Lesbók Morgunblaðsins - 19.09.1965, Blaðsíða 1

Lesbók Morgunblaðsins - 19.09.1965, Blaðsíða 1
nautaat Nautaat er að verða „hæst- móðins“ og nýtízkulegt á Spáni, eins og reyndar landið sjálft. Þessi forneskjulega íþrótt Miðjarð- arhafsmanna, grimmdarleg og glæsi- leg í senn, sem iðkuð hefur verið í Suður-Evrópu aftan úr grárri forn- eskju og tengd var dularfullum helgi siðum Krítverja í árdaga, virtist vera í þann veginn að lognast smám saman út af. Spánverjar voru farnir að hafa meiri áhuga á knattspyrnu en nautaati, dýravinir beittu sér fyrir afnámi íþróttarinnar, og stjórn Francos var afskiptalaus af málinu. Ii emingway og ýmsir aðrir gáfu- og munntamenn utan Spánar ræddu fjálg- ltga um „duiartöfra" og „frumstæðan kiulmennskukraft“ nautaatsins. „Snobb aðir“ útlendingar flykktust til Spánar og borfðu á ötin sem eins konar helgi- athainir. Vitanlega skildu þeir ekki mik- að nýju ið í ]»ví, sem fram fór, enda voru há- stemmdar lýsingar þeirra á leiknum með öllu óskiljanlegar venjulegu fólki, — og sennilega einnig Jjeim sjálfum. Þessi dýrkun rithöfunda á nautaati og tilraunir þeirra til að gera það helgi- siðakennt fyllti venjulega erlenda áhorf endur minnimáttarkennd, því að þeir gátu ekki fundið til þeirra tilfinninga, sem samkvæmt bókum áttu að vera nautaatinu samfara. I»eir gátu ekki hrifizt af því áð sjá dansandi trúð pota mjóu stingsverði í gæfan I \ 'a. — En nú er þetta breytt. Nautaatið hefur gengið í endurnýjungu lifdaganna. Þakk- að veri sjónvarpinu. Nú þurfa frægustu nautabanar á lög- regiuv-eri'ii að halda til þess að koinast óskaddaðir til i>;ining'.slierbergjaivna, og þeir geta hatft upp undir 40 milljón króna árstekjur. Á vorum dögutn verða menn frægir í skjótri svipan á forsíðum vjkurita, í fréttaikvikmyndúim og sjón- varpi, sem ekki spyr um landamæri, en færir þjóðirnar nær hver annarri. Spönsku vilkuritin og spánskar frétta- kvikmyndir gerðu veig nautabana sázt meiri en efni stó'ðu til. Spönsk blöð búa við fremur væigt eftiriit „að otfan“, þegar tii'lit er tekið til þess, að þau eru gefin út í einræðisríki, en samt eru rilstjórar þeirra vanir að fyligja þeirri stefnu, -sem stjórnarvöldin eru Mynnt, og þar eð þau leggja mi.kla áherzlu á allt, sem á einhvern hátt má telja „þjóð- Iegt“, má heita undarlegt, að þau skyldu ekkj gefa ritstjórunum í skyn, a'ð nauta- at væri sannköliluð þjóðaríþrótt, að því ógleymdu, að hún færir bönkunum álit- legar gjalideyrisfúlgur árlega frá enlend- um ferðamönnum. Hvernig sem því er háttað, hafa blöð, tímarit og kvi'kmynd- ir á Spáni fram til skamims tíma lagt til- tölulega litla áherzlu á nautaöt. Þetta breyttist, þe-gar sjónvarpið bom til sög- unnar, sem átti engin fordæmi til að sty’ðjast við, eniga fortíð, og er áberandi fordómailaust. Með því að sjónvarpa frá nautaötum, hefur á.hugi Spánverja sjáStfra verið endurvaikinn, og frægð nautabananna berst um víða veröld. rið 1964 komu 13 milljónir er- lendra ferðamainna ti'l Spánar, o>g búizt er við, að þeir ver’ði ek'ki undir 16 milljónuim í ár. Svo að segja ötlum þeirra finnst þeir verða að sjá þó ekki væri nema eitt nautaat. Flestar ferða- skrifstofur lotfa Spánarförum því, að þeir sikuli fá að sjiá almennilegt nauta- at, og þeir eru ekki fyrr stignir út úr flug vélunum, en þeir byrja að bi'ðja um „course de taureaux", „bullfight", „tjur- faktning", „Stiergefecht" — eða nauta- at á öllum heimsins tungumiáilumv Þetta skýrir, hvernig smáíbær eins O'g Marbedla (12,000 íbúar) getur leyft sér að vígja nýjan nautalieilkvanig og 13 meiriháttar gistihús á fáeinum ár- um. Árið 1960 fóru fram 323 nautaöt á Spáni, næsta ár 357, svo 372, 413 og 476 árið 1964. Ferðamenn eru fúsir til að bonga sem svarai 1000 krónum fyrir að sijá eitt nautaat, enda er fjörugt á svartamank- a’ðnurn, þar sem áðgöngumiðar ganga kaupum og sölum. Smábæir, þar sem rúmigóður leikvanigur er fyrir hendi (stundum a/l'l.t frá dögum Rómverja), fyliast nú a-f á'hugamönnum um nauta- at., og efnahagur ibúanna blómgast. Á Spáni voru haldin 476 nautaöt („corridas") á síðastliðnu ári, eins og fyrr segir, og í ár fara þau á sjötta hundraðið. í Suður-Frakklandi eru hald in um 35 nautaöt árlega og allmörg í Suður- og Mið-Ameríku. A'ð auki fara fram um 650 „novilladas'* árlega á Spám, en svo kallast nautaöt, þar sem ungir og lítt reyndir nautabanar berjast við ung og smá naut. Nú er það lika svo. að ekki er hægt að fá tarfa í spönsku .vi'Minautabúunum, þegar komið er íram í október. r H neykslum í sambandi við nauta at hefur fækkað. Áður var algengt, að sagað væri í hornin á bola, til þess að gera hann hættuminni. Nú rýna full- trúar sjónvarpsins með smásjám í horn- in og uppgötva þegar í stað, ef þau hafa verið sorfin eða söguð. Hins vegar hef- ur eitthváð borið á því, að þriggja ára naut séu notuð í stað fjögurra ára, en svo gömul verða þau að vera orðin, ef allt á að vera löglegt. Með nýtízku fóðrun og hormónagjöfum er enginn vandi að láta þrigg.ja ára gamlan tudda líta út sem fjögurra ára, og dýralæknar, sem skoða uPP í bolana, geta ekki sé'ð 'rnun á þriggja ára gömlum jöxlum í törfum, sem þannig hafa verið aldir, og jöxium í nautum, sem hafa bitið venju- legt gras úti á heiðum í átta misseri. Einnig má heita, að mútur séu úr sög- unni. Áður viðgekkst það í stórum stíl, að nautabanar mútúðu þeim, sem skrif- uðu leikdóma um list þeirra í blöðin. Nú er það tilgangslaust, eftir að sjón- varpið kom tiil sögunnar. Fólk getur •* dæmt sjálft. Hins vegar hefur svartur markaður með aðgöngumi'ða orðið nær óviðráðanileigur. Útlendingar eru féflett- ir miskunnarlaust á Spáni eins og ann- ars staðar í Suður-Evrópu, og eru gos- karlar á gistihúsum þar einna umsvifa- mestir. Þó verður það a'ð segjast, að það er heppilegt fyrir ferða.langa, að nauta- öt skuli vera spönsk en ekki ítölsk þjóðaríþrótt. Einnig hefur nokkuð ver- ið um það, að léleg nautaöt me'ð ó- reynaum nautabönum eru sett á svið fyrir fávísa ferðamenn, sem hatfa ekki hugmynd um muninn á réttu og röngu í þessum leik. Þetta er náttúrulega ekki gert nema þar sem sjónvarpið kemur hvergi nærri, og erlendir ferðamenn eru 1 yfirgnæfandi meirihluta gagnvart íbúunum, svo sem á Palma de Mallorca, þar sem skandinavíska heyrist oftar töluð en spánska. Þó hafa sómasamleg nautaöt verið haldin þar. S pánskir nautabanar hafa ekki miklar. beinar tekjur af sjónvarpi frá leik þeirra. Á Spáni er engin samkeppni milli sjónvarpsstöðva. Þar er aðeins rek- ið eitt ríkissjónvarp, eins og í kommún- istaríkjum, enda er Spánn einræðisríki, þrátt fyrir allt og allt. Þess vegna ráða forráðamenn ríkissjónvarpsins því al- gerlega, hve mikið nautabanarnir fá greitt fyrir hvern leik, sem sjónvarpað er. Sú upphæð er ekki svo há, að þá muni í rauninni neitt um hana. Aftur á móti hefur sjónvarpið orðið til þess að endurvekja áhuga þjóðarinnar á íþrótt- inni, og hinir beztu tíu meðal nauta- bananna eru þjóðarhetjur, sem vaða í J peningum. Útsendingar sjónvarpsins hafa einnig orðið til þess að bæta list- ina. Nú tjáir ekki fyrir neina miðlungs- menn að koma fram á þessu sviði, þeg- ar gervöll þjóðin horfir á. Sjónvarpið hefur aðgreint góða „matadora" frá slæm um fyrir fullt og allt. Að auki virðist það hafa orðið til brýningar hinum góðu, þannig að þeir leggi meira að sér en áð- Framhald á bls. 13.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.