Lesbók Morgunblaðsins - 19.09.1965, Blaðsíða 1
nautaat
Nautaat er að verða „hæst-
móðins“ og nýtízkulegt á
Spáni, eins og reyndar landið sjálft.
Þessi forneskjulega íþrótt Miðjarð-
arhafsmanna, grimmdarleg og glæsi-
leg í senn, sem iðkuð hefur verið
í Suður-Evrópu aftan úr grárri forn-
eskju og tengd var dularfullum helgi
siðum Krítverja í árdaga, virtist
vera í þann veginn að lognast smám
saman út af. Spánverjar voru farnir
að hafa meiri áhuga á knattspyrnu
en nautaati, dýravinir beittu sér
fyrir afnámi íþróttarinnar, og stjórn
Francos var afskiptalaus af málinu.
Ii emingway og ýmsir aðrir gáfu- og
munntamenn utan Spánar ræddu fjálg-
ltga um „duiartöfra" og „frumstæðan
kiulmennskukraft“ nautaatsins. „Snobb
aðir“ útlendingar flykktust til Spánar
og borfðu á ötin sem eins konar helgi-
athainir. Vitanlega skildu þeir ekki mik-
að nýju
ið í ]»ví, sem fram fór, enda voru há-
stemmdar lýsingar þeirra á leiknum
með öllu óskiljanlegar venjulegu fólki,
— og sennilega einnig Jjeim sjálfum.
Þessi dýrkun rithöfunda á nautaati og
tilraunir þeirra til að gera það helgi-
siðakennt fyllti venjulega erlenda áhorf
endur minnimáttarkennd, því að þeir
gátu ekki fundið til þeirra tilfinninga,
sem samkvæmt bókum áttu að vera
nautaatinu samfara. I»eir gátu ekki
hrifizt af því áð sjá dansandi trúð pota
mjóu stingsverði í gæfan I \ 'a. — En
nú er þetta breytt. Nautaatið hefur
gengið í endurnýjungu lifdaganna. Þakk-
að veri sjónvarpinu.
Nú þurfa frægustu nautabanar á lög-
regiuv-eri'ii að halda til þess að koinast
óskaddaðir til i>;ining'.slierbergjaivna, og
þeir geta hatft upp undir 40 milljón
króna árstekjur. Á vorum dögutn verða
menn frægir í skjótri svipan á forsíðum
vjkurita, í fréttaikvikmyndúim og sjón-
varpi, sem ekki spyr um landamæri, en
færir þjóðirnar nær hver annarri.
Spönsku vilkuritin og spánskar frétta-
kvikmyndir gerðu veig nautabana sázt
meiri en efni stó'ðu til. Spönsk blöð búa
við fremur væigt eftiriit „að otfan“,
þegar tii'lit er tekið til þess, að þau
eru gefin út í einræðisríki, en samt eru
rilstjórar þeirra vanir að fyligja þeirri
stefnu, -sem stjórnarvöldin eru Mynnt,
og þar eð þau leggja mi.kla áherzlu á
allt, sem á einhvern hátt má telja „þjóð-
Iegt“, má heita undarlegt, að þau skyldu
ekkj gefa ritstjórunum í skyn, a'ð nauta-
at væri sannköliluð þjóðaríþrótt, að því
ógleymdu, að hún færir bönkunum álit-
legar gjalideyrisfúlgur árlega frá enlend-
um ferðamönnum. Hvernig sem því er
háttað, hafa blöð, tímarit og kvi'kmynd-
ir á Spáni fram til skamims tíma lagt til-
tölulega litla áherzlu á nautaöt. Þetta
breyttist, þe-gar sjónvarpið bom til sög-
unnar, sem átti engin fordæmi til að
sty’ðjast við, eniga fortíð, og er áberandi
fordómailaust. Með því að sjónvarpa
frá nautaötum, hefur á.hugi Spánverja
sjáStfra verið endurvaikinn, og frægð
nautabananna berst um víða veröld.
rið 1964 komu 13 milljónir er-
lendra ferðamainna ti'l Spánar, o>g búizt
er við, að þeir ver’ði ek'ki undir 16
milljónuim í ár. Svo að segja ötlum
þeirra finnst þeir verða að sjá þó ekki
væri nema eitt nautaat. Flestar ferða-
skrifstofur lotfa Spánarförum því, að
þeir sikuli fá að sjiá almennilegt nauta-
at, og þeir eru ekki fyrr stignir út úr flug
vélunum, en þeir byrja að bi'ðja um
„course de taureaux", „bullfight", „tjur-
faktning", „Stiergefecht" — eða nauta-
at á öllum heimsins tungumiáilumv
Þetta skýrir, hvernig smáíbær eins
O'g Marbedla (12,000 íbúar) getur leyft
sér að vígja nýjan nautalieilkvanig og
13 meiriháttar gistihús á fáeinum ár-
um. Árið 1960 fóru fram 323 nautaöt
á Spáni, næsta ár 357, svo 372, 413 og
476 árið 1964.
Ferðamenn eru fúsir til að bonga sem
svarai 1000 krónum fyrir að sijá eitt
nautaat, enda er fjörugt á svartamank-
a’ðnurn, þar sem áðgöngumiðar ganga
kaupum og sölum. Smábæir, þar sem
rúmigóður leikvanigur er fyrir hendi
(stundum a/l'l.t frá dögum Rómverja),
fyliast nú a-f á'hugamönnum um nauta-
at., og efnahagur ibúanna blómgast.
Á Spáni voru haldin 476 nautaöt
(„corridas") á síðastliðnu ári, eins og
fyrr segir, og í ár fara þau á sjötta
hundraðið. í Suður-Frakklandi eru hald
in um 35 nautaöt árlega og allmörg í
Suður- og Mið-Ameríku. A'ð auki fara
fram um 650 „novilladas'* árlega á
Spám, en svo kallast nautaöt, þar sem
ungir og lítt reyndir nautabanar berjast
við ung og smá naut. Nú er það lika
svo. að ekki er hægt að fá tarfa í
spönsku .vi'Minautabúunum, þegar komið
er íram í október.
r
H neykslum í sambandi við nauta
at hefur fækkað. Áður var algengt, að
sagað væri í hornin á bola, til þess
að gera hann hættuminni. Nú rýna full-
trúar sjónvarpsins með smásjám í horn-
in og uppgötva þegar í stað, ef þau hafa
verið sorfin eða söguð. Hins vegar hef-
ur eitthváð borið á því, að þriggja ára
naut séu notuð í stað fjögurra ára, en
svo gömul verða þau að vera orðin, ef
allt á að vera löglegt. Með nýtízku
fóðrun og hormónagjöfum er enginn
vandi að láta þrigg.ja ára gamlan tudda
líta út sem fjögurra ára, og dýralæknar,
sem skoða uPP í bolana, geta ekki sé'ð
'rnun á þriggja ára gömlum jöxlum í
törfum, sem þannig hafa verið aldir, og
jöxium í nautum, sem hafa bitið venju-
legt gras úti á heiðum í átta misseri.
Einnig má heita, að mútur séu úr sög-
unni. Áður viðgekkst það í stórum stíl,
að nautabanar mútúðu þeim, sem skrif-
uðu leikdóma um list þeirra í blöðin.
Nú er það tilgangslaust, eftir að sjón-
varpið kom tiil sögunnar. Fólk getur •*
dæmt sjálft. Hins vegar hefur svartur
markaður með aðgöngumi'ða orðið nær
óviðráðanileigur. Útlendingar eru féflett-
ir miskunnarlaust á Spáni eins og ann-
ars staðar í Suður-Evrópu, og eru gos-
karlar á gistihúsum þar einna umsvifa-
mestir. Þó verður það a'ð segjast, að það
er heppilegt fyrir ferða.langa, að nauta-
öt skuli vera spönsk en ekki ítölsk
þjóðaríþrótt. Einnig hefur nokkuð ver-
ið um það, að léleg nautaöt me'ð ó-
reynaum nautabönum eru sett á svið
fyrir fávísa ferðamenn, sem hatfa ekki
hugmynd um muninn á réttu og röngu
í þessum leik. Þetta er náttúrulega ekki
gert nema þar sem sjónvarpið kemur
hvergi nærri, og erlendir ferðamenn
eru 1 yfirgnæfandi meirihluta gagnvart
íbúunum, svo sem á Palma de Mallorca,
þar sem skandinavíska heyrist oftar
töluð en spánska. Þó hafa sómasamleg
nautaöt verið haldin þar.
S pánskir nautabanar hafa ekki
miklar. beinar tekjur af sjónvarpi frá
leik þeirra. Á Spáni er engin samkeppni
milli sjónvarpsstöðva. Þar er aðeins rek-
ið eitt ríkissjónvarp, eins og í kommún-
istaríkjum, enda er Spánn einræðisríki,
þrátt fyrir allt og allt. Þess vegna ráða
forráðamenn ríkissjónvarpsins því al-
gerlega, hve mikið nautabanarnir fá
greitt fyrir hvern leik, sem sjónvarpað
er. Sú upphæð er ekki svo há, að þá
muni í rauninni neitt um hana. Aftur
á móti hefur sjónvarpið orðið til þess að
endurvekja áhuga þjóðarinnar á íþrótt-
inni, og hinir beztu tíu meðal nauta-
bananna eru þjóðarhetjur, sem vaða í J
peningum. Útsendingar sjónvarpsins
hafa einnig orðið til þess að bæta list-
ina. Nú tjáir ekki fyrir neina miðlungs-
menn að koma fram á þessu sviði, þeg-
ar gervöll þjóðin horfir á. Sjónvarpið
hefur aðgreint góða „matadora" frá slæm
um fyrir fullt og allt. Að auki virðist
það hafa orðið til brýningar hinum góðu,
þannig að þeir leggi meira að sér en áð-
Framhald á bls. 13.