Lesbók Morgunblaðsins - 03.04.1977, Síða 20

Lesbók Morgunblaðsins - 03.04.1977, Síða 20
.AnU aöbW®”"9 spuiíw"®1'1' —■ríS^* Efrfhur J»»ss°; tók sa!lí]an 19. 09 20. Sfangaveiðimenn eru margir við höfnina og veiða drjúgt af smáum silfurlituðum, gróf- hreistruðum fiski og hirða allt. Þeir nota örsmáa öngla og langar bambusstengur og beita fiski. Sá stærsti sem ég sá dreginn var um það bil 15 sm langur. Þegar búið er að landa, með tignarlegri sveiflu, dregur veiðimaðurinn klút upp úr vasa sínum, heldur fiskinum í klútn- um, meðan hann krækir úr og setur hann varlega í búr úr vfrneti sem hangir í bandi út af bryggjunni og er á kafi f sjð. Hér er svo til enginn munur flóðs og fjöru og um það bil metri frá yfirborðinu og upp á bryggjuna. Og nú sjá Spánverjar fram á metár í túristagróða. Hver ferðaskrifstofan á fætur annarri boðar bestu bókanir sem þekkst hafa og virðist Mallorca ekki ætla að fara var- hluta af þessari aukningu. Þetta er þakkað kosningaúr- slitunum sfðustu og stefnu þeirri sem Suares og stjórn hans hafa tekið, en á sfðasta ári var töluvert um það að fólk óttaðist ótryggt ástand og dýr- tið í kjölfar kosninganna. Ekki nefir bólað á verðhækkunum og stjórnarstefnan lofar góðu um ró og frið í landinu. En hjálpi mér ef Spánverjar halda uppteknum hætti með að yfir- bóka hótelin um 50—100%, þá held ég að margur landinn, og fleiri, verði að sætta sig við annað fbúðarhúsnæði en upp- haflega var pantað. Man ég eftir einu tilviki, einmitt hér á Mallorca, að þýsk ferðaskrif- stofa varð að gera svo vel og fljúga heim með alla farþegana sem þeir komu með, vegna þess að hvert einasta hótel var yfir- fullt og hvergi húsnæði að hafa. Að vfsu á að heita svo að yfir- völd ferðamála hér hafi tekið strangt á yfirbókunum á sfðasta ári og vonandi kemur ekki til neins öngþveitis f sumar, þótt straumurinn auk- ist. Það er lfka auðséð að verið er að gera klárt undir það að taka á móti sumargestunum. Fyrir örfáum dögum óð maður ruslið upp f hné og ég var kominn á fremsta hlunn með að benda borgarstjóranum á það, hvflfkt hneyksli það væri að hafa eins fagra borg og Palma er, svo skftuga sem hún var orðin. En, viti menn, ruslið er að hverfa, hvort sem má þakka það vestan rokinu sem var hér f fyrradag og daginn þar áður, en eitt er víst að verið er að aka haugum af rusli úr almenningsgörðum og garðyrkjumenn bæjarins að stinga upp beð og gróðursetja plöntur. Margir veitingastaðir sem loka yfir vetrarmánuðina eru nú að opna en hótel Melia Mallorca er enn lokað. Ég held að ég iáti þetta nægja núna, en f næsta mánuði er ætlunin að fara á flakk um sveitirnar og njóta þess að sjá alhvft möndlutré f blóma og Mallorca er aldrei fegurri en einmitt f marz og aprfl. Með beztu kveðjum heim á frón. í nítjánda kafla íslands- klukkunnar segir, aö dön- um hafi stundum tekist „meö guös hjálp aö reisa fjarlægar þjóðir, svosem stór-knjasinn til Moscovia“, gegn svíum. Dr. Peter Hallberg gefur eftir- farandi skýringu á þessu orðalagi í grein sinni: Is- landsklukkan í smíöum (Árbók Landsbókasafns 1955 — 1956): „Jón Ólafs- son lýsir veizlu, þar sem minni voru drukkin, „bæði kóngsins og grótfurstans til Moscovia, sá eð er yfir- höfðingi alls Rýsslands og nefnist TZAR VELICOIKNESS, hvaö út: legst kóngur og stórhöfö- ingi“ (111). Viö ská- letruðu orðin er þessi neðanmálsgrein útgefand- ans: „:rússn. tsar í vjekiknjan“. í MINNISBÓK B er vísað til þessa staðar: „Grótfurst- inn til Moscovia vélikí- knjas. J Ó1 Ind, bls. 111“. (121) En í KLUKKUNNI er minnzt á „stór- knjasinn“ (231—32). Þannig hefur skáldið búið til nýtt heiti úr orðalagi Jóns og athugasemd Sig- fúsar Blöndals“. Tekið skal fram, að hér er vísað til ævisögu Jóns Ólafssonar Indiafara 1. útgáfu, sem Sigfús Blöndai bókavörður í Kaupmannahöfn gaf út 1908—1909. í nítjánda og tuttugasta kafla íslandsklukkunar virðist Halldór Laxness notfæra sér m.a. bók Joh. Steenstrup o.fl.: Danmarks Riges Historie V. Þau atriði, er Laxness virðist nota úr þeirri bók, beygir hann undir „lögmál verks- ins“. Þessu til skýringar skal eftirfarandi atriða getið. Friðrik fjórði, sem var konungur dana 1699 — 1720 var í óvináttu við Friðrik hertoga af Gottorp. Hertoginn hafði látið byggja kastala á landa- mærum sínum, og flutt þangað setulið. Friðrik fjórði lét brjóta þá, en her- toginn endurreisa. Friðrik hertogi átti systur Karls XII. svíakonungs og treysti því á liðveislu hans. Frið- rik fjórði hélt þá til Slés- víkur og tók kastala her- togans. Vilhjálmur Eng- landskonungur sendi þá ensk og hollensk herskip til Eyrarsunds og Karl XII. fór með her yfir sundið og tók land í Humlabekk. Til þessarar ferðar enska og hollenska flotans má rekja eftirfarandi í nítjánda kafla. „Einn spurði, hvar er flotinn, ætlar flotinn ekki að verja sundið. Annar sagði, enskir og hol- lenskir eru komnir með herskip í sundið.“ Herför Friðriks fjórða til Gottorp lauk með friðarsamningi 18. ágúst árið 1700. Þessa tvo óvini danakonungs, Karl XII. og Friðrik hertoga gerir Halldór Laxness af hag- kvæmnisástæðum að ein- um: svíakonungi. Enn- fremur má benda á, að Laxness skiptir dana- konungum lítt eða ekki í persónur eins og sjá má af tilvitnunum hér á eftir. i. I kóngsins pálúni voru 3 kórar, sem var tvær tylftir trómedara, ein instrúmentista, sem aö bljesu i básúnur, skálmeyar og krúm- horn og ein tylft söngvara." (Æfi- saga Jóns Ólafssonar Indiafara I. útgáfa, bls. 82). „Og snemma að morgni annars dags var barin bumba og blásið í skalmeyar og krúmhorn og lagt á stað að berjast við óvininn." (ts- landsklukkan, bls. 233). II. „Ved den tredie Grad lagdes der endelig Delinkventen en Krands, det saakaldte Paternoster eller Rosenkrandsen som bestod af tyndt Reb med fem a sex Knuder paa, om Panden, saaledes at Knuderne kom til at ligge tæt ved Öienbrynerne og nogle ved Siderne af Hovedet, men ikke i Tindingern og dreiede rundt, indtil Knuderne trængte godt ind i Hovedet og Öierne begyndte at træde ud af deres Hulheder: saa holdt han inde og formanede atter til Bekjendelse". (Carl Bruun: Kjöbenhavn II., bls. 358 — 359). „Þá skipuðu yfirmennirnir að sækja faðirvorið... Faðirvor þetta reyndist vera krans úr snæri með mörgum hnútum, og var þvf smeygt á höfuð mannsins og snúið uppá með snarvöndli þángað til hnútarnir settust innf skallann og augun ötluðu útúr honum. Þá fanst Jóni Hreggviðs- syni þetta ekki borga sig og sagð- ist vera morðfngi.“. (islands- klukkan, bls. 236). III. „Þeirra fangelsi var á þann veg, að þeir em lífið höfðu eina járn- gjörð svo rúma, að klæðaskipti gjört fengu, og fyrir neðan hægra hnjeð aðra, og láu digrir hlekkir utanlærs þeirra á milli.“ (Æfi- saga Jóns Ólafssonar Indíafara I. útgáfa, bls. 37). „Kóngur skipaði smiðhum. . ., að taka járnið af mjer, hvað honum varð mikið fyrir að ná þvi með þjöl, þvi þar var hnoðinn nagli i þar sem háls- bryggjan var samanlukt. „(Æfi- saga Jóns Ólafssonar Indíafara I. útgáfa, bls. 162)..... þvi bágt mun honum sjálfum verda ad koma epter þad hann kommen er i kongsens jarn og arbeid," (A.M. private brevv. bls. 250). „Eftir þetta ævintýr var Jón Hreggviðsson fluttur í Bláturn... hlekkjaður við múrinn. Gekk keðja mikil úr múrnum f stál- gjörð þrfskipta sem hnept var um manninn, ein álman úm lærið, önnur um manninn miðjan, þriðja um hálsinn og hnoðinn í nagli þarsem hálsbryggjurnar voru samanluktar. Þetta heitir kóngsins járn og arbeið.“ (ís- landsklukkan, bls. 236). IV. „I matnum sé þér mestur hugur að megir honum flika eins og hann sé almáttugur og eilífð þar með líka.“ (Grobbionsrímur II. rima, 45. erindi. Lbs. 1120, 4to, bls. 401). „í maga vorum býr mestur dugur mannvit f görnum Ifka þvf maturinn einn er almáttugur þvf maturinn cinn er almáttugur og eilffur þarmeð líka.“ (íslandsklukkan, bls. 237). V. ,,Da var han kommen i Beröring med et berygted Fruentimmer, der gik under Navn af Stövle- katrine.“ (Joh. Steenstrup o.fl. Danmarks Riges Historie V., bls. 299). „Nokkrir sem til heyrðu for- mæltu kónginum og sögðu að hann væri tekin saman við Stíg- véla-Katrínu.“ (tslandsklukkan, bls. 238). VI. „Til Uheld for Frederik IV. greb imidlertid atter Karl XII. ind.. . Han nyttede den frie Vej over Sundet, som de tre Flaader sikrede ham, til at vove Landgang paa Sjæiland Nord for Köben- havn ved Humlebæk“. „Saaledes endte denne korte og lidet blodige Fejde. Frederik IV. var sluppet uden Afstaaelser...“.... kom det 18. August 1700 til Fredslutningen Paa Slotted Traventhal. Der blev ved denne indrömmet Hertugen Ret til at holde Troppper og anlægge Fæstninger, men med den Indskrænkning, at han lige saa lidt som Kongen selv i Slesvik og Holsten maatte have en större Styrke staaende end 6000 Mand. Det skulde ikke heiler være ham tilladt at opföre Skanser i en kortere Afstand fra nogen af Kongens Fæstninger end'2 Mil. Naturligvis stadfæstedes Hertugens Suverænitet, og Kongen maatte som Skadeser- statning udrede 200,000 Rdr. til ham“. (Joh. Steenstrup o.fl.: Dan- marks Riges Historie V., bls. 13 og 14). „Einhvern dag hárust þær fregnir með nýum glæpamanni að strfðið væri á enda; að minsta kosti um sinn. Svenskir höfðu geingið á land f Humlabekk og haft sigur en danskir beðið ósig-

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.