Lesbók Morgunblaðsins - 24.03.1968, Blaðsíða 11

Cuðmundur Císlason Hagalín:
Er mannúðm aðeins til í
iútningum og lagasetningum ?
í desemberhefti Dýraverndarans
birtist grein eftir Guðmund Gísla-
son Hagalín, sem hét: „Sælir eru
miskunnsamir, því að þeim mun misk
unnað verða“. í upphafi greinarinn-
ar vék höfundur að komu jólanna
og höfuðatriðum kristindómsins, sem
jafnt vantrúaðir og sértrúaðir ættu
að þakka þá blessun jafnréttis, mann
úðar og allra þeirra gæða, er nenn
njóta í þeim löndum, sem lengst eru
komin frá villimennksu. Hjá íslend-
ingum og raunar fleiri þjóðum þætti
nú ekki lengur hæfa að gleyma hin-
um minnsta bróður, sem meistaran-
um mikla hefði verið svo hugstæður.
Síðan sagði Guðmundur Hagalín orð
rétt:
En hvað svo um dýrin? Mundu
þau ekki eiga sinn rétt, mundu þau
ekki mega teljast til hinna minnstu
bræðra? Það er sagt aftur og aftur,
einn japlar það eftir öðrum, að dýr-
in séu skynlaus, og þeir, sem þó trúa
því, að maðurinn hafi sál, telja dýrin
sálarlaus. En hvað segir_ trúarbók
kristinna manna um það? í sköpunar
sögunni stendur:
„Og Guð skapaði maninnn eftir
sinni mynd, hann skapaði hann eftir
Guðs mynd: hann skapaði þau karl
og konu. Og Guð blessaði þau og
sagði við þau: Verið frjósöm marg-
faldist og uppfyllið jörðina, og gjör-
ið ykkur hana undirgefna, og drottn
ið yfir fiskum sjávarins og fuglum
loftsins og yfir öllum dýrum, sem
hrærast á jörðunni! Og Guð sagði:
Sjá ég gef ykkur alls konar sáðber-
andi jurtir á jörðunni og alls konar
tré, sem bera ávöxtu með sæði í, —
það sé ykkur til fæðu. Og öllum
villidýrum og öllum fuglum loftsins
og öllum skriðkvikindum á jörðunni,
öllu því sem hefur lifanði sál, gef
ég öll grös og jurtir til fæðiu.“
Hinn spaki Salómon segir í orðs-
kviðum sínum:
„Hinn réttláti er nærgætinn um
hag skepna sinna, en hjarta óguð-
legra er hart.“
Og sjálfur Kristur segir, samkvæmt
Lúkasar guðspjalli:
„Eru ekki fimm spörvar seldir fyr
ir tvo smápeninga? Og þó er ekki
einn af þeim gleymdur fyrir Guði.“
Allir munu minnast dæmisögunnar
um hinn miskunnsama Samverja.
Mundi ekki boðskapur hennar ná til
dýranna? Annars eru til biblíuhand-
rit, sem í er hliðstæð saga, sembein
línis er miðuð við dýrin. í Abyss-
iníu og syðsta hluta Egyptalands rík
ir kristin trú, hin svokallaða kopt-
íska kristni, sem barst þangað mjög
snemma á öldum. f hinni koptísku
biblíu er flest hið sama og í okkar,
en þó er þar sitthvað, sem ekki hef-
ur geymzt í þeim biblíuhandritum,
sem fylgt er í okkar biblíu, og þar
á meðal er þessi saga:
„En það gerðist á þeim dögum, að
Jesús lagði leið sína út úr borginni
og kom að fjalli einu með lærisvein-
um sínum.
Og þá var það á einum stað, að
vegurinn lá upp bratta brekku, og
þar varð á leið þeirra maður með
asna sinn klyfjaðan. Klyfjarnar
voru svo þungar, að asninn hafði
hnigið niður undir þeim, og maður-
inn stóð yfir asnanum og hafði bar-
ið hann, svo að blióðið streymdi úr
opnum sárunum.
Jesús gekk til hans og sagði:
„Maður, hvers vegna slær þú dýr-
ið? Sérðu ekki að þú hefur lagt á
það drápsklyfjar? Veizt þú ekki, að
það þjáist?“
En maðurinn svaraði:
„Hvað kemur það yður við? Eg
hef fullt leyfi til að berja asnann.
Hann er mín réttmæt eign, því ég
hef keypt hann fyrir fimm silfurpen-
inga. Spyrjið þá, sem með yður eru.
Þeir þekkja mig og vita, að ég segi
satt. ”
Og nokkrir af lærisveinunum
sögðu:
„Já herra. Þetta er eins og hann
segir. Við vorum vitni að því, að
hann keypti asnann og borgaði hann.
En Jesus svaraði og sagði:
„Sjáið þið þá ekki heldur, hvern-
ig dýrinu blæðir, og heyrið þið ekki,
hvernig það barmar sér og hrópar?“
Og lærisveinarnir svöruðu:
„Nei, Herra. Við heyrum það ekki
barma sér og hrópa.“
Og Jesú varð hryggur og sagði:
„Vei yður, að þið skulið ekki heyra
hvernig það barmar sér og ber sig
upp við sinn himneska skapara, —
en margföld á við sök yðar er sök
hans, sem það ákærir í nauðum sín-
um.“
Síðan snart hann dýrið, og sam-
stundis voru sár þess gróin.
Og hann sagði við manninn:
„Far þú og slá ekki dýr þitt fram-
ar. svo að þú megir líka verða misk-
unnar aðnjótandi.“
Takið eftir því í þessari sögu, að
Jesús segir, að dýrið megni að bera
sig upp við skapara sinn, — að það,
engu síður en maðurinn, geti leitað
til hans um líkn — og að því aðeins
njóti sá himneskrar miskunnar, sem
dýr hefur undir höndum, að hann
sé því góður og miskunnsamur.
Það er alkunna, að hér áður fyrr-
um, jafnvel á þessari öld, var illa
farið með þurfamenn víða á þessu
landi, og aðbúð gamalmenna, fatlaðra
manna og heilsuveilia var næsta bág-
borin. Á þessu hafa orðið gleðilegar
og róttækar breytingar, og sumt það,
sem gert hefur verið í þessum málum
hér á landi, hefur erlendum mönn-
um þótt til fyrirmyndar, og má þar
fyrst og fremst nefna til starfsemina
á Reykjalundi. Þá er það og vitað,
að íslendingar hafa brugðið fljótt
og vel við hverju sinni, sem leitað
hefur verið hjálpar bágstöddum með
fjársöfnun, og ennfremur eru þeir
orðnir að því kunnir, að enginþjóð
hefur lagt meira að mörkum til al-
þjóðlegrar samhjálpar í hlutfalli við
fólksfjölda nema Bandaríki Norður-
Ameríku.
En þó að samúð íslendinga
og hjálpsemi virðist ná til ýmissa
þjóða, sem þeir kunna lítt skil á,
hvað þá til bágstaddra í þeirra eig-
in landi, er öðru máli að gegna, þeg-
ar dýrin eru annars vegar. Ekki
mætti þó ætla, að svo væri, þegar
litið er á íslenzka löggjöf um dýra-
vernd. Hún er um flest eins full-
komin og í þeim löndum, sem lengst
En hins vegar er hún hundsuð af al-
menningi og henni ekki beitt af yfir-
völdum og löggæzlumönnum, og þá
■sjaldan þessir aðiiar koma til skjal-
anna, er tekið á málunum meiri lausa
tökum en á flestum öðrum lögreglu-
eða sakamálum í þessu landi, og er
sem það sé, þrátt fyrir alla hina full-
komnu löggjöf, stjórnarvöldum, em-
bættismönnum og almenningi mjög
ríkt í huga, að dýrin séu ekki ná-
ungi mannsins, hendur eign, sem
hann megi fara með nokkurn veg-
inn eftir eigin geðþótta, enda í sam-
ræmi við þá málvenju, að dýrdrepst
en maður deyr, en sannarlega var
Kristur á annari skoðun og spek-
ingar fornaldar — eins og Salomon
— og sömuleiðis vitrustu og þrosk-
uðustu menn nútímans, til dæmis Al-
bert Schweitzer.
Dæmin um þetta eru deginum ljós-
ari. Menn fara um vegina, aka á dýr
og skilja þau eftir án þess svo mikið
sem að þeir láti sér til hugar koma
að gera endi á kvölum þeirra, hvað
þá sjá um að réttur eigandi sé látinn
vita, hvað gerzt hafi og honum greitt
tjónið. Menn kveikja í sinu, þó að
fjöldi fugla hafi búið sér hreiður og
orpið eggjum sínum á brunasvæðinu.
Menn skjóta gæsir og endur utan
friðunatíma, jafnvel meðan varp
stendur yfir, og hin alfriðaða álft og
meira að segja æðarfugl eru skotin,
án þess að vitendur þess kæri. Menn
láta sér sæma að æða yfir lönd
sem eigendur hafa friðað, og skjóta
þar fugla, eins og engin lög eða eign
arréttur sé til. Þá taka sig uppmenn
úr heilum sveitum eða jafnvel fleiri
en einni og fara í hóp og drepa
gæsir í sárum, án þess að virt séu
að nokkru þau ákvæði laga, sem sett
eru um friðun þessara fugla. Og
skemmst er að minnast þess, þegar
sjónvarpinu þótti hafa að sýna lands
lýðnum mynd af því, þegar ungar
hetjur(!!) úr Vestmannaeyjum fundu
hjá sér köllun til þess án leyfis
landeigenda, að fara til súlnaveiða
og sýna þann garpskap sinn að
rota ófleyga súlnaunga með barefl-
um. Þá er forustumenn S.D.f. kærðu
þetta, þótti mörgum slíkt hin mesta
ósvinna, enda urðu lok málsins þau,
að ekki þótti taka því, að svo mikið
sem sekta hinar ungu hetjur (!!),
sem hlakka síðan yfir hetjudýrkun
(!!) íslenzkra sjónvarpsmanna og
skilningsríku umburðarlyndi(H)
æðstu lagavalda. Þá mundi það og
vitna ljóslega um þá fyrirlitningu
fyrir allri löggjöf sem varðar dýra-
vernd í þessu landi, þegar borgar
yfirvöld Reykjavíkur sendu mann
eða menn til að skjóta áfltir á vatns-
bóli Reykvíkinga, án þess að hafa
fyrir að sækja um undanþágu frá
fuglafriðanarlögum til slíkra aðgerða
eða gæta þess, að sá eða þeir, sem
verkið var falið, hefðu byssuleyfi!
Hjá frændþjóð okkar Dönum hefur
verið lögleitt, að aðrir fengju ekki
veiðileyfi en þeir, sem sýndu með
strangri prófraun, að þeir væru svo
hæfar skyttur, að þeim væri trú-
andi fyrir slíku vopni, án þess að til
þess ætti að koma, að þeir særðu og
kveldu lífið úr þeim dýrum, fleygum
eða ferfættum, sem þeir beindu að
byssum sínum, og mundu svo dansk
ir ráðamenn fráleitt senda einhvern,
sem aðeins kynni að setja skothylki
í byssu og þrýsta á gikk, svipaðra
erinda og sá átti að reka, sem áltftirn
ar skaut að boði reykvískra borgar-
yfirvalda, hvað þá að Danirnir
mundu hafa hundsað ákvæði danskra
friðunarlaga! . . . Svo má þá ekki
gleyma því, að stjórn S.D.Í. hefur
ámálgað það nú í þrjú ár við æðstu
stjórn landsins, að hún flytti frum-
varp um skatt á skotvopn og skatt-
urinn rynni til S.D.f. svo að það
mætti verða þess megnugt að reysa
geymislu- otg hjúkrunarstöð handa
dýrum og hafa með höndum nauð
synlegan erindisrrekstur til fram
gangs dýravernd á íslandi. Und-
irtektirnar hafa verið vinsamlegar,
en hins vegar hefur þó ekkert úr
því orðið enn, að slíkt framvarp væri
flutt, — ríkisstjórninni svo sem ekki
verið þetta neitt kappsmál, enda ann
ir hennar miklar og margvíslegar.
Það skyldi þó ekki vera, að gætt
hefði andúðar gegn slíku frumvarpi
frá fuglaskyttum höfuðstaðarins, þar
eð þeim sé sárt um, að hvert skot
hækki um aðeins fáeina aura! ....
Loks er svo ekki úr vegi að minna
á hrossabændurna. Víða um Norður-
land lá við, að þeir felldu hross sín
síðastliðinn vetur, og var það á vit-
orði lagavarða og bændaforingja um
land allt. En ekki hefur heyrzt, að
stóðeigendur hafi reist hús handa
hestum sínum eða ætluðu þeim fóður
frekar nú en áður — eða þeir hafi
fækkað stóði sínu, svo að orð sé á
gerandi. Þar eru skýr landslög brot-
in ár eftir ár, lög, sem mikil viður-
lög eru við, að brotin séu! Og hvað
svo, ef hrossabændur fella stóð sitt?
Framihald á bls, 13 f
24. marz 1888
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS \\