Lesbók Morgunblaðsins - 03.04.1977, Blaðsíða 3

Lesbók Morgunblaðsins - 03.04.1977, Blaðsíða 3
unglinga næsta fátæklegar og raunar alls engar að þvi er tekur til síðustu fimm ára. Það er því í raun- inni lítið hægt að fullyrða um tíðni lögbrota hjá unglingum né um það hvort þau eru að færast í vöxt. Einnar könnunar (óbirtrar) er þó ógetið sem ef til vill getur gefið nokkrar upplýsingar. Hún var gerð árið 1975 og var byggð á úrtaki Reykjavíkurungmenna á aldrinum 19—24 ára. Samkvæmt opinber- um upplýsingum höfðu 82% þessara ungmenna aldrei aðhafzt neitt refsivert, 15% höfðu framið minni háttar lögbrot og 3% höfðu brotið hegningarlögin a.m.k. tvisvar sinnum eða framið a.m.k. þrjú lög- brot þar af eitt gegn hegningarlög- unum. Lögbrjótarnir voru að yfir- gnæfandi meirihluta piltar (rúmlega fimm sinnum fleiri en stúlkur. Gerður var samanburður á þessum þremur hópum með tilliti til heimilisaðstæðna þeirra í bernsku, uppeldisaðstæðna og ýmissra fleiri atriða, og kom þá m.a. í Ijós að enginn umtalsverður munur var á þeim, sem engin lögbrot höfðu framið og hinum, sem gerzt höfðu sekir um minni háttar afbrot. Aftur á móti greindust þeir sem meiri háttar lögbrot höfðu á samvizkunni frá hinum tveimur hópunum i nokkrum greinum. Þessi fyrrnefndu komu t.a.m. oftar úr rofnum fjölskyldum. Atvinna feðra þeirra svo og mennt- un var lakari en hinna. Náms- árangur þeirra bæði á barna- og unglingaprófi var og lakari, þrátt fyrir sambærilega greind. Þá hafði afbrotaferill þeirra hafizt mun fyrr en hinna sem sekir höfðu orðið um minni lögbrot. Meðalaldur við fyrsta brot var 15.1 ár á móti 1 9 árum. Niðurstöðum þessarar könnunar, sem einungis er forkönnun, ber að taka með fyrirvara, enda er hún hugsuð sem leiðarvísir að frekari athugunum. Að því fororði viðhöfðu má samt sem áður leyfa sér að segja fram fáeinar hugleiðingar. 1 5% og 3% er nokkuð stór hópur ung- menna, þegar litið er á árganga- stærð og hlutfall þeirra af heildar- mannfjölda. 15% unglinga á aldr- inum 17—24 ára eru um 2000 manns og 3% sömu árganga um 400. Það er naumast að undra þótt Reykvíkingar verði varir einhverrar ókyrrðar i bænum endrum og eins, ef þessar tölur fara nálægt lagi. Samt er eftir að telja alls kyns óspektir, drykkjulæti og gauragang, sem ekki færist á skrár yfirvalda, — að ógleymdum þeim drjúga skerfi sem fullorðnir leggja i þennan sjóð. Vandamálið er greinilega nógu stórt til þess, að ástæða sé til að grípa það fastari tökum en gert hefur verið. Þá eru þær ábendingar athyglis- verðar, að þeir sem alvarlegustu afbrotin fremja eigi sér aðra fortið og misvindasamari en hinir farsælli jafnaldrar þeirra. Hér þyrfti að gera miklu nákvæmari og sundurliðaðri athuganir, það væri óneitanlega mikill fengur ef hægt væri með nokkru öryggi að ganga úr skugga um það, hvaðabörn eru í mestri hættu á að lenda á braut misferlis, á8ur en til þess kemur, og gera ráðstafanir þeim til hjálpar. Og það er varla vafa bundið að á því eru fræðilegir möguleikar. Enda þótt það sé bæði kostnaðarsamt og tíma- frekt, er það áreiðanlega ekki dýrara en umfangsmiklar sakamálarann- sóknir og fangagæzla, fyrir után það, hvað það er miklu mannlegra og skynsamlegra. Líklega kemur ýmsum á óvart, hversu stór hópur ungmenna kemst i tæri við löggæzluna vegna minni- háttar afbrota. Ekki verður annað séð en þessir unglingar komi frá venjulegum fjölskyldum, og sjálfir eru þeir í engu öðru frábrugðnir löghlýðnum unglingum. Yfirleitt virðast þessir unglingar sjá að sér. Ætla má að atferli þessa stóra hóps sé allgóð spegilmynd af þeim losara- brag, sem einkennir samfélag okk- ar, og því virðingarleysi fyrir lögum og reglum, sem altítt er. í þessum tilvikum er efalaust annars konar aðgerða þörf en í hinu fyrrnefnda. Aukið aðhald af hálfu löggæzlu væri tvimælalaust til bóta, auk annarra ráðstafana, sem ég á e.t.v. eftir að víkja að síðar. Vera má að til séu einhverjar athuganir um misferli unglinga, sem mér eru ekki kunnar. En þær eru þá vandlega faldar. Séu þær ekki fleiri til, getur maður ekki ann- að en furðað sig á þeirri miklu upplýsingafátækt, sem við blasir. Og hvernig geta menn varið það að halda áfram að tala og skrifa eins og ekkert sé, án nokkurrar viðhlítandi þekkingar á efni sínu? Og hvað veldur því, að þeir, sem mál þessi brenna heitast :, svo sem barna- verndaryfirvöld, löggæzia og dóms- vald hafa ekki haft meira frumkvæði um kerfisbundna upplýsingasöfn- un? Eða er e.t.v. eitthvað í smíðum af því tagi? Hafa menn enga trú á slíkri starfsemi, eða meina þeir kannski ósköp litið með öllu orða- gjálfrinu, þegar öllu er á botninn hvolft? Spurningar sem þessar verða mér ofarlega í huga við lok þessarar samantektar, og ég vona að svo fari einnig um einhverja af lesendum hennar. Sigurjón Björnsson Indriði G. Þorsteinsson Þióðvísa Þangað sem þú varst ungur til þeirrar áttar horfir löngum þinn hugur og hefst ekki að. Enginn til upphafsins hverfur, ekki til smáfættra daga. Æskudraumur þinn réðist á annan veg. Horfinn er hófasláttur; hrynjandi töltsins og hestar með hvítan úða heitan úr nösum. Áin blá eins og auga alskært er sofin. Aldrei rennur hún aftur istær í gegn. Hvar er nú haustgul störin og holtið brúna eyjar bláar úr unni og amrandi fé? Láttu ekki hátt mitt hjarta hér er við engan að sakast. Örlög þjóðar þig leiddu á þennan veg. Þannig er öllum og einum ætlað að minnast alls sem hann ekki hefur en átti þó. Kynslóðin kaus að fara, kveðja heim þúsund ára, náði þó ekki ‘nema i næturstað. Teikning: Árni Elfar

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.