Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1967, Blaðsíða 4

Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1967, Blaðsíða 4
1 Ein af ástæðunum til þess, að brezk leiklist er „upp- spretta sannrar listnautnar" er að lítil leikhús, sera studd eru með fjárframlögum, hafa á að skipa leik- urum eins og Albert Finney, er leikur jafn óskyld hlutverk og kynvilltan tízkuteiknara (sitjandi) í „Svörtum gamanleik" eftir Peter Schaffer og þjón- inn í „Fröken Júlíu“. Fyrir meira en hálfri öld harmaði írska leikritaskáldið John Millington Synge þau skil, sem voru milli skynsemi og skynhrifa í leikhúsheimi hans tíma. „Leiksviðið verður að sýna okkur raunveruleikann og það verður að skemmta okkur. Þess vegna hefur hin nýja skyn- semihöfðandi leiklist brugðizt, og fólk er orðið hundleitt á falskri kátínu gamansöngleiksins, sem það hefur efngið í stað sannrar gleði, sem hvergi er að finna nema í því sem er frábært og óbeizlað í raunveruleikanum“. Synge var ívið fljótur á sér að fella dóminn um leiða á'horfenda á þessum tveim stefnum leik- listar — enn er talsvert líf í hinu gáfulega (intel- lectual) nútímaleikriti, og söngleikirnir halda að- dráttarafli sínu á fjölda fólks — en hitt var vissu- lega hárrétt athugað hjá honum, að „raunveru- leiki“ og skemmtun" eru hugtök, sem einlægt eru aðskilin, þegar um leikhúsverk er að ræða. Sannast að segja hafa flestir Bandaríkjamenn til skamms tíma litið á leikhúsið sem þægilegan tíma- bana, sneitt hjá raunveruleikanum og sótzt eftir „falskri kátínu“ söngleikja og léttra gamanleikja. Og jafnvel þótt hin skírskotandi nútímaleikrit hafi vaxið í áliti og að vinsældum, hefur þeim ekki tekizt að láta þetta fara saman, skemmtun og raun- veruleika, og áhangendur þeirra eru sagðir kreddu- fullir einstefnumenn. Við munum ekki ræða yfirborðsmennsku Broad- way-leiksýninga hér — hún er óhjákvæmileg afleið- íng þess, að eingöngu er tekið tillit til fjárhagslegs ávinnings — en súrmysulegur hátíðleiki alvarlegri leikhúsverka okkar er vandamál, sem ekki er van- þörf að taka til umræðu. Hvers vegna eru alvarleg- ar leikihústilraunir okkar svo oft stirfnar og kreddu- kenndar? Hvers vegna eiga velunnarar alvarlegrar leiklistar svona bágt með að skemmta sér á leiksýn- ingu? „Tiny Alice“ og „Eftir syndafallið" Það er þrúg- andi andi Boðskapar og Táknmáls, en „skemmtilegt“ er orð sem sízt á við andann er ríkir í Lincoln Center. Með þessu er ég ekki að lýsa persónulegu áliti mínu á slíkum leikritum og leikfélögum, þó að ég hafi á hinn bóginn ekkert sérstakt dálæti á þeim. Ég er öllu fremur að tala um það andrúmsloft sem þau skapa. Það er erfitt að hugsa sér mann fara til slíkrar leiksýningar, fullan ánægjulegrar tilhlökk- unar. Þvert á móti finnst áhorfandanum hann rek- inn áfram af einskærri skyldurækni, sem hann hefur til þessa aðeins kennt við kirkjuferðir eða skóla- slitaatfhafnir. Hér kemur fram þversögn. sem segja má að eigi rót sína að rekja til misræmis milli framboðs og eftirspurnar. Það er sama sagan og með fegrun Ameríku, sem varð ekki almennt áhugamál fyrr en landið var orðið næstum samfelldur ruslhaugur. Eins hefur áhugi á góðri leiklist almennt vaknað á þeim tíma, sem ekkert nýtt hefur komið fram á því Fram'hald á bls. 6. FRÁBÆRT ÓBEIZLAÐ OG FULLT GLEÐI EFTIR ROBERT BRUSTEIN Hina „sönnu gleði“, sem Synge talar um, hef- ur að sjálfsögðu ætíð verið að finna í miklum leik- húsverkum. „Hamlet og Lear voru léttir í lund“, sagði Yeats í kvæði, „gleðin bregður birtu á allar ógnir“, og hver sá, sem hefur orðið djúpt snortinn á leik- sýningu, veit að tilfinningin er einhvers konar víma. En það er ekki gleðin, sem ber uppi verk eins og „Annað Ieikhúsið": „Eftir syndafallið" — Jason Robards og Barbara Loden í leikriti Arthurs Millers í Lincoln Center. „Það er ekki glaðværðin, sem ber nppi slík verk, það er þrúgandi andi táknmáls". „Fyrsta leikhúsið": „Funny Girl“ — Barbra Streisand leikur aðalhlut- verkið í þessu vinsæla Broadway-leikriti. „Til skamms tíma hafa flestir Bandaríkjamenn litið á leikhúsið sem dægradvöl, sneitt hjá raunveruleik- anum og sótzt eftir „falskri kátínu" söng- og gaman- leikja. „Dynamite Tonite“ gerist í ímynduðu stríði og sýnir okkur fram á, „hvernig stríðandi þjóðir nota manns- líf til þess að útkljá deilumál sín“. ■ 4 LESBÓK MOHGUNBLAÐSINS 16. apríl 1967

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.