Lesbók Morgunblaðsins - 24.03.1968, Blaðsíða 7

^ ^aá. ■■ %y"%ý ■ n%%v ■
Pétur Níelsson í lokastökki dansglímun nar.
Grimur Sveinson livíslari bar hita og imnga kvöldsins.
.... ....... mmmm
llöfundur, ljósameistari og leikstjóri diskútera handritið, aðstoðarhvíslarinn
í baksýn.
atriði kom óvart á eftir ellefta atriði.
Braut það stemmninguna örlítið upp að
sjá sýslumannsdótturina hjala í vöggu í
atriðinu eftir að hún ræður fylliraft-
inum eiginmanni sínum bana með rauð-
vínsflösku. Þetta er þó svo smávægi-
legt, að vart tekur að nefna það.
Hitt er þyngra á metunum, að hreyf-
ingar leikenda voru að mestu árekstra-
litlar og möguleikar sviðsins nýttir til
hins ítrasta.
Rétt hefði þó verið að reyna að
forða slysi í þriðja atriði annars þátt-
ar, þegar Gróa Níelsdóttir féll fram af
sviðinu, en ekki verður við öllu séð.
Forvitnilegt hefði verið að fá Jens
Waage eða Einar Kvaran til að stjórna
þessari sýningu, en því varð ekki við
komið, þar sem þeir eru báðir látnir.
Og ekki get ég látið hjá líða að minna
enn einu sinni á nauðsyn þess að fá
hingað til lands enskan Shakespeare
—leikstjóra.
Kunnátta var afbragðsgóð, einkum
í upphafi þriðja atriðis fyrsta þáttar, en
það atriði var flutt nærri hiklaust af
hálfu leikenda, og er ekki að efa, að
leikendur eiga eftir að þroskast til
muna í þessu tilliti eftir því sem á
sýningar líður.
Hvíslari var hinn ötuli, snarráði, gáf-
aði og reyndi hvíslari Grímur Sveins-
son og sýndi hann hér, sem endranaer.
að af honum er mikiis að vænta.
Eitthvað virtist hann miður sín til
að byrja með, en honum óx ásmegin
eftir því sem á sýninguna leið, enda
má með sanni segja að hiti og þungi
kvöldsins hvíldi á honum undir lok
þessarar frábæru sýningar.
Á hátiðarsýningunni forðum var Vé-
dís Pálsdóttir hvíslari- og hefði sannar-
lega verið gaman að heyra í henni aft-
ur nú, en framlag hennar til hátiðar-
sýningarinnar er ógleymanlegt þeim
sem á hlýddu.
Það mun og hafa verið í ráði að
Védís innti þetta ábyrgðarstarf af hönd
um þessu sinni, en af ástæðum sem hér
verða ekki til greindar, varð að fá
Grím til starfans á síðustu stundu og
verður ekki annað sagt en að Grímur
hafi þarna sem endranær hlaupið í
skarðið af hinni mestu karlmennsku.
Ekki verður annað sagt, en að hlut-
verkaskipun hafi tekizt með afbrigðum
vei, með tilliti til fólksfæðar, sern stend-
ur Dyrabjöllunni mjög fyrir þrifum, en
allt fólk sæmilega rólfært þarna um
slóðir, mun hafa lagt hönd á plóginn.
Karl Sveinsson lék vel að vanda, þó
verður ekki hjá því komizt að minn-
ast á leik Kára Árnasonar í hlutverk-
inu á hátíðarsýningunni, en Karl tók
þann kostinn, að leika hlutverkið
öðruvísi en Kári, og orkar sá skiln-
ingur nokkuð tvímælis.
Gróa Níelsdóttir kom þægilega á ó-
vart, en þó var túlkun hennar á hlut-
verkinu allt of keimJík túlkun Ásu
Grímsdóttur, sem fór með þetta veiga-
mikla og margslungna hJutverk á há-
tíðarsýningunni.
Gróa er vaxandi leikk^na, menntuð og
gáfuð, gædd afburða l<>ikhæfileikum, en
ófríð og illa vaxin.
Nokkuð háir það henni, að hún er
einfætt, einkum í dansinum í þriðja
þætti, en upp á móti vegur frábær
söngrödd, sem gæti þó notið sín betur
ef ekki kæmi til mæði leikkonunnar í
htingdansinum.
Nokkur viðvaningsbragur var á leik
Hans Jörgensen, raddbeiting ankanaleg
og var oft erfitt að skilja leikarann.
Vera má að þessir hnökrar stafi af
því að leikarinn er józkur og hefur
ekki enn lært íslenzku, en þó grunar
mig að þessi mistök mætti skrifa á
kostnað leikstjórans.
Gaman hefði verið að sjá Finn Páls-
son aftur í sínu gamla hlutverki.
Hallur Pétursson lék fávitann af svo
mikilli innlifun að unun var á að horfa
og enginn efaðist um að þarna væri
réttur maður á réttum stað.
Atvinnuleikarar Þjóðleikhússins gætu
mikið lært af Halli.
Þau mistök að hafa Hnefil Péturs-
sou í aðgöngumiðasölunn', verða að
skrifast á kostnað leikstjóra, en Hnef-
ill er hinn mesti ójafnaðarmaður þeg-
ar ^ann er drukkinn.
Óspektir og söngur , eiga illa við í
dauðaatriði Ásrúnar.
Það háði Pétri Níelssyni nokkuð, að
hann missti skeggið í dansinum í þriðja
þætti, en hann kom þægilega á óvart,
með því að hemja hárkolluna á höfð-
inu allt atriðið, þrátt fyrir mikinn
pilsaþyt. Ástæða er til að taka það
fram sérstaklega að gerfinefið haggað-
ist ekki. Gaman er að bera saman túlk-
un Péturs og túlkun Ármanns Gríms-
sonar, sem lék sama hlutverkið á há-
tíðasýningunni um árið.
Ármann tók þann kostinn að varpa
sér kollhnís aðeins einu sinni í dans-
giímunni, en Pétur fór fjórum sinnum
og er sú túlkun ef til vill nær anda
verksins.
Þó hefði ég heldur kosið að sjá Ár-
mann í þessu hlutverki.
Of langt mál yrði að telja hér upp
alla þá, sem tóku þátt í þessari frá-
bæru sýningu á Dyrabjöllunni, en aðr-
ir leikarar léku vel að vanda, og þótt
óneitanlega hefði verið gaman að sjá
aðra leikara en suma, sem þarna túlk-
uðu hlutverk, í sömu hlutverkum, þá
er því ekki að neita, að þetta er eitt
stærsta skref, sem tekið hefur verið
— framávið — í íslenzkri leiklistar-
sögu.
Sumir léku vel að vanda. Aðrir komu
þægilega á óvart. Enn aðrir voru sann-
færandi, en nokkra skorti viðeigandi
örlagareisn.
Flestir voru trúverðugir, en leikúr
margra rishár og litríkur. Túlkun var
hnitmiðuð skilningur djúpstæður og
margslungnar gáfur þroskaðra lista-
manna nutu sín til hins ítrasta á sýn-
ingunni.
Undirritaður hefur ekki nógu mikið
vit á ballett og tónlist til að geta fjall-
að um þau mál á opinberum vettvangi,
en söngur og dans virtist ganga hnökra-
laust fyrir sig, ef frá eru skilin nokk-
ur minniháttar meiðsli og áðurnefnd-
ur atburður er Gróa féll fram af leik-
sviðinu. Skegg og hárkollur hefði mátt
festa betur á leikendur.
Leikmynd gerði Snorri Sturluson
pípulagningamaður og voru leiktjöldin
í einu oi'ði sagt frábær, einkum fossinn
x öðrum þætti og skx’iðjökullin ífjai'ska.
Snorri hefur fyrir löngu sýnt, með
óvéfengjanlegum hætti, hvað í honum
býr og sannar það kosti hans hvað
bezt að hann hefur ekkert lært.
Ef nokkuð er hægt að finna að leik-
tjöldunum, þá er það helzt að rétt
hefði verið að þurka kaffisletturnar af
jökulbungunni áður en leiksýning hófst.
Ljósameistari var Njáll Ágústsson og
er framlag hans til þessarar sýningar
ómetanlegt. Sólarlagið í þriðja þætti
hefði þó ef til vill oi'ðið áhrifameira,
ef öi-yggin hefðu ekki sprungið í miðj-
um klíðum, en þau mistök verður að
skrifa á kostnað leikstjórans.
Það er til marks um djörfung, hugum-
stærð, fífldirfsku og framsýni að Leik-
félag Dreifbýlisins skuli hafa ráðizt í
að sýna jafn lífrænt, hnitmiðað, meitl-
að, stórbrotið og mannmargt leikrit og
Dyrabjölluna, einkum þegar höfð er í
huga sú staðreynd að allir, sem þarna
lögðu hönd á plóginn eru bundnir við
áríðandi störf, en lítill tími til að iðka
frístundagaman eins og leiklist.
Ekki eiga allir heimangegnt um fengi-
tímann, en þó munu eiginkonur hafa
sýnt þessu starfi djúpan skilning og
orðið þannig til að hlú að frjósemd
hins djúpstæða og risháa leikverks og
hugverks, Dyrabjöllunnar.
Áhorfendur tóku sýningunni fálega,
en af hrifningu og hlýju.
Blóm og kransar voru afbeðnir.
Flosi Ólafsson.
LAUNSÁTIN
Framihald af bls. 3
an er hann hafði kyngt, sagði hann án
þess að horfa á konu sína: „Hún sagði
mér það. Malarakonan.“
Svo þögðu þau bæði og kafteinninn
gat sér til hvað kona hans myndi vera
að hugsa: er þetta ekki nóg sönnun
þess, að eitthvað sé á milli hans og
malarakonunnar?
En ályktun hans var ekki rétt, að
minnsta kosti ekki með öllu. Því jafn-
vel þótt kona hans hefði hugsað eitt-
hvað á þessa lund þá lét hún annað
gjörólíkt í ljósi upphátt. „Hvað sem
hún kann að vera — þá óska ég henni
alls hins bezta. Ég ætla að gefa henni
fallegustu blússuna mína, þessa silki-
saumuðu, sem þú keyptir handa mér á
páskunum.“
Kafteinninn hlustaði með athygli á
það sem kona hans var að segja, var
jafnvel himinlifandi yfir orðum hennar,
en hann hélt áfram að hugsa sitt. Hann
saug upp helminginn af mjólkinni og
ýtti fi'á sér diskinum, þurrkaði á sér
yfii'skeggið með dúk, sneri sér frá
borðinu og dró konu sína, sem byrjuð
var að taka saman matarílátin, niður á
kné sér: „Þú ert mín, sú eina! Sú
eina, sem myndi aldrei svíkja mig.“
Konan hallaði höfði sínu að öxl hans
og hvíslaði gráti næst: „Ef þú aðeins
kemur til mín aftur.“
í þessu byx-jaði Garov að gelta, hátt,
ákaft — að manni. „Þeir ei'u komnir!“
sagði kafteinninn hvíslandi, og svo um
leið og hann ýtti konunni frá sér:
„Slökktu á lampanum.“
Konan spratt upp og blés á lamp-
ann á veggnum, gekk síðan aftur til
bónda síns í myrkrinu. Hægri hönd
hans mætti hendi hennar í dimmunni
og þrýsti hana, en ekki á sama hátt
og fyrr —eins og tryggan félaga og
samhei'ja.
Eiginmaðurinn og konan sátu þögul
í myrkrinu og hlustuðu. En ekkert var
að heyra og ekkert heyrðist nema ofsa-
legt geltið í hundinum fyrir framan
húsið. Hundgáin varð brátt æðisleg,
eins og' einhver væri að koma, ekki
aðeins heim að húsinu heldur inn í
kofa Gai-ovs. Garov stóð á öndinni og
gaf frá sér snöggt, hvellt gjamm.
„Fáðu mér byssuna,11 hvíslaði kaft-
einninn að konu sinni: hún stóð upp og
að augnabliki liðnu hafði hún hönd á
byssunni í horninu fyrir ofan rúmið.
Kafteinninn ýtti upp gluggahleranum,
en lítil hönd og hvíslandi rödd tíu ára
gamals sonar hans stöðvaði hann óvænt
í myrkrinu: „Tata, Ý5Ca, leyfðu mér að
skjóta.“
Kafteinninn hafði verið sannfærður
Framhald á bls. 9
24. mai'z 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7