Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1970, Blaðsíða 3
BÖKMENNTIR
OG LISTIR
[fafjja
rpjÆ'
ifpa^
‘Saa,
ifjmu
g|arfj)a[
Magdalene Thoresen
og Grímur Thomsen
Eftir Svein Ásgeirsson — Síðari grein
Axel Peter Jensen, sjóliðsforingi.
f fyrri hluta þessarar greln-
ar var sýnt fram á, að Grímur
Thomsen hafi ekki vitað, að
hann ætti son, sem væri á
barnaheimili í Kaupmannahöfn,
fyrr en drengurinn var orðinn
8 ára. Aftur á móti er víða og
meðal annars í „skýringum" við
ævisögu Gríms eftir Jón Þor-
kelsson, rektor, sem birt er
framan við Ljóðmæli hans, út-
gefin 1934, þannig frá sam-
skiptum þeirra Magdalenu
skýrt, að menn fá ranga hug-
mynd um þau í veigamiklum
atriðum.
Slík ónákvæmni og óréttmæt
ar fullyrðingar um annarra
einkamál — og þá sérstaklega
ástamál, — eru vissulega mjög
algengar, en þó verður að gera
strangari kröfur til ævisagna-
ritara en annarra. Og þar sem
hér er um allfræga sögu að
ræða og að ýmsu dularfulla,
um leið og hún snertir tvær
frægar og sérstæðar persónur
og þar af aðra íslenzkt höfuð-
skáld, þykir mér ástæða til að
skýra frá ýmsum atriðum, sem
virðast skipta miklu í þessu
máli og hljóta að breyta að
verulegu leyti almennu áliti
manna. Heimildir mínar eru
sumar nýlegar, en aðrar eldri,
og þær ber ég saman, eftir því
sem mér sýnist ástæða og til-
efni til.
Það er i fyrsta lagi tvennt
gjörólíkt, hvort maður viti, að
hann eigi son á uppeldisheimili
í sömu borg og hann býr í, eða
hann veit það ekki.
Grímur Thomsen fékk að vita
um son sinn í bréfi frá Magda-
lene Thoresen 1851, en hann
fæddist 16. júní 1843. Og næst
er þá að athuga, hver voru við-
brögð Gríms.
Svarbréf hans er ekki fyrir
hendi frekar en neinar heim-
ildir yfirleitt frá honum um
samband þeirra. Aftur á móti
má hæglega og með fullri vissu
draga ýmsar ályktanir af bréfi
Magdalene varðandi ýmislegt í
bréfi hans. Bréf þetta dagsetur
hún 22. desember 1851. Md.
Braiae, seim nefnd er í bréfinu,
var eins konar tengiliður milli
þeirra Thoresenshjóna og
barnalheimi'lisins, þar sem syni
Magdalene hafði verið komið
fyrir. Md. Braae bjó í Kaup-
mannahöfn, og hjá henni bjó
fröken Magdalene Kragh, er
hún fór til Hafnar til að eiga
barnið.
Magdalene hafði bannað
manni sínum, Thoresen prófasti,
að spyrja um faðerni barnsins,
en þó sýndi hann því mikla um-
hyggju, og bæði heimsóttu þau
það, þegar þau fóru til Kaup-
mannahafnar, sem oft skeði.
En þetta skýrir upphaf bréfs-
ins:
„Sama dag og mér barst bréf
yðar í hendur, kom einnig bréf
til Thoresens frá Md. Braae,
þar sem hún segir þau dásam-
legu tíðindi, að maður nokkur,
eins og hún kemst að orði, hafi
komið til sín og skýrt frá því,
að hann myndi að öllu
leyti taka að sér að sjá um
drenginn litla. Að þetta bréf
var móttekið eða öllu heldur
lesið af hinni mestu undrun,
skiljið þér vel, en mig setti það
aftur á móti í mikinn vanda,
og ég var hrædd um, að það
kæmist upp um mig.“
Af þessu er ljóst, að Grímur
Thomsen fer þegar í stað, er
hann hefur frétt um barnið, að
beiðni Magdalene til Md. Braae
til að tilkynna það, að hann sé
fús til að taka barnið að sér,
en samkvæmt áætlun Magda-
lene á hún svo að skrifa séra
Thoresen. Og næsta setning
talar einnig sínu máli:
„Það er alveg rétt, sem þér
segið, að það er ekki laust við,
að Md. Braae hafi mig grun-
aða um að eiga hér hlut að
máli, en sú góða dama hefur
aldrei verið sérlega velviljuð'í
minn garð, en hvað um það. En
í þessu efni verður hún þó mjög
í vafa, og hversu tortryggilega
sem hún talar um þessa um-
önnun við Thoresen, þá mun
hún aldrei voga sér að benda
með vissu á mig. Það sem nú
verður erfiðast, er að komast
hjá eftirgrennslan Thoresens.
Hann er nefnilega orðinn mjög
órólegur út af því, að þetta
mál (það er leyndarmálið um
barnið, aths. mín) sé orðið al-
talað í Kaupmannahöfn, og að
þér hafið komizt á sporið
vegna slíks orðróms. Til þess
að komast að raun um þetta ætl-
ar hann að skrifa Md. Braae í
dag og óska þess eindregið, að
hún skýri skýlaust frá því,
hver sá maður sé, sem komið
hafi til hennar, og að hún enn-
fremur hvetji hann til að skrifa
honum, sem honum finnist
hann eiga kröfu til, þar
sem hann ætli ekki umyrða-
laust að afhenda ókunnugum
manni það barn, sem sé undir
vernd hans, án þess að vita
nánar um fyrirætlanir hans.
Þarna sjáið þér, minn kæri, hér
er enn ein flækjan."
Það er óþarfi að fjölyrða um
Indriði G. í»orsteinsson FÓLKIÐ, JÁ
í vindanna borg Nú er skíturinn
sat Sandburg orðinn hjá þeim
og sagði: Fólkið, já. einskonar dyggð.
Eins og liann væri kominn Spekingar, já.
um óravegu Boðorðin öll
í Áfangaflá. og athöfn og heit, allt sem vizka oss gaf
Geimfarar, já, í Aþenu og Róm
á járnhestum fara eða austur við Jangtse
vegu bláa og jódynur hvín er horfið í aldanna haf.
um stjörnur og tungl. Unglingar, já.
Og jörðin Ykkar er ríkið
í myrkrinu skín. og almættið sjálft, því uppreisn skal gjörð.
Ragmenni, já. Og táningafólkið
Þau spyrja hvort ekki skal taka við
sé dauður sá guð, sem gerði úr oss mcnn. þessari jörð.
Hver á að svara? Mr. Pekingman, yes.
Og kannski Er hellirinn þurr
þeir deyði hann senn? og hafa börnin þín hlýtt.
Skáldin, já. Þetta skiptir oss miklu
Þau ortu áður af því við erum
um allt sem þig snerti; um ástir, dauða og hryggð. að byrja upp á nýtt.
24. miaí 1970
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3