandi sjÐkdóm, og kvaðst treysta því
að þau flyttu brott. Læknar voru sendir
á vettvang og hefur Chopin sagt þannig
frá heimsókn þeirra í bréfi: „Einn rak
nefið ofan að hrákanum frá mér, annar
bankaði á þann stað sem hann sagði
þetta koma frá og sá þriðji hiustaði við
bringuna á mér meðan ég hóstaði því
upp.“ Og þegar spönsku læknarnir höfðu
lýst því yfir — ekki reyndar að ósekju
— að tæring væri smitandi, þá var leigj-
endunum vísað á dyr. Um miðjan des-
ember fiuttu þau Ohopin og Geonge Sand
því með börnin norðvestur á eyjuna,
upp í fjalladal, þar sem þau fengu inni
Ferðahópurinn frá íslandi átti vissu-
lega ekki í húsnæðisvandræðum. Við
bjuggum í tveimur glæsilegum hótelum,
stórhótelinu Bahia Palace við hafið inni
í sjálfri borginni Palma, og á Santa
Ana hótelinu á rólegum stað úti með
ströndinni. Við vorum á ferðinni fyrstu
dagana í apríl, sem voru afar mildir,
nægilega hlýir til að synda í útisund-
laugum hótelanna en varla í sjónum enn.
Og einn daginn héldum við til Valde-
mosa, 17 km. í norðvestur inn á eyj-
una, ferðuðumst í þægiiegum langferða-
bílum eftir góðum vegum.
* etta er yndisleg leið. Við þekkj-
um trén sem Chopin segir frá í bréfi
sínu. Gömiu fagurlega snúnu sedrus-
viðartrén hafa lítið 'breytzt. Hvað eru
líka 125 ár í lífi 600—1000 ára gamalia
kvista? Þarna líður hjá stór appelsínu-
trjágarður. Möndlutrén eru ekki alveg
búin að fella hvítu og rauðu blómin sín
og virðast ætla að hafa nægar byrgðir
af möndium tilbúnar fyrir uppskeruna
seint á sumrinu. Og þarna er urmull af
döðlutrjám. Upp yfir trén gnæfa klettótt
fjöllin, sums staðar með ryðrauðum
fiekkjum á ljósgráum límsteininum, eft-
ir útfeili af járnoxiði. Valdemosadalur-
inn er lítill og fagur. Grænklædd fjöll
með hvössum kiettabrúnum og stöku
pálmatré bera við himin, í hlíðunum
■hafa bændurnir hlaðið stalla með hvít-
um blómum og inn á milli sjást greinar
með gulum sítrónum og rauðgulum
appelsínum. Þorpið stendur nokkuð hátt
í dalbotninum, hálfhulið augum aðkomu-
mannsins, en kiaustrið gnæfir þar yfir,
þunglamalegt með sínum þykku veggj-
um.
Klaustrið er frá 14. öld og var ætiað
12 munkum og yfirmanni þeirra. Árið
1834 ákváðu stjórnarvöldin að allar
kristnar regiur skyldu reknar úr klaustr-
unum, og flestir munkarnir fiýðu til
Ítalíu. Karþúsíumunkarnir í Valdemosa-
kiaustri hröktust einnig burt, og yfir-
völdin ákváðu að seija eða ieigja klefa
þeirra. Af trúarástæðum höfðu íbúamir
á Majorca þó ekki viljað setjast að 1
klaustrinu, og þegar Chopin og George
Sand komu þangað, voru þar aðeins
fyrir kirkjuvörður, apótekari og ein
kona. Vistarvera hvers munks saman-
stóð af 3 klefum, svefnherbergi, vinnu-
herbergi og bænaherbergi, en lítið sam-
band var á milli kiefasamstæðanna.
Chopin og George Sand bjuggu í klefa-
samstæðu nr. 2, en vegna barna hennar
höfðu þau _ einnig kiefa nr. 4. Maurice,
sem var 14 ára gamall ,og Solange, 10
ára, kunnu vel að meta þessa skrýtnu
gömlu byggingu. Þau hlupu um þökin
og klifu upp mjóu vindustigana og Maur-
ice, sem var heilsuveill, náði sér veh
Á daginn var hægt að ganga út í iitla
garðinn með jurtum og gosbrunnum,
sem fylgdi hverjum klefa og þaðan var
fagurt útsýni yfir daiinn. Á kvöidin
vældu uglurnar og iitiu iuktirnar, sem
hver maður bar með sér, settu dular-
fullan blæ á klaustrið.
Islendingar i hinum gróðursæla klausturgarði.
n það er hálfhráslagalegt að
koma inn í þessa stóru byggingu með
þykku veggjunum. Við sem höfðum
komið neðan frá hlýrri ströndinni í sum-
arkjóium, fundum vel hve miklu sval-
ara er uppi í fjöllunum og okkur var
háifkalt inni 1 klausturbyggingunnL
Hvernig hefur það þá verið fyrir sjúkl-
ing í desember og janúar, þegar ekki
var hægt að ylja
upp nema með litl—
um en fagurlega
mynztruðum glóðar
ofni. George Sand
og Chopin unnu
mikið í kiefum siín
um, því bæði höfðu
selt verk sín fyrir-
fram, til að standa
straum af kostnaði
við ferðina. Þó beið
Chopin lengi eftir
píanóinu, sem hann
átti von á frá Frakk
landi. Hann er óþol
inmóður og skrifar
Camille Pleyel, að
það hlægi sig ef
hljóðfærið komi
rétt í tæka tíð til
að hann fái ánægj-
una af því að pakka
því niður aftur.
„Ég bíð og handrit
in mín sofa meðan
ég get ekki sofið.
Ég hósta og hefi
bakstra og bíð með
óþolinmæði eftir
vorinu eða eftir ein
hverju öðru“. Þeg-
ar hljóðfærið loka
kemur, ætiar aldrei
að ganga að ná þvi
gegnum tollinn og
loks að flytja það
upp í fjöllin eftir
asnastigum, sem
regnið hefur skol-
að úr. Neðanmáls i
fyrrnefndu bréfi
tjáir Chopin Pleyel
að hann hafi sent
honum prelúdáurn-
ar, sem þeir hafi
verið búnir að
semja um, svo ekki
46 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
38. tbl. 1S64