Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1971, Blaðsíða 5

tu, pau germ nann. En hvers
vegna . ..
Bíðið andartak. Og svo fór
hann að daðra við yður?
Stúlkan fór eilítið hjá sér
við spurninguna.
Fyrirgefið, en af hverju
viljið þér fá að vita allt þetta?
Verið bara róleg, svaraði ég.
Ég œtla ekki að leggja neinar
óþægilegar spurningar fyrir
yður. Bara að spyrja yður um
nokkur smáatriði, svo að segja.
Hánn daðraði sem sagt við yð-
ur, það er augljóst mál. Segið
mér — mér datt það svona allt
í einu í hug — bauðst hann
ekki til þess fyrirvaralaust,
svona eins og til að brjóta ís-
inn og kynnast yður náið, að
spá i lófa yðar?
Stúlkan skellti upp úr.
Alveg hárrétt. En hvernig í
ósköpunum gátuð þér vitað
það. Það má vist segja, að þér
vitið lengra nefi yðar.
Þetta var nefnilega það sem
ég hafði hugsað mér að gera;
og það hefði ég sagt henni,
hefði ég þorað. Ég horfði á
stúlkuna og nú fannst mér sem
leiftraði frá henni hættulegum
glæringum líkustum þeim sem
stafar frá stólpunum sem há-
spennulínurnar eru strengdar
á. Mér var, satt að segja,
ógerningur að segja eða gera
nokkurn hlut, sem verk-
fræðingurinn hafði ekki þegar
sagt eða gert. Og eftir þvi sem
mér skildist, þá var verkfræð-
ingurinn líkur mér, spurði
ég loks.
Hvernig þá?
Ég meina í útliti.
Ég varð var við, að hún virti
mig vandlega fyrir mér. Síðan
sagði hún:
Ja, á vissan hátt. Þið eruð
báðir ósköp venjulegir menn.
Hvernig þá?
Ja, hvorki laglegir né ljótir,
hvorki langir né stuttir, hvorki
ungir né gamlir. Miðlungs.
Ég sagði ekkert. En ég horfði
á hana og i vanmætti mínum og
harmiþrunginni reiði, hugsaði
ég með mér, að ævintýrið væri
nú orðið að engu. Stúlkuna
varð ég að láta lönd og leið,
og nú var bara að finna upp
eitthvert ráð til þess að senda
hana burtu. Hún tók eftir skap
brigðum mínum og spurði dá-
lítið óttaslegin:
En hvað er að yður? Er eitt-
hvað að?
Álítið þér, að menn eins og
ég og verkfræðingurinn séu á
hverju strái? spurði ég þving-
aður.
Ja, það held ég. Þið eruð —
hvað á ég að segja — þið eruð
eins og fjöldinn.
Ég tók viðbragð og stúlkan
hrópaði upp yfir sig:
Nú skil ég. Yður sárnaði að
ég skyldi segja, að þér væruð
ósköp venjulegur maður. Er
það ekki?
Nei, mér sárnaði ekki bein-
linis, svaraði ég. Við getum
sagt, að ég hafi — lamazt.
Lamazt? En af hverju það?
Jú, úr því ég geri eins og
allir aðrir, þá finnst mér betra
að gera alls ekki neitt.
Stúlkan reyndi að hug-
hreysta mig.
En þér þurfið alls ekki að
finnast þér vera lamaður, þeg-
ar þér eruð með mér. Ég full-
vissa yður um, að ég kann bezt
við svona menn eins og yður,
menn, sem eru ekki allt of
frumlegir, eða stórkostlegir,
menn sem maður veit fyrirfram
hvað þeir ætla að segja eða
gera.
Einmitt það, nú þarf ég að
vinna, sagði ég og reis á fæt-
ur. Þér verðið að fyrirgefa, en
það er áríðandi verkefni, sem
ég verð að ljúka.
Við fórum út í forstofuna.
Stúlkan virtist ekki taka þetta
nærri sér. Hún brosti.
Verið þér nú ekki svona
reiður, sagði hún. Því að þá
hagið þér yður, satt að segja,
alveg eins og verkfræðingur-
inn.
Nú, hvemig hagaði hann
sér?
Einu sinni, þegar ég sagði
honum, að hann væri eins og
allur fjöldinn, sem sagt, ósköp
venjulegur maður, þá varð
hann reiður, alveg eins og þér,
og rak mig út.
Tlie Man Versus The State.
Herbert Spencer. Edited
with an Introduction by
Donald Macrae. A New
View of Society and Report
to the Couinty of Lanark. Ro-
bert Owen. Edited with an
IntroduotJiioai by V. A. C. Gat-
reilL The Pollican Classics.
Penguin Books 1969—1970.
Herbert Sper.cer var boðberi
„laissez-faire" kenningarinnar
í efnahags og samíélagsmálum.
Hann taldi mikil afskipti ríkis-
valdsins af atvinnumálum og
efnahagsmálum leið til áþjánar
og ófrelsis og stórdraga úr
öllu frumkvæði i framkvæmd-
um einstaklinga. Hann taldi að
í stað trúarinnar á guðlegan
rétt konunga væri þá kominn
guðlegur réttur þjóðþinganna
og áleit að frjálslyndir sam-
tímamenn hans stefndu til alls
herjar þrælkunar alls iands-
fölksins, sem auknum afskipt-
um ríkisvaldsins um atvinnu-
mál og fjármál. Sósialisma
taldi hann leiða beint til þrælk
unar. Penguin forlagið telur
fulla ástæðu til þess að gefa
nú út þetta gleymda rit auk
nokkurra þátta, þegar rikis-
valdið þrengir stöðugt meir
og meir að framkvæmdafrelsi
þegnanna.
Upphafsmaður samvinnu-
hreyfingarinnar Robert Owen
var einnig frumkvöðull brezks
sósialisma, hann áleit eins og
svo margir velviljaðir menn,
að skynsemi og uppbyggileg
fræðsla myndu siðbæta mann-
kynið til fegurra lífs og reisti
kenningar sínar um samvinnu-
hugsjónina á þeirri skoðun.
Rekstrarform hans á fyrirtækj-
um var víða tekið upp og hef-
u/r blómigazt, þó ekikli alks srbað-
ar í þeirri mynd, sem Owen sá
í hMlintgum. I þessari bók bint-
ist i fyrsta skipti sósiölsk kenn
ing i nútíma merkingu orðsins,
útgefin 1821.
The Pelican Book of English
Prose. Voliume I—II. Edibed
by Roger Sharrock and Ray
mond Williams. Penguin
Rooks 1969—70.
Þetta er sýnisbók ensks
óbumd’iins máls frá upphafi, eða
frá Engil-saxnesku krónikunni
og fram yfir miðja tuttugustu
öld. Efninu er raðað eftir tíma-
röð og innan hvers tímaskeiðs
er bað flokkað eftir efni í al-
mennar lýsirgar ýmissra fyrir-
bæra, skálrirkap og kafla um
þau efni sem mönnum litust
áhuigaverðust á viðkomandi
títmabiffi. Leitazt er við að sýna
þróun ensks bókmáls, stíls og
skv'njunar.
Alexander oder Die Ver-
wandlung der Welt. Peter
Ramm. Dr.iemer Knaur 1970.
Peter Bamn: hefur sett sam-
an læsilega fantasiu um Alex-
anöer mikla og þýðingu hans
fyrir heimssöguna. Sagan er
mjög skemirtileg aflestrar, at-
bu ðarásin hröð og litauðugar
lýsingar og ýmis konar sögu-
legur samtíningur halda les-
andanum við efnið. Aðdáun
höfundar á hetju sinni er tvíl-
laus og einlæg.
17. janúar 1971 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5