Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1971, Blaðsíða 11

Nicliolson
Sutherland
ially Kellernian
Carrie Snoddgress
áluiga liöfðu á kvikmyndum,
láta sér nú næffja sjónvarpið,
en sá áliorfendaliópur, seni eft-
ir situr, eru |)<“ir, sem mikinn
áiiuga liafa á þessu listformi,
fylgjast vel með framleiðslu
ýmissa landa og láta sér ekki
nægja fornnilumyndir. Fer nú
að síga lieldur á ógæfuliliðina
fyrir draumaverksmiðjunni,
en ný nöl'n ryðja sér til rúms í
Evrópu: Fellini, Antonioni og
Pasolini á Ítalíii: Bergman í
Svíþjóð; Cocteau, Clément,
Bcsnais, Trauffaut og Goddard
í Frakklandi og Wadja og
Polanski í Póllandi, svo nokkr-
ir séu nefndir. En auk þess-
ara einstöku leikstjÓra koniu
fram ýmis ný viðliorf í myndum
einstakra landa, t.d. Frakk-
lands, Póllands og Tékkóslóv-
akíu. Á sama tíma ríkir svo til
alger þögn í Ameríku. Loka-
tilraunir Ilollywood til að end-
endurheimta forna frægð
niistakast algjörlega (Motto:
því meiri peninguni, scm við
við eyðum í ákveðna mynd,
því meiri peninga fáum við til
baka). Hjáróma raddir ein-
staklinga eins og Orson Welles
og Artliur Penns lilutu engan
liljómgrunn í peningakerfinu.
Uni 1967 er gengi evrópskra
mynda hvað mest í Bandaríkj-
unum og liaft er efttr brezkum
leikstjóra: „En guð lijálpi okk-
ur, þegar Amerikiunenn fara að
framleiða persónulegar kvik-
myndlr." Árlð eftlr varð
staersta liiigarfarsbreytingin í
bandaríska framleiðslukerf-
inu. „The Graduate“ liafði ver-
ið gerð fyrir lágmarks kostnað,
en sýnt var þá þegar, að liún
yrði ein tekjubæsta mynd fram
til þessa tíma. „Easy Rider“
sannfærði peningaspekúlant-
ana endanlega um, að bægt
væri að endurtaka „Graduate“.
Þótti nú sjálfsagt að lækka
framleiðslu-kostnaðinn mikið,
en iim leið breyttist tegund
þeirra mynda, seni nú eru gerð-
ar. Stúdíó-svipurinn liefur
horfið, nú eru fiestar myndir
tcknar á staðnum (on location)
og bera meiri blæ lieiniildar-
mynda, en áður tíðkaðist. Ungu
fólki eru veitt tækifæri
sem áður voru óliugsandi, sem
stafar meðfram af því, að
meiribluti áhorfenda í dag er
undir þrítugu. En hvaða stefnu
héfur þá hið unga fólk tekið?
„Gömlii lietjurnar voru van-
ar að verja þjóðfélagiö fyrir
óvinum þess,“ segir Paul New-
man, „nú er þjóðfélagið sjállt
orðið óvinurinn.“ „Þær kvik-
myndahetjur, sem ég ólst upp
með,“ segir Elliot Gould,“
„voru kappar sem drápu Jap-
ani. Hetjan í dag er sá, sem
lieldur fram efasemdum, sá sem
lætur fyrr kasta sér í fangelsi
en skrá sig í lierinn." „Það
var aldrci hlutverk stjörn-
unnar áður, að rökræða gerðir
sínar af skynsemi,“ segir
leikstjórinn Alan J. Pakula. Og
ritliöf. Buck Henry bætir við:
„Nú tala þær um liluti, sem
snerta þeirra eigin liegðun.
Hetjurnar geta nú verið mann-
legar vitverur, en það hafa
þær aldrei verið áður í amer-
ískiuu myndum.“
Villta-vestúrs-myndir ganga
í gegnum mikinn hreinsunareld
eins allar aðrar viðteknar
hefðir þessa listforms. Eftir
„Last Summer“ og „Diary of a
Mad Housewife“ snýr Frank
Perry sér að vestrinn í mynd
sem liann nefnir „Doc“ og
Dennis Hopper er að ljúka
við myndina „Tlie Last Movie“.
Segir sú mynd frá Indíánum,
er borfa á upptöku á venju-
legri Villta-vesturs mynd, og
sem síðan búa til sína ekta út-
gál'u og drepa bvítu menn-
ina. „Grundvallar siðfræðin
liefur verið alröng í þessiim
myndum," segir Hopper. „Þú
hefur engan rétt til að grípa
til byssunnar, ef gert er á
hluta þimi. Það er verk lög-
reglunnar." Jon Voight tekur
undir þetta og bætir við; „Við
erum að reyna að brjóta nið-
ur þá hefð, að liægt sé, í mynd-
um, að drepa óviðkomandi
fólk, án þess að nokkur sið-
ferðileg spiirning vakni.“
Þetta endurmat á áður við-
teknum hefðum liefur í för
með sér, að kvikmyndir hvers
einstaklings verða mjög per-
sónulegar, eins og evrópskar
myndir Iiafa verið um áratugi.
Flestar þessara mynda leita sér
efnis í daglegt Iíf í Bandaríkj-
Framliald á bls. 13.
Katarine Ross
17. jamúar 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11