Alþýðublaðið - 02.12.1989, Blaðsíða 9

Laugardagur 2. des. 1989
9
Alþingi í vikulokin
Treysti vantraust traust?
Gelgjuskeid Þorsteins eöa hringlandaháttur
ríkisstjórnar?
Ríkisstjórn íslands fékk kærkomna stuðningsyfiriýsingu
frá Alþingi sl. fimmtudagskvöld. Vanhugsuð vantrauststil-
laga stjórnarandstöðunnar virðist hafa reynst lítið annað en
flausturlegt upphlaup sem varð einungis til að styrkja
stöðu stjornarinnar inn á við og út á við. Það er mál manna
aö klaufaskapur og klúður Þorsteins Pálssonar, formanns
Sjálfstæðisflokksins, sé með ólíkindum. Þegar hann taki af
skarið í einhverju máli þá sé niðurstaðan alltaf þvert á það
sem hann ætlaðist til.
Þeir geta veríö kampakátir yfir þeirri traustsyfirlýsingu sem þeir fengu i vikunni.
Þorsteinn Pálsson talaði fyrstur
fyrir vantrauststillögunni og
vændi ríkisstjórnina um hring-
landahátt. Einkum gagnrýndi
hann stjórnina í skattamálum og
krafðist þess að tekin yrðu upp tvö
skattþrep í fyrirhuguðum virðis-
aukaskatti. Þá gagnrýndi hann ut-
anríkisráðherra, Jóri Baldvin,
harðlega fyrir að hafa ekki staðið
sig sem skyldi í könnunarviðræð-
um milli EFTA og EB og sakaði
hann um að hafa skapað
glundroða í samskiptamálum ls-
lands við EB.
Ekki virtist Þorstein hafa mikla
trú á að tillaga sín næði fram að
ganga og dæmdi hana dauða í
upphafi umræðna er hann sagði:
„Hann (þ.e. Sjálfstæðisflokkurinn)
hefur þegar hafið flutning þing-
mála til að fylgja þessari stefnu eft-
ir og mun halda því starfi áfram á
þessu þingi." Hann afskrifaði því
að vantrauststillagan næði fram
að ganga og boðað yrði til nýrra
kosninga. Það er ekki algengt að
menn flytji mál og byrji á því að
dæma það dautt og ómerkt.
Hringlandaháttur um VSK
Fram hjá því verður ekki horft
að talsverður hringlandaháttur
hefur verið í kringum upptöku
virðisaukaskattsins og hann hefur
verið vandræðamál hjá ríkis-
stjórninni. Forsætisráðherra,
Steingrimur Hermannsson,
kynnti í umræðunum á Alþingi að
samkomulag hefði náðst um fram-
kvæmd VSK og þar með var fall-
inn önnur megin forsendan fyrir
því að bera fram vantraust á ríkis-
stjórnina. Steingrímur sagði m.a.:
„Ríkisstjórnin ákvað að VSK komi
til framkvæmda um næstu ára-
mót. Þá var ákveðið að skattþrep-
ið verði 24,4 af hundraði, en lægra
þrep, eða ígildi lægra þreps, verði
Frumvorp
Frumvarp til laga um veiðieftir-
titsgjald sem segir að sjávarútvegs-
ráðherra skal rrieð reglugerðar-
ákvæði ákveða sérstakt gjald fyrir
veiðileyfi sem veitt eru á grund-
velli ákvæða laga um stjórn fisk-
veiða 1988—1990 eða annarra
laga er kveða á um veiðar í ís-
lensku fiskveiðilögsögunni.
Stjórnarfrumvarp.
Frumvarp um breytingu á lög-
um um Byggðastofnun þess efnis
að öll skjöl viðvíkjandi lánum,
sem stofnunin veitir eða tekur,
skuli undanþegin stimpilgjöldum.
Flm: Halldór Blöndal.
Frumvarp um uppboðsmarkaði
fyrir sjávarafla þar sem sjávarút-
vegsráðherra skal veita leyfi og
meta hvort skilyrði frjálsrar verð-
myndunar á uppboðsmarkaði séu
fyrir hendi með hliðsjón af líklegu
fiskframboði.
Stjórnarfrumvarp.
14 af hundraði með endurgreiðslu
á mikilvægustu matvæli. Þetta
þýðir tekjutap fyrir ríkissjóð frá
fjárlagafrumvarpi upp á 1.900
milljónir króna. Til að mæta þessu
var ákveðið að hækka tekjuskatt-
inn um tvo af hundraði, það gæfi
2.800 milljónir króna en jafnframt
var ákveðið að verja helmingi af
þessari upphæð til að hækka
skattleysismörkin og barnabætur,
þ.e.a.s. 1.400 milljónir króna.“
Þá skýrði Steingrímur frá því að
enginn þyrfti að efast um umboðs-
leysi utanríkisráðherra lengur, því
ríkisstjórnin hefði tekið af öll tví-
mæli með bókun og sagði: „Ég
hélt að að þessi bókun ríkisstjórn-
arinnar, og sú augljósa samstaða
'sem var um hana, myndi róa þá
háttvirta sjálfstæðismenn en það
gerði það alls ekki, heldur þvert á
móti. Þá ruku þeir til og fluttu van-
trauststillöguna sem nú er hér til
umræðu." Þá vísaði forsætisráð-
herra algjörlega á bug öllum að-
dróttunum um að utanríkisráð-
herra stefndi íslenskum hagsmun-
um í samskiptum við EB í hættu.
Taugaveiklunarkast
Sjálfstæðisflokksins____________
Jón Baldvin Hannibalsson utan-
ríkisráðherra sagði í tilefni af van-
trausti á forystu hans í viðræðum
EFTA við EB: Á dauða mínum átti
ég von, en ekki því að ég stæði hér
til að verja íslenska hagsmuni fyrir
forystu Sjálfstæðisflokksins." Vék
hann síðan að því hvernig forysta
Sjálfstæðisflokksins hefði rofið þá
órofa samstöðu sem ríkt hefur í
veigamiklum utanríkismálum og
flokkar hafa forðast hingað til að
draga inn í karp og deilur líðandi
stundar um landsmálin. Þá sagði
Jón Baldvin: „Ég biðst ekki vægð-
ar undan hörðum árásum sjálf-
stæðismanna á mig og ég erfi það
Frumvarp um breytingu á áfeng-
islögum þar sem við bætist að af-
hending og veitingar áfengis á
vegum ríkisins eða ríkisstofnana
séu óheimilar hérlendis.
Flm: Jón Helgason, Guðmundur
G. Garðarsson, Skúli Alexanders-
son og Karvel Pálmason.
Frumvarp um breytingu á lög-
um Byggðastofnunar sem felur t
sér að stofnuð verði deild við
stofnunina sem hefur það hlut-
verk að vinna uppbyggingu at-
vinnu fyrir konur.
Flm: Málmfríður Sigurðardóttir
og fl. Kvennalistaþingmenn.
Frumvarp um breytingu um
tekju- og eignaskatti sem tekur til
m.a. eignaskatts af arfi barna og
felur í sér að barn geti talist sjálf-
stæður skattaðili en eignir jjess
bætist ekki við skattétofn viðkom-
andi forráðanda.
Flm: Friðrik Sophusson, Ásgeir
H. Einarsson, Ingi Björn Alberts-
son og Sigríður Lillý Baldursdóttir.
ekki við þá, satt að segja, þessa
ungu forystukynslóð, þó hún fari
með baráttu islenskra stjórnmála
niður i göturæsin í skiplögðum
herferðum til að níða æru af ein-
stökum andstæðingum sínum. Við
skulum ekki erfa það. Þaö kann að
henda og það hljóta að hafa verið
mistök. En þegar þeir svífast
einskis í þessu ofstæki sínu og láta
það ekki hindra sig í þvi að gera
mikilvægustu utanríkishagsmuna-
mál íslensku þjóðarinnar að hrá-
skinnaleik í taugaveiklunarkasti,
þá spyr ég ykkur sjálfstæðisfólk,
ætlið þið að fyrirgefa þeim þetta?
Því að þessir dagar eru svartir
dagar í sögu Sjálfstæðisflokksins.
Ég er sannfærður um það, að hinir
stóru leiðtogar liðinnar sögu, þeir
Bjarni Benediktsson og Ólafur
Thors, þeir myndu snúa sér við í
gröfinni ef þeir mættu nú horfa á
tiltektir þessara angurgapa."
Tvíhliða/Rítingsstunga
Stjórnarandstaðan var einhuga
um það að krefjast formlegra tví-
hliða viðræðna við EB þrátt fyrir
að þeir sem staðið hafa í viðræð-
um við þessa aðila segi að slíkt sé
ekki til umræðu frá hendi EB eins
og stendur. Þá kom fram að lslend-
ingar hafi knúið það fram innan
EFTA að krafist verði fríverslunn-
ar með fisk í viðræðum þeirra við
EB. Því væri út í hött að fara að
krefjast tvíhliða viðræðna nú og
einungis til að grafa undan því
trausti og virðingu sem íslending-
ar hafa áunnið sér á alþjóða vett-
vangi. Slíkt væri aðeins til að reka
rýting í bak grannþjóða okkar. Þá
Þingsályktanir
Tillaga um að efla löggæslu.
Flm: Guðmundur H. Garðarsson
og fl. sjálfstæðismenn.
Tillaga um heimild til handa for-
setum Alþingis að ganga til samn-
inga um kaup á Hótel Borg.
Flm: Guðrún Helgadóttir, Jón
Helgason og Árni Gunnarsson.
Tillaga um vantraust á ríkis-
stjórnina, þingrof og nýjar kosn-
ingar.
FIM: Þorsteinn Pálsson, Kristín
Einarsdóttir og lngi Björn Alberts-
son.
Tillaga um að tvískipta starfi
ráðuneytisstjóra þannig að annar
starfi á faglegum grunni en hinn
stjórni fjármálum.
Flm: Ásgeir Hannes Eiríksson.
kom margoft fram í umræðunni
að óformlegar tvíhliða viðræður
hafa átt sér stað milli utanríkisráð-
herra, sjávarútvegsráðherra og
fleiri ráðherra um þessi mál við
leiðatoga og ráðamenn ríkja Efna-
hagsbandalagsins.
Engum ætti að dyljast hverju
lykilhlutverki utanríkisráöherrra
Islands, Jón Baldvin, gegnir sem
forystumaður í viðræðum EFTA
við EB og með því að halda vel á
spöðunum getur hann unnið ís-
lensku þjóðinni ómetanlegt gagn.
Hann hefur engin tök á að gera
formlega samninga á meðan hann
vinnur sitt verk á þessum vett-
vangi en getur engu að síður unn-
ið ómetanlegt starf með því að afla
sambanda með persónulegum
kynnum og halda þar á lofti mál-
stað íslendinga.
Leiðindi Kveitnalista
1 máli Guðrúnar Ágnarsdóttur,
þingmanns Kvennalistans, kom
frám að hlutverk stjórnarandstöð-
unnar væri að gagnrýna og veita
ríkisssjórninni aðhald. Slíkt hlut-
verk væri oft bæði „erfitt og leiði-
gjarnt." Hér talar kona af reynslu
og skýrir kannski hvers vegna
Kvennalistinn setti sér þá reglu að
þingmenn Kvennalista skuli ekki
sitja lengur en sex ár á þingi. Und-
anþága var að vísu gerð með Guð-
rúnu Agnarsdóttur svo hún situr
nú sjöunda árið á Alþingi. Það
vekur því athygli að hún hefur
komist að þeirri niðurstöðu á sjö-
unda ári, varðandi þátttöku
Kvennalistans í stjórn landsins að
„án hennar má þjóðinn ekki leng-
Fyrirspurnir
Til fjármálaráðherra um áætlað-
an risnu- og ferðakostnað ráðu-
neyta og ríkisfyrirtækja árið 1990.
Frá Inga Birni Albertssyni.
. Til landbúnaðarráðherra um
reglur varðandi netaveiði í sjó og
hvort ætlað sé að koma í veg fyrir
slíkan veiðiskap?
Frá Jóni Sæmundi Sigurjóns-
syni.
Til landbúnaðarráðherra um
niðurskurð á riðufé og hvort laga-
heimild til niðurskurðar á fjárbú-
stofni bónda sé ótvíræð þegar ein-
staka bæir á sama stað sleppa við
niðurskurð.
Frá Jóni Sæmundi Sigurjóns-
syni.
Til fjármálaráðherra um hvers
vegna er í frumvarpi til fjárlaga
fyrir árið 1990 ekki gert ráð fyrir
fjármagni til uppgjörs á skuldum
ur vera.“
Hér er um tímamótayfirlýsingu
að ræða því Kvennalistinn hefur
hingað til verið lítt ginkeyptur fyr-
ir að axla þá ábyrgð sem fylgir rík-
isstjórnarþátttöku. Má túlka þessa
yrirlýsingu sem Kvennalistinn telji
sig nú loksins orðinn gjafvaxta.
Síðbúið gelgjuskeið
Þegar skoðað er hver niður-
staða þingsályktunartillaga stjórn-
arandstöðunnar um vantraust á
ríksisstjónina er, stendur tvennt
upp úr. í fyrsta lagi veikt tiltrú Evr-
ópuþjóða á heilindum íslendinga í
þeim viðræðum sem nú eiga sér
stað. I öðru lagi þjappað ríkis-
stjórninni saman og fengið hana
til að taka af skarið með mál eins
og VSK. Hvort þessi niðurstaða
hafi vakað fyrir Þorsteini Pálssyni
og meðflutningsmönnum hans að
umræddri vantrauststillögu skal
ósagt látið. Hins vegar hljóta
menn að spyrja sig hvort Ásgeir
Hannes Eiríksson hafi hitt nagl-
ann á höfuðið þegar hann sagði að
vantrauststillagan væri einungis
tilkomin vegna síðbúins gelgju-
skeiðs Þorsteins Pálssonar, fyrrum
skólabróðurs og forsætisráðherra.
ríkissjóðs við sveitarfélögin eins
og lög kveða á um.
Frá Danfríði Skarphéðinsdóttur.
Til fjármálaráðherra hvort hann
hyggist beita sér fyrir því að ein-
hver lækkun eignaskatta komi til
framkvæmda á árinu 1990?
Frá Geir H. Haarde.
Þingmál vikunnar