Lesbók Morgunblaðsins - 05.03.1983, Blaðsíða 10

Lesbók Morgunblaðsins - 05.03.1983, Blaðsíða 10
„Þóttust þá allir þegar vita, að Þórð myndi til nokkurra stórra hluta rekið hafa“ Það var síöast sagt frá Þórði, að hann hafði náð furðulega hagstæð- um sáttum við sunnlenzka bænd- ur miöað við að hann hafði einung- is þriðjung liðs við þá. Þessu olli að bændur voru foringjalausir en Þórður fylgdi sínu máli af harð- fylgi miklu. Þórður hafði áður sent þá Björn Dufguson og Þórð Bjarnason vest- ur í Borgarfjörð til njósna um feröir Kolbeins unga. Að lokinni sáttagerðinni í Skálholti reið Þórð- ur vestur. Það var 28. nóvember og veður tekin að harðna og hest- færð að spillast. Er Hjalti biskupsson kom á fund Kolbeins unga og sagði honum af ferðum Þórðar kakala syðra, brá Kolbeinn skjótt við og dró saman lið úr Eyjafirði og um allar sveitir vestur til Hrútafjarðar. Þegar flokkar komu saman vildi Hjalti að riðið væri suður um Kjöl og ráðist á Þórð syðra. Kolbeinn ungi var of mikill herforingi til að taka þetta ráð. Það væri eins líklegt, hélt hann, að Þórður væri þá riðinn vestur, þegar þeir Hjalti kæmu suður. Hitt taldi Kolbeinn skynsam- legra að halda liðinu til Borg- arfjarðar og sitja þar fyrir Þórði og ríða síðan þaðan suður, ef Þórður kæmi ekki vestur. Þórður ætti þá enga undan- komuleið. Það var einmitt þetta, sem Þórður hafði óttazt, að hann yrði króaður af syðra, þegar hann vildi ekki láta biskup tefja sáttagerðina við bændur. Brotna línan, sem færð er inn á kortiö, sýnir slóð Kolbeins og manna hans, þar sem þeir koma niöur hjá Hólmavatni, síðan hjá Gilsbakka og í Reykholt, þar sem Kolbeinn gisti með liö sitt. Óbrotna línan sýnir leið Þórðar frá Þingvöllum, þar sem hann 5. hluti Ásgeir Jakobsson tók saman Sjö huiidr■ uð manns kemur að Englandi í Lundarreykjadal, síðan á Hvítárvelli og áfram vestur Mýrar — en Kolbeinn ríður ofan úr Reykholti, kemur viö í Bæ, síðan á Hvítárvelli, en þaðan er slóð þeirra sú sama vesturúr, unz Kolbeinn gefur sig á eftirreiöinni við Löngufjörur. mundu lítt til færa að verjast fyrir kulda sakir, en allir hinir vitrari menn sögðu það óráð, að svo fáir menn riðu að, þar sem slíkt fjölmenni væri fyrir. Þegar sýnt var að mikill hluti liðsins vildi ekki leggja til orustu við Kolbein, var ekki um annað að ræða fyrir Þórð en reyna að komast vestur til Breiðafjarðar og forða sér þar á skip og til Vestfjarða. Þótt Kolbeinn reyndi að elta Þórð um Vest- firði, þá var þar ekki orðið hestfært með 600 manna lið, Kolbeinn hefði að minnsta kosti ekki lagt í slíka herferð um Vestfirði á jólaföstunni. Þegar það var ráðið að leggja á reið í ófærð á uppgefhum hestum Kolbeinn ríður suður með 600 manna lið Hjalti biskupsson vildi ákaft ríða suður og taldi Sunnlend- inga hafa mátt þola ófrið af Þórði helzti lengi. Kolbeinn kvað Sunnlendinga hafa átt að vera einfæra um að reka Þórð af höndum sér, ef þeir hefðu haft karlmennsku til og ekki átt að þurfa annarra manna liðveizlu. Norðlendingar allir báðu Hjalta ills, kváðu þetta allt af honum hljótast. Kolbeinn reið með allan flokk sinn vestur til Miðfjarðar og þaðan suður um Tvídægru. Hann lét telja lið sitt er þeir fóru uppúr Gnúpsdal og var það vel sex hundruð manna. Kol- beinn kvaðst þá ærið lið hafa ef gifta felli. Þegar Kolbeinn reið með lið sitt á Tvídægru að morgni dags, var vindur hægur, en krapahríð og urðu menn votir. Þegar leið á daginn tók að frysta og veðrið hljóp í norður. Frostið varð hart og hríðin svört, og leið ekki á löngu áður en þeir vissu ekki hvar þeir fóru. Dróst þá liðið mjög af kulda. Kolbeinn bað þá menn sína að stíga af baki „og taki menn glímur stórar og viti, ef mönnum hitnar við það.“ Skammt dugði Kolbeins- mönnum það ráð, og tóku þeir að hrekjast og týna vopnum sín- um, sem þeir fengu ekki haldið fyrir kulda. Gengu þá nokkrir menn til heljar af kuldanum, en margir meiddust til örkumla. Þar kom að heldur birti veðrið og náðu Kolbeinsmenn að þekkja, að þeir voru komnir á vatn, sem Hólmavatn heitir. Hóf þá hver annan á bak og kom liðið niður á Gilsbakka nokkru fyrir dag. Var Kolbeinn þar um nóttina, en um daginn reið hann ofan í Reykholt með allan flokk- inn. En það af liðinu sem ekki var fært, lá eftir í Síðunni. Þórður á vesturleið með 200 manna Þórður kakali kom ofaní Reykjadal hinn syðri (Lundar- reykjadal) að Englandi og kom þar í móti honum Þórður Bjarnason og segir Þórði að Kolbeinn sæti í Reykholti með fjölmenni. Þórður reið til Lund- ar og beið þar eftir þeim af liði sínu, sem dregist höfðu afturúr á vesturreiðinni. Nú kemur það fram sem oft- ari hjá Þórði, og hefur það ef til vill ráðið mestu um örlög hans sem herstjórnarmanns, að hann kannar jafnan bardagahug manna sinna. Hann er fáliðaður og veit, að honum tjóar ekki að leggja til orustu við margfaldan liðsmun með menn, sem ekki vilja berjast. Það voru ekki nema um sextíu menn, sem hann gat örugglega treyst til að berjast með sér við ofurefli. Annar hluti liðsins, þessara tvö hundruð manna, sem hann hafði með harðfylgi náð saman til suðurreiðarinnar, var ekki fast- ur í fylginu við hann ennþá, margur nauðugur á ferð með honum, samanber liðssafnað Ásbjörns Guðmundarsonar á Ströndum, sem áður segir frá. Það gat sýnzt ofdirfska að ætla að leggja til orustu við bændur í Skálholti og þeir þre- falt fjölmennari, og það var Kolbeinn einnig, en sá var á munurinn, að í Reykholti var foringinn ódeigur og Norðlend- ingar hans einhuga að baki hon- um. Þegar menn Þórðar höfðu all- ir safnazt saman að Lundi, skaut Þórður á ráðstefnu og kannaði hug manna sinna. „Lagði þá næsta sitt hver til.“ Eggjuðu þeir er áræðamestir voru að ríða skyldi að Kolbeini í Reykholti, kölluðu þar marga ekki til orustu við Kolbein, reið Þórður af stað frá Lundi með lið sitt og ætlaði yfir um Hvítá að Gufuskálum og síðan vestur Langavatnsdal. Kolbeinn hefur eftirreiðina Nú kemur til sögunnar bónd- inn á Lundi, sem hét Ari. Þegar Þórður var riðinn frá Lundi, tók Ari bóndi hest sinn og reið sem hvatast að Bæ, þar sem bjó Böðvar Þórðarson, sem víða kemur við sögu í Sturlungu og var „manni firnari Þórði en bræðrungur", en þá menn köll- um við nú þremenninga. Ekki var Böðvar stuðningsmaður frænda síns, enda reið Þórður framhjá bæ hans. Ef hann hefði komið við í Bæ, sem mátti heita í leið hans hefði sagan orðið önnur í vesturreið Þórðar. í Bæ voru nefnilega komnir tveir af mönnum Kolbeins, Þorvaldur keppur og tveir aðrir. Þá menn hefði Þórður tekið, ef hann hefði

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.