Lesbók Morgunblaðsins - 14.10.2000, Blaðsíða 7

Þetta er útbreiddasta borg í heimi sem þýðir
að kerfið er alltof dýrt. Ef þú tekur til dæmis
lengd á vatnsrörum í borginni, þá borgum við
miklu meira fyrir vatnsrör en annars staðar
gerist. Það sama má segja um strætisvagna.
Þetta hefur mikil áhrif á líf okkar án þess að við
gerum okkur grein fyrir því.
Skipulag er mesti áhrifavaldur á líf fólks í
borginni. Það er verið að búa til líf fyrir fólk; þú
býrð í einu hverfi þar sem er bara íbúðarhús-
næði.
Síðan keyrirðu í annað hverfi til að fara til
vinnu og verslar í enn öðru hverfi sem þýðir að
þú gerir aldrei neitt annað en að vera heima
hjá þér að horfa á sjónvarpið í stað þess að taka
þátt í borgarlífinu.
Þetta er orðið svo stórt vandamál að það er
ekki hægt að leysa það með einu húsi hér og
öðru þar. Þess vegna tókum við svæðið þar sem
flugvöllurinn er og notuðum það sem dæmi um
hvernig hægt er að snúa þróuninni við.
Ástæðan fyrir því að við vildum síðan blanda
saman þéttri byggð og landslagi var sú að við
vildum sýna umhverfi sem er mótvægi við
þessi risastóru grænu svæði sem eru úti um
alla borg. í stað þess að búa til byggð annars
vegar og síðan stórt grænt landsvæði hins veg-
ar blöndum við þessu öllu saman.“
Geimorrusta og viðskiptaleikur
Torfi Frans er forsvarsmaður CCP sem sýn-
ir nýjan tölvuleik sem hefur verið í hönnun í
eitt ár og verður tilbúinn eftir eitt og hálft ár. Á
þessu ári hefur handrit leiksins verið hannað
en hönnun leikjakerfanna segir Torfi ná lengra
aftur í tímann.
„Tölvuleikurinn heitir Eve, the Second Gen-
esis og er geimorrusta og viðskiptaleikur.
Þetta er netleikur sem er þó ekki spilaður í
vafra heldur er Netið notað sem lagnakerfi til
þess að tengja saman tugi þúsunda leikmanna
samtímis." Nú eru nokkrir leikir á Netinu.
Hver verður sérstaða þessa leiks? „Það eru
bara til fjórir til fimm leikir þessarar tegundar
og margir á leiðinni á markað en við erum
heppnir með tímasetningu vegna þess að þessi
leikur verður á undan þeim. Sérstaða hans
felst í því að ólíkt eldri netleikjum, þar sem
leikurinn stendur yfir í takmarkaðan tíma, er
þessi leikur spilaður í rauntíma sem þýðir að
þótt leikmaður sé ekki að spila heldur leikurinn
áfram. Leikir af þessari tegund eru í rauninni
risastór hermir þar sem leikmenn leika lítið
sem ekkert á móti tölvugerðum andstæðingum
heldur öðru fólki og samskiptin byggjast ekki
endilega á ofbeldi heldur geturðu líka myndað
viðskiptasamband. Sambandið getur orðið
vinasamband, óvinasamband, viðskiptasam-
band eða pólitískt samband. Síðan er mörgum
leikmönnum att saman á þennan hátt og síðan
sjá náttúrulögmálin og félagsleg hegðun um að
gera leikinn spennandi. Bak við tjöldin eru
auðvitað hönnuðir leiksins að finstilla og að búa
til plágur, eins og náttúruhamfarir og drep-
sóttir, í hagkerfi leiksins." Eru margir í leikja-
hönnun á Islandi?
„Það eru nokkur fyrirtæki en við erum í
augnablikinu eina fyrirtækið sem er að gera
tölvuleiki á sama mælikvarða og almennur
tölvuleikur sem þú kaupir úti í búð. Við erum
með sérstöðu vegna þess að við höfum mikið af
forriturum sem hafa mikla reynslu af net-
samskiptum, gervihnattasamskiptum og sím-
kerfaforritun - og hönnuðirnir hafa flestir
reynslu frá öðrum leikjafyrirtækjum eða hafa
unnið við sýndarveruleika, bæði hér og erlend-
is.“
Mikil framtið í hönnun tölvuleikja
Er þetta eina tölvuleikjafyrirtækið á sýning-
unni?
„Já,“ svarar sýningarstjórinn, Katrín. „Við
leggjum áherslu á „multimediu" (margmiðlun)
og þeir eru einu tölvuleikjahönnuðirnir. En ég
held að það megi segja að ástæðan íyrir því að
við horfum á þessi leikjafyrirtæki og margmið-
lunarfyrirtæki sé sú að við teljum mjög mikla
framtíð í hönnun í þessu „virtual" formi, sér-
staklega hérlendis þar sem framleiðsla á efni
og öðru er af mjög skornum skammti."
Effrir tuttugu og fimm þúsund ór
lfÁ sýningunni verður að vísu ekki hægt að
sjá neitt af leikjakerfinu vegna þess að það er
enn í vinnslu og mikil leynd hvílii- yfir því,“ seg-
ir Torfi. „Það sem gestir fá aftur á móti að sjá
er fyrsta „alfa-útgáfa“ (fyrsta tilraunaútgáfa)
grafíkvélarinnar sem er sá hluti hönnunarinn-
ar sem snýst um að teikna raunverulegar þrí-
víddarmyndir með stjömuþokum, geimskipum
og plánetum. Þessi útgáfa er unnin með það að
markmiði að eftir eitt og hálft ár þegar leikur-
inn kemur út muni grafíkin standast kröfur
markaðarins. Ef leikurinn kæmi út núna
myndu fæstir geta leikið hann vegna þess
hversu afkastagetan er hæg í dag.“
Liggur einhver sérstök saga til grundvallar
leiknum? „Leikurinn gerist 25.000 ár fram í tí-
mann, í öðrum enda vetrarbrautarinnar, þang-
að sem menn ferðuðust 20.000 árum áður í
gegnum svonefnd ormagöng en misstu svo
samband við jörðina. Þannig hafa fimm stofnar
Stóll úr stífum svampi, klæddur þæfðri ull eftir
Björgu Stefánsdóttur.
Framtíðarvasinn, hönnunarverkefni
Sigríði Sigurjónsdóttur.
eftir
Veggtjós með stillanlegum litum eftir Aðalstein Stefánsson.
mannvera þróast út frá hinum upphaflega
manni sem kom þarna í byrjun en lífið í þessum
enda vetrarbrautarinnar er öllu harðara og
erfiðara en á Jörðu þar sem náttúrulegt hrá-
efni og plánetur á borð við Jörðina eru sjald-
séð.“
Diskamottur með laufabrauðsskurði
Tinna Gunnarsdóttir iðnhönnuður sýnir
diskamottur sem eru handskomar í gúmmí
með laufabrauðsskurði. „Þetta er í raun og
veru verk sem er i þróun fyrir fjöldafram-
leiðslu í gegnum norskt fyrirtæki og verður
síðan framleitt á Indlandi," segii- hún. „Við átt-
um að vera með fyrstu eintökin af framleiddu
vörunni á sýningunni hér en framleiðandinn úti
klikkaði og þess vegna er ég með þessar prótó-
týpur. Þær sem fara í framleiðslu eru úr sama
efni en eru einfaldaðar fyrir fjöldaframleiðslu,
þær eru grófgerðaii og fyrir hringlaga göt.“
Tinna sótti sér menntun bæði til Bretlands og
Ítalíu, fór fyrst í gegnum þrívíddarhönnun í
Bretlandi, þar sem hún lauk BA-prófi, og hélt
síðar í mastersnám í iðnhönnun í Mílanó. En
hvað er þrívíddarhönnun? „í þrívíddarhönnun
er verið að hanna hluti og ég var í málmdeild
þar sem sérstök áhersla var lögð á meðhöndlun
málma. Þá er handverkið hluti af náminu. Það
er sambland af hönnun og handverki. I iðn-
hönnuninni, hins vegar, dettur handverkið út
og iðnaðurinn tekm’ við framleiðslunni. í ís-
lenskum raunveruleika vinnur enginn sem iðn-
hönnuður hjá einhverju fyrirtæki vegna þess
að hér er svo lítil framleiðsla. Ég held því dálít-
ið í þessa smáframleiðslu og handverkið vegna
þess að ég bý kannski til tíu til tuttugu hluti
hverju sinni.“
Iðnhönnuðir neyddir til að
starfa sjólfstætt
Tinna hefur starfað á íslandi frá 1993 og
segir það hafa gengið ágætlega.
„Ég hef dálítið farið í allar áttir, rak gallerí
Greip í þrjú ár og var þar bæði með mynd-
listar- og hönnunarsýningar. Síðustu tvö ár hef
ég aðallega verið að vinna í innanhúshönnun
fyrir fyrirtæki og skrifstofur. Á þessu ári hóf
ég samstarf við norska fyrirtækið Cascabel
sem rekur lítið gallerí og heildsölu á listmun-
um. Þannig eru nokkrir hlutir frá mér að fara í
fjöldaframleiðslu; snagar, þessar diskamottur,
smáhillur og fleira sem er í sigtinu.“ Starfa iðn-
hönnuðir við hönnun á hverju sem er? „Já, eig-
inlega. Iðnhönnuður getur gert hvað sem er
fyrir iðnaðarframleiðslu, en þar sem ég hef líka
þetta þrívíddarnám fer ég dálítið út í það. Þetta
getur líka verið innréttingahönnun og hús-
gagnahönnun. Þetta er mjög fjölbreytt. Maður
er neyddur til að vinna á öllum sviðum hér. Það
er draumur flestra hönnuða erlendis að vinna
sjálfstætt eins og við gerum hér, vegna þess að
þeir vinna fyrstu árin hjá fyrirtækjum á meðan
þeir eru að skapa sér nafn. Hér er ekkert um
það að ræða svo við erum neydd til þess að
vinna sjálfstætt."
Hönnunarsagan lítið rannsökuð
Þegar sýningarstjórinn, Katrín Pétursdótt-
ir, er spurð hvert sé vægið á milli nýrra og
gamalla hluta á sýningunni segir hún nýja hlut-
ann miklum mun stærri en þann gamla. „Þar
leggjum við áhersíu á starfandi hönnuði og ný-
útskrifaða hönnuði sem starfa víðs vegar í
heiminum. Sýningin er mjög alþjóðleg vegna
þess að þetta fólk hefur útskrifast mjög víða.
Það sem við vonum að muni gerast er að landa-
mærin milli hönnunargeiranna muni falla og
hér muni skapast kraftur sem sjá má erlendis í
þessum geinim. Við viljum líka vekja athygli á
því að það er mikil vakning fyrir hönnun á ís-
íandi í dag. Til dæmis er verið að stofna vöru-
hönnunardeild við hönnunarbraut Listahá-
skólans. Það er líka mikill kraftur í fatahönnun.
Með því að
þjappa öllum
þessum hönn-
unargeirum
saman eru
meiri líkur á
því að þessi
landamæri falli
og fólk fari að
hópa sig saman
og mynda ein-
hvern hönnun-
aranda hér
sem er nauð-
synlegt.
Aðstæður
okkar Islend-
inga eru tals-
vert ólíkar því
sem aðrar
þjóðir eiga að
venjast þar
sem hönnun er
byggð á alda-
gömlum hefð-
um í handverki
og hafa þróast
yfir í hönnun,
iðnað og mark-
aðssetningu. Við höfum ekki á neinu að byggja
í þessum efnum og því er mikilævgt fyrir okkur
að horfa fram á veginn og gera hlutina á okkar
hátt. Hér þarf að koma til meiri þolinmæði, til-
raunastarfsemi, þekkingaröflun og tengsl við
önnur svæði menningar hérlendis og erlendis.
Hönnun er menning og því má ekki gleyma.
Þetta er í fyrsta sinn sem svona stór sýning
er haldin hér á landi og það var lagt upp með að
sýningin spannaði hundrað ára hönnunarsögu
íslands.
Hún hefur hins vegar Iftíð verið rannsökuð á
vísindalegan hátt og því höfum við þurft að
sníða okkar sýningu að vexti þess sém til er í
dag. Niðurstaða okkar var sú að setja sýning-
una þannig fram að öllu er att saman, ólíkir
tímar kallast á við ólík svið hönnunar þannig að
úr verður samsuða ekki ólík því ástandi sem
margir telja einkennandi fyrir tuttugustu öld-
ina. Með þessu er áhorfandinn gerður að þátt-
takanda í sýningunni og skilinn eftir með stór-
ar spumingar. Hvað vomm við að gera, hvar
stöndum við og hvert eram við að fara? Það er
von okkar sem að sýningunni stöndum að hún
opni augu sem flestra fyrir gildi hönnunar og
að hún verði þeim hvatning sem era að leggja
út á þessa braut.“
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 14. OKTÓBER 2000 T