Alþýðublaðið - 25.10.1986, Blaðsíða 1

alþýðu-
Laugardagur 25. október 1986 206 tbl. 67. árg.
Hættur við
að hætta?
Alþýðublaðið hafði samband við Helga Seljan
alþingismann
„Þetta er rúmlega ársgömul
ákvörðun sem ég tilkynnti mínum
félögum fyrir austan og það má
eitthvað mikið gerast i framboðs-
málunum, áður en ég endurskoða
þá ákvörðun", sagði Helgi Seljan
alþingismaður í samtali við Al-
þýðublaðið i gær, aðspurður hvort
hann hefði hug á að taka áskorun-
um ef fram kæmu i fyrri umferð í
forvali Alþýðubandalagsins á Aust-
urlandi um helgina.
Helgi Seljan hefur verið þing-
maður Austfirðinga í. um 16 ár og
mun vera mikill þrýstingur á hann
Sungið til
styrktar Kvenna-
athvarfinu
Sunnudaginn 26. október verða
haldnir tónleikar í Háskólabíói til
styrktar Kvennaathvarfinu. Hefjast
tónleikarnir kl. 14.00. Fram koma:
Bubbi, Valgeir Guðjónsson, Sigrún
Hjálmtýsdóttir, Egill Ólafsson,
Ragnar Bjarnason, Pétur Kristjáns-
son, Bjartmar Guðlaugsson,
Kristín Olafsdóttir og Þorsteinn
Magnússon. Framkvæmdastjóri
tónleikanna er Viðar Arnarsson.
Eins og áður sagði rennur allur
ágóði af tónleikunum til Kvennaat-
hvarfsins og munu listamennirnir
allir gefa vinnu sina.
að gefa áfram kost á sér. Kemur það
ekki síst til af því að ekki hefur enn-
þá fundist „hæfur“ arftaki hans á
Austurlandi.
„Ég sé ekki að það breyti neinu
þótt menn vildu sýna einhvern
ákveðinn stuðning í þessari um-
ferð“, sagði Helgi. „Og ég hef
reyndar ekki trú á því“, bætti hann
við. „Ég hef enga trú á öðru en
menn geti mannað framboðslistann
eystra án min“.
Blaðamaður spurði Helga hvort
ekki væri skjálfti í mönnum fyrir
austan, og hvort það gerði honum
ekki erfiðara um vik að hætta. „Ég
efast ekki um, að það sé ákveðinn
ótti, eins og venjulega er þegar
menn hætta. — Ég held reyndar að
það sé ósköp gott að hætta þegar
einhver sér eftir manni“, sagði Helgi
Seljan alþingismaður.
Aðgerðir gegn ríkisstyrktum fiskiðnaði:
Lífsspursmál
fyrir okkur“
„Það er vitað að það eru veruleg-
ir ríkisstyrkir bæði í Noregi og Kan-
ada og reyndar í öðrum löndum. —
Mín skoðun hefur verið sú að við
ættum að taka þessi mál upp, fyrst
á grundvelli Friverslunar banda-
lagsins, EFTA, þar sem við erum
aðilar, og síðan við Efnahags-
bandalagið. Við þurfum að fá við-
urkenningu á því að farið skuli eins
með fiskafurðir og aðra iðnaðar-
vöru“, sagði Kjartan Jóhannsson
alþingismaður i samtali við Al-
„Eg hef mælt fyrirþessu máli bæði innan EFTA
og Evrópuráðsins. Með því að taka málin upp á
þeim grundvelli fáum við stuðning annarra
þjóða“, segir Kjartan Jóhannsson alþingis-
maður.
þýðublaðið í gær aðspurður um rík-
isstyrktan sjávarútveg og fisk-
vinnslu í samkeppnislöndum ís-
lendinga, og aðgerðir sem íslensk
stjómvöld ættu að grípa til i því
Reiknistofa bankanna:
Tölva fyrir
72 milljónir
„Þetta er spurnfng um hvort banka feykilega mikið og senniles
spurnmg
kemur á undan eggið eða hænan.
Tölvan var pöntuð í febrúar í fram-
haldi af áformum um aukningu á
vélarafli Reiknistofunnar. Allt
þetta tekur langan tíma og þess
vegna er það ekkert eitt atriði sem
veldur því að slík ákvörðun er tek-
in“, sagði Bjarni G. Ólafsson fram-
kvæmdastjóri hjá Reiknistofu
bankanna í samtali við Alþýðu-
blaðið í gær en stofnunin, sem er í'
eigu banka og sparisjóða, hefur fest
kaup á tölvu sem kostaði 72 mill-
jónir króna. Blaðamaður spurði
Bjarna hvort tölvan hefði beinlínis
verið keypt til að mæta auknum
kröfum bankanna í kjölfar vaxta-
frelsisins 1. nóvember. En eins og
áður hefur komið fram í Alþýðu-
blaðinu telja sumir að Reiknistofan
geti ekki sinnt kröfum bankanna
um breytt inn- og útlánsform, ef af
verður.
„Þjóðin er mikill neytandi banka
ef svo má að orði komast“, sagði
Bjarni. „Fólk á íslandi notfærir sér
feykilega mikið og sennilega
meira heldur en gengur og gerist
annars staðar í heiminum. Þessi
vöxtur er mikill á hverju ári og
hleypur í tugum prósenta. Það er
fyrst og fremst þetta sem kallar á
nýja vél. Ég á t.d. ekki von á því að
neinar byltingar verði þó mánaða-
mótin, með svokallað bankafrelsi,
gangi yfir“, sagði Bjarni G. Ólafs-
son framkvæmdastjóri Reiknistofu
bankanna.
sambandi. — í Alþýðublaðinu í
gær var viðtal við Halldór Ásgríms-
son sjávarútvegsráðherra þar sem
m.a. kom fram að ríkisstjórnin
hyggst ekki bera upp sérstök mót-
mæli við ríkisstjórnir Noregs og
Kanada vegna síldarviðskipta við
Sovétmenn, en sem kunnugt er hafa
þessi lönd gert Sovétmönnum mun
hagstæðari tilboð, en íslendingar
ráða við. Auk þess sem íslendingar
Framh. á bls. 2
Verðbólguþenkjandi
rakarar?
Verðlagsstofnun lét gera verð-
könnun á klippingu karla á rakara-
stofum á höfuðborgarsvæðinu.
Könnunin fór fram í lok september
sl. Þegar borið er saman verð í sept-
ember ’86 og janúar 1985 kemur í
Ijós að verð þessarar þjónustu hefur
hækkað að meðaltali um 72% á
sama tíma og framfærsluvísitalan
hækkaði um 43% og byggingarvísi-
talan hækkaði um 49%. í könnun-
inni var hækkunin minnst 56% og
mest 92%.
Karlmannaklipping á höfuð-
borgarsvæðinu kostar því 400—600
krónur og er munurinn 50%. í
Framh. á bls. 2
Öngþveiti í málefnum aldraðra í Reykjavík:
Lög samþykkt á Alþingi 21. júní 1985. — Flutningsmaður: Jóhanna Sigurðardóttir:
Hækkun makabóta
— tilþeirra sem bundnir eru heima við vegna örorku eða langvinns sjúkdóms maka
Alþýðublaðið hefur undan-
farna daga vakið athygli á kjörum
aldraðra í Reykjavík. Sú athugun
hefur leitt það í Ijós að kjör og að-
búnaður aldraðra eru okkur borg-
arbúum öllum til hneisu. Þykir
einsýnt að yfirstjórn borgarinnar
hefur lokað augum og eyrum f yrir
því, að það velferðarþjóðfélag
sem við státum okkur af, eigum
við þessu fólki að þakka. Ævistrit
þessa fólks og seigla er okkar arf-
ur. Án fórna þess væri ekkert vel-
ferðarþjóðfélag til.
Hér fer á eftir frumvarp til laga,
sem afgreitt var sem lög frá Al-
þingi 21. júní 1985. Flutnings-
maður var Jóhanna Sigurðardótt-
ir, alþingismaður.
Markmið þessa frumvarps er
að hækka greiðslur makabóta til
þeirra sem bundnir eru heima við
vegna örorku eða langvinns sjúk-
dóms maka og geta ekki af þeim
sökum aflað sér tekna.
í 13. gr. almannatryggingalaga
eru ákvæði þess efnis að greiða
megi maka elli- og örorkulífeyris-
þega makabætur allt að 80% ein-
staklingslífeyris ef sérstakar
ástæður eru fyrir hendi. í fram-
kvæmd hefur ákvæði þessarar
greinar verið þannig að eingöngu
hefur verið miðað við grunnlífeyri
án tekjutryggingar og er upphæð
makabóta nú 3 394 kr. 78 konur
og 4 karlar fá nú makabætur.
Með frumvarpi þessu er lagt til
að makabætur geti numið allt að
80% af samanlögðum grunnlíf-
eyri og tekjutryggingu, eða 8 154
kr. í stað 3 394 kr.
í almannatryggingalögum, og
þeirri breytingu sem hér er lögð
til, er ákvæðið takmarkað við
maka elli- og örorkulífeyrisþega.
Það er þó vissulega íhugunarefni
hvort ekki væri rétt að þetta
ákvæði næði til fleiri hópa í sam-
bærilegum tilfellum. Má þar
nefna tímabundnar aðstæður,
t.a.m. einstæðra foreldra, vegna
veikinda barna um lengri tíma þar
sem sú aðstaða getur oft leitt til
þess að fólk missir launatekjur af
þeim sökum.
Einnig má minna á þá stefnu-
mörkun sem gerð var með lögum
um málefni aldraðra, en þar segir
að meginmarkmið þeirra laga sé
að stuðla að því að aldraðir geti
sem lengst búið við eðlilegt heim-
ilislíf og eigi völ á þeirri heilbrigð-
isþjónustu og félagslegu þjónustu
sem þeir þurfa til að því markmiði
verði náð. Hér þarf vart að lýsa
því neyðarástandi sem ríkir, eink-
um á höfuðborgarsvæðinu, vegna
vistunarmála aldraðra. Það gæti
vissulega dregið úr þörf fyrir vist-
un aldraðra á stofnunum ef
ákvæði það, sem frumvarp þetta
fjallar um, yrði gert viðtækara og
opnaðir möguleikar til að greiða
betur þeim sem ekki geta aflað sér
tekna á vinnumarkaðinum vegna
umönnunar við aldraða og ör-
yrkja í heimahúsum, — sem ella
þyrftu á vistun á sjúkrastofnun
eða vistheimili að halda. Slíkt fyr-
irkomulag mundi tvímælalaust
hafa í för með sér sparnað.
Það ákvæði í 13. gr. almanna-
tryggingalaganna sem hér er lagt
til að verði breytt, kom fyrst inn í
lögin á árinu 1946. Þá var heim-
ildin á þá leið að þessar bætur
mætti greiða eiginkonu ellilífeyr-
is- og örorkulífeyrisþega enda
þótt hún væri ekki fullra 67 ára
eða sjálf öryrki. Var við það mið-
að að bótaupphæðirnar, þ.e. sam-
anlagðar bætur til hjónanna,
færu ekki fram úr hjónalífeyri, en
þá var tekjutryggingin ekki komin
til sögunnar. Verður því að líta svo
á að löggjafinn hafi miðað maka-
bæturnar við hæstu lífeyris-
greiðslur til elli- og örorkulífeyris-
þega eins og þær voru á þeim
tíma. Kemur þetta enda glögglega
fram þegar þessum lögum er
breytt á Alþingi 1955—56 og
makabæturnar hækkaðar. Þá er
tekið fram í ákvæði greinarinnar
að miða skuli makabætur við allt
að 60% óskerts einstaklingslífeyr-
is. Á Alþingi 1959—1960 eru
makabætur hækkaðar í 80% og
enn er þar að finna ákvæði um að
miðað sé við óskertan einstakl-
ingslífeyri.
Á Alþingi 1962—1963 er þessu
ákvæði almannatryggingalag
anna breytt í það horf sem það er
nú, þ.e. að greiða megi maka elli-
og örorkulifeyrisþega makabætur
allt að 80% einstaklingslífeyris ef
sérstakar ástæður eru fyrir hendi.
Breytingin fólst í því að makabæt-
ur, sem áður voru einungis greidd-
ar eiginkonum, náðu nú einnig til
eiginmanna þannig að maki elli-
og örorkulífeyrisþega fékk
greiddar makabætur í sérstökum
tilfellum, og hins vegar féll brott
orðið „óskertur“ (einstaklingslíf-
eyrir) — án þess þó að á því væri
gefin sérstök skýring eða að af
verði ráðið að makabæturnar hafi
lækkað, — enda áfram miðað við
80% af hæstu greiðslu til elli- og
örorkulífeyrisþega.
Á árinu 1971 eru svo sett ný lög
Framh. á bls. 2