Lesbók Morgunblaðsins - 22.07.1973, Blaðsíða 4

„íslendingrar eru bókelskasta
þ,jóð í heimi, hverg-i í heimin-
um eru gefnar út jafnmargar
bsekur á hvert mannsbarn,
hvergi er útiánstala bókasafna
hærri á hvert mannsbarn,
hvergi eru bókabúðir fleiri á
svo litlu svæði,“ og svo fram-
\ egis. Flestir kannast við þess
ar staðhæíingar, en skipt-
ar skoðanir eru um sannleiks-
gildi þeirra. Eitt er þó víst,
að áhugi íslendinga á bókum
er gifurlega mikill. Ekki þarf
annað en að dvelja einn dag
á afgTeiðslu bókasafns til að
sannfærast um það, og enn bet
ur kemur þetta fram, ef ein-
um degi er eytt í bókabíl. Far
er yfirleitt troðfullt allan af-
greiðslutímann af börnum,
unglingum og fullorðnum, sem
þurfa að lesa um allt milli
himins og jarðar og nota sér
svo sannarlega þá þjónustu, að
komið sé með bækiuaiar til
fólksins, en það þurfi ekki
langt að fara til að ná sér í
lesefni.
SUMIR NÆSTUM BtNIR
AÐ LESA ALLT
Nú býst ég við, að mörgwn
sé ekki kunnugt um 'hvers kon
ar fyr/irbrigði bókabíll er.
Bókabílöi er bókasafn á >hjól;um.
Fyrstfi bókaibíffliinn tfór af stað
i Bandarikjunu'm á árun-
um milli 1910 og 1920,
en sikömmu fyrir aMamótin var
fairið að aka út bókum i hest-
vöignum. Fyrir þiann tiima voru
bækur oft sendiar tiil af-
skekktra stiaða í 'kösisum og
skiipt um fcassa með viissu miBi
biii. Nú eru bókahitar algenig-
ir viða um Evrópiu, Bandarík-
in, Áatnalíu og Kianada og fyr-
ir þremur árum fór UNESCO
að ibe’tta sér fyrir notfcun ibófca
bília i Asíu, Afrífcu og Suður-
Amerífcu. Þrátt fy.rir mifcinn
kostnað hefur sú starfseimi ©ef
ið góða raun og mikla ánægju
hjá þeim, sem iþjónustu þeirra
njóta. Reyndar má segja það
saima um viðtöfcur bófca-
bíía alö;s staðiar 'anniars staðar
i heiminum.
Sé l'itið á töluir um rekstur
bókabíla síðustu fimmtán árin,
í Bandaríkjunum til dæm-
Ib, kemur í Ijós, að fjölgun
bókabila, au'kning starfetfólfcs,
útlána og bökakosts í toótoa-
bilum er imjöig mikil. Sömu
sögu er að- segja annairis srtað-
air frá. Hér á iandi hefur ver-
ið 'sama 'þröunin, þau rúm þrjú
ár, sem ibókabíliar bafia stiarf-
að. Núna er mest fcnýjandi hjá
okkur, að autea bókakostinn
svo um rmmar. Mairgir við-
skiiptavinanna eru að verða
búnir með iþann hókakost, siem
upp á er að tojóða.
Bókasöfn á hjólum eru ekki
elnu hreyfanlegu bókaisöfnin,
ennfremur eru í notkun toófca-
söfn í toátum, iestum ag flug-
véi'um, sem fana á m'.BIii staða.
Bókasöfn eru því erugan veginn
mosagróin fyrdrtæki, 'þar
sem aldrað vingjarnlegt fólfc
gætiir rykfállinnai dýrm'ætra
bóka ag ekki má heyrast saum
nál detrta. Og ekki. eru eihung-
i!s bækur í bókasöfnum, held-
ur lilka tímariit og dag-
blöð, grammöfónplatur, segui-
bandsspólur, kvikmiyndir og
jafnvel eftirprentaniir atf mál-
veirkum. Almenini'nigsbáka-
safn er þv'í áihliða menning-
arstofnun, sem veitir iþjónustu
hverjum ’sem er og rí'k áherzla
er lögð á iþað i dag að veita
viðskipfcavimunium sem toezta
þjónustu. Bófcasöfn eru tiil fyr
ir alian álmenning.
Hér a Jandi eru bákasiafns-
mái í örrii firamþróun. í Bú-
staðaútitoúi Borgarbókasafns-
inis, sem opnað var 26. janúar
í vetur, verður vísir að tóniM'star
deiM, isem síðar verður í vænt
anlegri toyggi'rDgu laðalsafns í
nýja miðbænum. Úr Bústaða-
útitoúL eru einniig gerðilr út
þeir tveir bökabilar, sem
starfa hérlendás. Sá eldiri fór
af stað 11. júií 1969 og var
strax tekið tveilm hönd-
um. Hann gengur nú tfimm daga
vikunnar. Sá yngri, sem keypt
ur vair inýr frá Svíþjóð fyrir
rúmu ári síðan, igengur fjóra
daga í viku. (Þeir fana 1 flest
þau hverfi bæjiarins, sem efcki
eru náiægt bókasöfnum og i
sum þeiri-a er farið þrisvair í
vitou og þá á fleiiri staði í sama
hverfi. El'dri bíilinn, sem er
gamall strætisvagn númar 3000
—3500 bækur, en sá ynigiri 2000
bækur. Úirval bóka í bílunum
er smækkuð mynd af
bókasafni' þair siem finna má
bækur um öffl möguleg efni.
Skáldsögur, íbama og fullorð-
inna, rfcaka samt mest rými.
1 ibílunum eru gefin út iáns-
sikírteini, tekið við pöntunum
og öflfli önnur mö'giuleg þjónusta
veiitt. Ef bækur, sem (beðið er
um, eru ekki mieð toilinum, er
reynt að hatfa þær með næst
eða taka á móti pöntunum. Þar
sem bókabiiamir eru reiknir af
Borgarbókasafninu eru notuð
sömu lánss'kírfceinl í þeim og á
aða'Isiaínjjnu í IÞiinigholts-
stræti og í útibúum Iþessi. Hvert
skírteinii igildir í þrjú ár, hver
lánþegi getur fengið bæfcur að
viid út á þetta edna skírteini,
en börn innan sextán ára ald-
urs þó aðeins tíu bækur i einu.
Bó'kunum þarf smo að sfciiá eft
iir þrjátíu daga, annars felur
á þær skuld, króna á hverja
bók daglega fnam ytflr þessa
þrjátiu daga.
I*RÍR MENN I STÉTTINNI
Dagur í 'bökabíl getur verið
anzi stremtoinn, en aidrei lleið-
inllegur. Að meðahald er höfð
viðkoma á fjórum stöðum á dag
og er opið frá hálftíma upp i
tvo tíma í einu. Á tfyirstíi stað
er opnað fclufckan Ihá'lftvö og
lokað á síðaista stað kiukkan
míu. Iðulega og þó sérstaklega
að vetrinum íylllllst toíllinn af
•fólki um leið og opnað er og
tæmist ekki ffyrr en llokað er á
siðasta s'bað. Annairs hetfsit dag-
ur i ibófcaibíl ekki kliufck-
an hálftvö heidur klukkan níu
að morgni. iÞá er ibyrjað á þvi,
að bera inn úr bílunum allt
ssm vinna þarf úr ánini á safn-
inu, síðan eru biIarnCr hreins-
aðir og snyrtir hátt og lágit og
bókum, sem 'komlð hafa úr láni
daginn áður, raðað í ihililur. IÞar
að auki þarf að finraðia í hi,ll-
ur og sækja þær toœkur sem
vantiar í bókageymsjur inni' í
safninu. Þá þarf að touga að
ýmsum tæknilegum atriðum
varðandi biliania, is'já um að gert
sé við þá, iþeir séu smurðir,
sett 4 þá ol'ia og fleilra þess
háttar.
í siambandii við rekstur bófca
bfflanna liefur myndazt ný stétt
manna hérilendlte, bílstjórar,
sam hafa meiirapiróf, en geta
jafnframt slnnt þvi starfi, að
lána út og t'aka á móti 'bókum
og aðistoða bókaverð'.i eftir þörf
um á viðkomustöðum bílamnia.
Enn sem komið er eiru hér að-
eirils þirír menn 1 stétt þessari,
en þeir ei'ga fjöldia samherja
úti uim alian heiim. I erlendum
heimiMum eir þesis gtetið, að
erfitt isé að tfinna menn í iþetta
starf. iBezt sé að þeir séu komn
ir yfir fertuigt, bökfróðiir og
spa'kvitriir, vjinigja'rn'legir og
'hjálpiegir, hafi þroskaða
ábyrgðartilfinnihgu og eiigi
gott með að lynida við
fólk. Þar að laukí fliafi þeir svo
góða aksturshæffflieitoa oig sjötta
sans fyrir biliunuim, áður en
iþær Iiáta á sé.r ikræla.
Vel mætti ímyinda sér marga
Isliendinga gædda þessium kost
um, en ikröfurnar eru ikanins'ki
óvenju 'harðar, enda máðað við
erlendiar aðstæður, þar sem
bókabílar eru oft úti við svo
vikum isikiptir og íerðast um
lafSkekkt 'hétruð og á mjlii sba'k-
stæðra bæja. Fyrir uifcan bffl-
stjóramn fara með bílnum í
hverja ferð itveir til þrir bóka
©