Lesbók Morgunblaðsins - 30.10.1999, Blaðsíða 20

Lesbók Morgunblaðsins - 30.10.1999, Blaðsíða 20
H Á Kjarvalsstöðum voru í gær opnaðar tvær sýningar, Grafík í mynd og Katla Rögnu Róberts- dóttur. ANNA SIGRÍÐUR EINARSDÓTTIR ræddi við nokkra listamenn sem að sýningunum koma °9 skoðaði verk listamanna ó borð við Rembrandt og Goya. SÝNINGIN Grafík í mynd skipt- ist í tvo hluta, innlendan og er- lendan. íslensku verkin eru samtímaverk sem ýmist eru unnin eftir hefðbundnum leiðum eða að reynt er að teygja mörk miðilsins út á ystu nöf með að- stoð nútímatækni. Erlendi hluti sýningarinnar er hins vegar sögulegur og er hann fenginn að láni frá Listasafninu í Bergen. Verkin eru eftir lista- ** menn á borð við Rembrandt, Goya, Hogarth, DUrer og Daumier og hafa sjaldan, ef nokkurn tímann áður, verið sýnd hér verk jafn margra þekktra listamanna. Þróun grafíklistar Knut Ormhaug kemur frá Listasafninu i Bergen og er sýningarstjóri erlenda hlutans. Hann valdi til sýningar sígild verk nokkurra merkra myndlistarmanna sem óneitanlega hafa sett svip sinn á listasöguna. En þarna eru valdir saman gamlir meistarar á borð við Dúrer ásamt þeim Chagall og Gauguin sem standa nútímanum nær. Tuttugu og níu verk eru á sýningunni, en um 5.000 verk eru í eigu Listasafnsins í Bergen. Verkin sem hér eru valin til sýningar spanna tímabilið frá sextándu öld og til síð- m, ustu aldamóta og segist Ormhaug bjóða áhorfandanum upp á ákveðna tímaröð við uppsetningu þeirra. Elstu verkin eru trérist- ur Dúrers. Ætingar Rembrandts og kop- arstungur enska listamannsins Hogarths skipa þar líka ákveðinn sess, sem og akvatin- tuverk Goya en hann átti sjálfur þátt í þróun þeirrar aðferðar. Með notkun ólíkra ætingar- aðferða tókst Goya nefnilega að ljá verkum sínum sérstök ljósbrigði sem hentuðu við- fangsefnum hans vel. „Verk Goya einkennast bæði af rómantík og ástríðu og hann náði að sveigja miðilinn að sínum þörfum," segir Ormhaug og bætir við að aðrir listamenn hafi síðar nýtt sér aðferðir hans. „Það er töluverð- ur munur verkum sem unnin eru með þessum ólíku aðferðum og allar hafa þær sína kosti og takmarkanir." Gömul og ný tækni Listamennimir Anna Líndal, Benedikt G. Kristþórsson og Sigrid Valtingojer eru í hópi þeirra tólf íslensku listamanna sem sýna ný verk á Grafík í mynd, en einnig er þar að fínna verk fjögurra erlendra gesta. Hugtakið grafíklist er hins vegar orðið nokkuð loðið og ekki allir sammála skilgreiningu listformsins því margir miðlar falla nú undir þetta heiti, s.s. tölvugrafík og ljósmyndun. Ekki eru þó nema um tuttugu ár síðan mun strangari skil- greining var notuð á erlendum stórsýningum og grafík sögð byggjast á hefðbundnum að- ferðum á borð við tréristu, ætingu og stein- þrykk. Sigrid heldur sig við hefðbundnar aðferðir í sinni vinnu, sem og kennslu, þó hún segist reyndar vera opin fyrir ólíkum tæknimögu- leikum. „Það er boðið upp á svo margar að- Morgunblaðiö/Sverrir Ðenedikt G. Kristþórsson kveikir í ímyndunarafli áhorfenda með íslenskum veruleika. Ragna Róbertsdóttir kemur Kötluvikrinum fyrir á einum af veggjum Kjarvalsstaða. Knut Ormhaug valdi úrval verka gömlu meistaranna til að sýna gestum Kjarvalsstaða. ferðir í dag sem eru bæði einfaldar og fljót- legar. Mér fínnst þó nauðsynlegt að þeir sem leggja fyrir sig tölvugrafík hafi hefðbundinn grafíkgrunn til að standa á svo hann gleymist ekki. Því þetta er listgrein sem hefur verið stunduð í mörg hundruð ár,“ segir Sigrid. „Menn nota aðrar leiðir núna til að segja það sem segja þarf,“ segir Benedikt. En tölvu- og ljósmyndir eru hans miðill. „Þessir nýju miðlar eru spennandi og það felast í þeim miklir möguleikar. Þannig veit maður aldrei hvaða ævintýri liggja framundan." Benedikt bætir þó við að hann hafí samt sem áður lært hefðbundna grafíkvinnslu. Að mati Önnu skiptir flokkun í hefðbundna og óhefðbundna list þó litlu máli. Verkið sjálft skipti hins vegar öllu meira máli. En vinnuað- ferðir Önnu byggjast á stafrænni tækni. „Mér hefur alltaf fundist grafíklistin vera í beinu sambandi við prentiðnaðinn. Prentiðnaðurinn hefur síðan þróast og mér finnst þetta vera eðlileg þróun,“ útskýrir hún. A sýningunni Grafík í mynd má einnig sjá verk listamanna á borð við Kristin E. Hrafns- son sem þekktari er fyrir notkun á öðrum miðlum. Sigrid segir þetta vera jákvæðan hlut, enda sjáist vel á sýningunni bæði fjöl- breytni og möguleikar miðilsins. „Grafík er ekki lengur handverk og það er spennandi að sjá hér verk listamanna sem ekki vinna venju- lega í grafík af því að þeir nota tæknina öðru- vísi.“ Sjálf valdi Sigrid þrjú verk sem hún vann í sumar en við gerð þeirra fór hún ekki sínar hefðbundnu leiðir þar sem miðillinn væri æting eða trérista. Þess í stað eru verkin ein- þrykk og segir Sigrid að hún hafí í raun verið að leika sér við gerð þeirra. „Ég reyndi að hreinsa hugann og hugsa ekki um neina tækni, heldur bara um að leika mér með efni og liti. Þetta var því eins konar ævintýraferð fyrir mig, af því að ég vinn yfirleitt eftir ákveðnu „plani“.“ Myndir Benedikts á sýningunni eru hins vegar ljósmyndir unnar með tölvutækni og voru þær teknar í nágrenni Kjarvalsstaða. „Þetta eru Ijósmyndir sem eru teknar að næt- urlagi og ég er að reyna að skyggnast undir yfirborðið,“ segir Benedikt. En myndimai- kallar hann íslenskan veruleika. „Eg er að reyna að ýta við ímyndunarafli fólks, þó að það eigi kannski ekki upp á pallborðið hjá póst-módernistum í dag.“ Heimsókn er síðan heiti verks Önnu, en þar skoðar hún hvernig fólk nálgast landið. „Ég fór í gengum myndbandsupptökur af okkur fjölskyldunni í sumarfríi og valdi síð- an sex myndbrot sem ég stilli saman þannig að þau mynda eina heild. Þetta eru sex myndir sem eru lagðar á hillu,“ segir Anna og bætir við að hugleiðingin um hilluna tengist þeim örlögum mynda að verða stofustáss. Að mati Benedikts er hefðbundin graf- íkvinnsla nú að bíða lægri hlut fyrir tækninýjungum og segir hann það miður. Anna er þessu ósammála. „Það er leiðinlegt að viðurkenna það, en tískusveiflur gera alltaf vart við sig og grafíkin hefur farið í gegnum margar slíkar. Eina stundina eru allir að vinna við ætingu og hina stein- þrykk,“ segir hún. „Og mér hefur ekki fund- ist neinn styrkur í því að hafna nútímanum." Myndin greypt i hugann Sýning Rögnu Róbertsdóttir er af öðrum toga en þær grafíkmyndir sem sjá má annars staðar í safninu. En Ragna sýnir Kötlu, verk í þremur hlutum sem er ein heild. Kötluvikur skreytir þar langvegg, tvö glerverk aðra veggi á meðan fyrir utan safnið breiðir Mýr- dalssandurinn úr sér. „Þetta er mín mynd af þessu,“ segir Ragna og á við gosið, jökulhlaupið og sandinn. En hún hefur unnið mikið úr vikri undanfarin fimm ár. Aður vann hún úr söguðum hraunkubbum og segist hún hafa verið orðin þreytt á þyngslum efnisins sem sé mun létt- ara í fomi vikurs. Ragna segir vikurinn hafa heillað sig lengi. Hún hafi haft hann fyrir augunum alls staðar og hafi horft á hann síðan hún var krakki, en auk þess hefur hún eytt töluverð- um tíma uppi við Heklu. „Ég mála eiginlega með efninu sjálfu í staðin fyrir að nota pensil,“ segir hún um sína vinnuaðferð. En Ragna hefur sýnt töluvert erlendis og fengið góð viðbrögð við verkum sínum þar, sem og hér heima þar sem fólk sýnir vikrinum ekki minni áhuga. Verk Rögnu eru yfirleitt sköpuð út frá því rými sem hún vinnur með. Þetta á líka við Kötlu á Kjarvalsstöðum og segist Ragna hafa fengið ýmsar hugmyndir áður en Katla varð að veruleika. „Ég fékk hugmyndina eig- inlega í sumar þegar ég var uppi á Mýrdals- sandi. Ég var í tjaldi úti á sandi þarna í auðn- inni og þetta var svo stórkostlegt allt saman. Veðrið var gott þannig að ég sá jökulinn og þessi mynd greyptist inn í huga minn.“ 20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 30. OKTÓBER 1999

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.