Lesbók Morgunblaðsins - 14.01.1995, Blaðsíða 4

ARK I TEKTUR
HAUSTLITIR í grasagarðinum og allt í einu er risin ný kirkja - eitt af betri verkunum í íslenzk-
um arkitektúr síðari ára. Ljósmyndir: Lesbók/Sverrir.
HVÍTI stallurinn sem sjálf kirkjan stendur á, sést fyrst og
eða kjallari þar sem m.a. er séri
Digraneskirkj a
Sjaldgæft er það, ef ekki eins-
dæmi, að söfnuður verði að
víkja á annan stað með
kirkju sína eftir að bygging
á henni er hafm. Þetta átti
sér stað hjá Digranessöfn-
uði í Kópavogi eins og flest-
um er í fersku minni. Hinn
upphaflegi og umdeildi
staður í nágrenni Víghóls
skapaði skilyrði til þess að kirkjan
sæist víða að og setti svip á bæinn.
Að líkindum hefði sú kirkja orðið
öðruvísi útlits. Þegar allt kemur til
alls hefur staðarbreytingin líklega
orðið til góðs. Byggingarstaðurinn
í garðinum í sunnanverðri hlíðinni
er svo hlýlegur og fallegur að leitun
mun á öðrum betri. Kannski má
segja að eini ókosturinn sé sá, að
minna ber á kirkjunni þarna en hún
á skilið því hér er eitt af beztu
verkum í íslenzkum arkitektúr síð-
ustu ára.
Arkitekt kirkjunnar, Benjamín
Magnússori, lætur skammt stórra
högga milli. Fyrr á sama ári, 1994,
tóku Kópavogsbúar í notkun annað
afbragðsverk hans, Listasafn Kópa-
vogs, sem um var fjallað í Lesbók
sl. sumar. Fáeinum mánuðum síðar
var Digraneskirkja vígð. Það er
athyglisvert hvað byggingartími
kirkjunnar var skammur; Sigur-
björn Einarsson biskup tók fyrstu
skóflustunguna 27. marz 1993, og
um það bil 19 mánuðum síðar var
kirkjan vígð og tekin í notkun. Það
er einnig ekki síður athyglisvert að
meðalstór söfnuður skuli geta
byggt kirkju, svo að segja í grænum
hvelli, sem kostar 246 milljónir. Það
sýnir hvað hægt er ef menn eru
einhuga og leiðir á hinn bóginn
hugann að þeírri vesöld sem er
kringum fjármögnum á fyrirhug-
uðu Húsi tónlistarinnar í Reykjavík.
En það er önnur saga.
Ekki veit ég hvort arkitektinn
hefur beinlínis haft bátsform, eða
" öllu heldur form arkarinnar, í huga
þegar hann teiknaði kirkjuna. Sú
örk er á hvolfí og mænásinn sem
er áberandi vegna þakgluggans sín
hvorum megin, minnir á kjöl og
gerir þessa líkingu áleitnari. Þessi gluggi
er látinn kljúfa báða gafla kirkjunnar og
er höfuðprýði hennar. Vegna hans verður
birtan í kirkjunni afar jöfn og falleg; þetta
er sú gerð af glugga sem myndlistarmenn
dreymir um að væri einhverntíma hægt að
hafa á sýningarsal en hefur ekki tekizt til
þessa.
Kannski er vafasamt að tala um gafla á
byggingu sem er áttstrend að innan. Sú
innri bygging er eiginlega kirkja í kirkj-
unni. Hinir raunverulegu útveggir eru með
öðru formi, en rýmið sem myndast á milli
er hugvitssamlega nýtt. Þar er m.a. stór
safnaðarsalaur þar sem 117 manns geta
setið við borð og þennan sal er hægt að
opna inn í kirkjuna þegar mannmargt er á
stórhátíðum. Það er ekki hlutverk þessa
pistils að telja upp hvaðeina, sem þarna er
innan dyra, en athygli vekur sérstakt brúð-
arherbergi. í annan stað er vert að benda
á, að á neðri hæðinni er sérstök kapella,
sem jafnframt er nefnd fjölnotasalur.
í sjálfu kirkjuskipinu eru sæti fyrir 340
manns. Og það er ekki neinir kirkjubekkir,
heldur leikhússæti af beztu og þægilegustu
gerð. Ef til viil má líta á það sem misræmi
í stíl, að arkitektinn hefur teiknað altari,
skímarfont og predikunarstól nokkuð
stranglega eftir formúlu módernismans. Þar
er öllu skrauti útrýmt. Yfír altarinu er ein-
ungis fremur lítill kross og allir eru þessir
gripir svo einfaldir að jaðrar við meinlæti.
Hinsvegar eru búnar til bylgjur innan á
þekjuna, báðum megin við þakgluggann,
og sveigðir harðviðarlistar eru látnir fylgja
bylgjuforminu. Hér hefði Grophius gamli
og aðrir boðendur hreintrúar fúnksjónalis-
mans fyrr á öldinni sagt að væri verið að
búa til leiktjöld. Ég sé samt ekkert að þessu;
vissulega hefur það kostað eitthvað auka-
lega, en þetta er gert fyrir augað. Þeir sem
boðuðu fagnaðarerindi módernismans í
byggingarlist, voru alveg búnir
að missa sjónar á því að skreyt-
ingar gætu haft sitt gildi; form-
ið átti að vera hreint og fylgja
þeirri „fúnksjón“ sem verið var
að byggja yfir. Góðir nútíma
arkitektar leyfa sér hinsvegar
að gera sitt af hveiju, sem er
„bara fyrir augað“ enda þótt
þeir vinni að stærstum hluta í
anda módemismans. Það á ekki
sízt við í kirkjubyggingum.
Að utanverðu er kirkjan
mjög módemísk og stendur
afar fallega í brekkunni; sjálf
kirkjan líkt og á hvítum stalli,
sem er undirbyggingin eða
kjallarinn. Vegna hallans
stendur hann alveg uppúr jörð
að framanverðu og þar er
gluggaskipan sem er afar vel
gerð og falleg. Bogadregnar
aðaldyr og súlur í andyri eru
hinsvegar „tilvitnanir" í klass-
ísk atriði sem búin eru að fylgja
kirkjubyggingum um aldir. Það
er nú orðið svolítið þreytulegt
að vera sífellt að tala um
„postmódernisma" þegar slík
og önnur álíka atriði sjást.
Bogaform, hvort heldur er á
dyrum eða annarsstaðar, svo
og súlur er bara sjálfsagt að
nota þar sem það hentar.
Sjálft kirkjuskipið með rauð-
um sætaröðum og þakinu sem
áður er á minnst er verulegt
augnayndi, enda þótt kirkjan
sé að vonum listsnauð eins og
nánast allar nýjar kirkjur á ís-
landi. Sérstaklega er kórinn
hægra megin nokkuð „heiðinn"
eins og stundum er sagt.
Vinstra megin er hinsvegar eitt
listaverk í öndvegi sem ástæða
er til að geta um: Orgel sem Björgvin
Tómasson hefur formað og smíðað. Fyrir
utan að vera afbragðs gott hljóðfæri, virðist
gripurinn vera mikil dvergasmíði og í raun-
inni eins og hver annar mikilfenglegur
skúlptúr til að sjá.
Ástæða er til að óska arkitektinum, Di-
granessöfnuði og Kópavogsbúum öllum til
hamingju með þessa Irirkju, sem er í hæsta
máta menningarlegt og listrænt framtak.
Gísli Sigurðsson.
AÐKOMAN að kirkjui
í DYRAUMBÚNAÐI og andyri er ter
fylgt hafa kir
KIRKJUGRIPIR, skýmarfontur, alt-
ari og krossmark, syo og grátur, eru
í anda naumhyggjunnar og ríma ekki
alveg við orgelið, sætin og þakið.
SÉÐ af svölunum inneftir kirkjuskipinu. Það sem mestan
svip setur á kirkjuna að innan, fyrir utan rauð sætin,
er þakglugginn og útfærslan á þekjunni, svo og orgelið
sem stendur vinstra megin í kórnum.