Alþýðublaðið - 26.06.1996, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 26. JÚNÍ1996
m e n n i n g
■ Halldór Björn Runólfsson skrifar
IEða hvað á maður að halda þegar maður stendur eins og smjörklípa milli Kristjáns Guðmunds-
sonar og Þórarins B. Þorlákssonar í austursalnum? Hvorugur þessara ágætu listamanna nýtur
sín sökum of mikillar nálægðar. Það hefði eins mátt festa snilldarlega póstkortaramma Kristján
aftan á málverk Þórarins heitins og selja samsuðuna í verslun safnsins.
Hingað til hefur íslensk list verið
svo samofin náttúrunni að varla er á
því nokkur undantekning. Að vísu er
til örlítil hefð fyrir því hjá listnemum
að sniðganga náttúmna og hella sér í
staðinn í menningarfjörið og gervi-
veröldina á mölinni. En oftast eru
þetta einberar kitlur verðandi lista-
manna sem ekki em búnir að ráðstafa
sér. Um leið og þeir hinir sömu fara
utan til framhaldsnáms rennur á þá
flesta einhver óslökkvandi þrá eftir
auðnum heimalandsins. Eftir það
verður þörfin fyrir að miðla taum-
lausri víðemiskenndinni allri annarri
gerð tjáningar yfirsterkara.
Eitthvað á þessa leið hljóma rökin
fyrir „íslensk náttúmsýn", Listahátíð-
arsýningunni á Kjarvalsstöðum. Hóað
er saman 19 listamönnum, lifandi og
dauðum, undir yfirskrift sem er svo
teygjanleg að hún felur í sér ekkert og
allt. Raunar er þetta ekki fyrsta stór-
pródúksjón hússins sem þannig teygir
sig yfir alla nútímalistasögu okkar. Eg
minnist þess að hafa áður séð á
Kjarvalsstöðum áþekka úttekt á yfir-
gripsmiklu þema sem virtist geta
spannað allt milli himins og jarðar.
Hér er hvorki við einstaka lista-
menn í þessum 19 manna hópi að
sakast né heldur stjórnendur sýn-
ingarinnar sem slíka. „fslensk nátt-
úmsýn“ ber einfaldlega vitni úreltri
hefð sem reynir að skáka því skjólinu
að samsýningar eigi að vera stórar og
hvfla á granni breiðra formerkja. Eins
fránir og við íslendingar emm þegar
kemur að sjálfri listinni, smáeining-
unni innan heildarinnar, virðumst við
fullkomlega blindir á umgjörðina og
samhengið.
Ein skæðasta meinlokan í öllu
þessu þverrandi samhengi er sú út-
breidda skoðun að myndlist eigi ekki
og geti ekki sagt okkur neitt nýtt.
Samsýning sem þessi verður því ein-
hvers konar allegorísk staðfesting alls
þess sem allir vissu - að íslensk nátt-
úra er áhrifamikil og fylgir okkur alla
ævi. Svo er bara að raða saman gömlu
og nýju til að undirstrika það fag-
naðarerindi að sjaldan fellur eplið
langt ffá eikinni.
Ef hugsunin í listinni væri eins h'til-
sigld og léleg og samsuðan á Kjar-
valsstöðum hefðum við getað lagt
listina á hilluna strax eftir framlag
frumherjanna svokölluðu. Það hefði
aldeilis kætt margt íhaldshjartað að
þurfa ekki að leggja hausinn í bleyti,
og margar blekslettumar hefði mátt
spara ef allir hefðu verið sammála um
það að ekki þyrfti að segja neitt
umfram fífilbrekkumótífin á fyrstu
áratugum aldarinnar.
Eða hvað á maður að halda þegar
maður stendur eins og smjörklípa
milli Kristjáns Guðmundssonar og
Þórarins B. Þorlákssonar í austursal-
num? Hvorugur þessara ágætu lista-
manna nýtur sín sökum of mikillar
nálægðar. Það hefði eins mátt festa
snilldarlega póstkortaramma Kristján
aftan á málverk Þórarins heitins og
selja samsuðuna í verslun saíhsins.
Eins er það barnalegt að stilla
Halldóri Asgeirssyni upp móti
Kjarval, bara af því báðir era að fást
við hraun. Raunar líður sýningin
hvarvetna fyrir slíka ódýra slembi-
suðu. Hvergi er það þó verr gert en
þegar eins ágætum myndhöggvara og
Jóhanni Eyfells er troðið inn á gólf hjá
jafn krefjandi málara og Kristjáni
Davíðssyni. Ahrifin verða eins og í
ólgusjó, hvorugum þessara frábæm
listamanna til framdráttar.
Hinum megin við þilið hanga þeir
Georg Guðni og Kristján Steingrímur
í logninu á undan storminum og er
það e.t.v. heppilegasta samhengið á
gjörvallri sýningunni þótt segja megi
að samsetningin sé skrambi augljós og
verklagni þeirra alltof keimlík til að
þola svona nálægð. Þó er öllu óheppi-
legra er hvemig hekluðum fánum og
teikningum Birgis Andréssonar er
troðið í austurhornið gegnt kaffi-
stofunni. Reyndar hlýtur maður að
spyija sig hvað þetta verk Birgis sé að
gera á sýningunni. Eg hefði haldið að
fomleifagröftur og fánaborgir væru
fremur hluti af menningu en náttúm.
En það er e.t.v. í flútt við allegoríska
yfirskrif sýningarinnar að flokka
eikarparkett og borðstofumubblur,
nútímaútgáfu fomleifanna í uppgreftr-
armyndum Birgis, sem náttúrusýn,
samanber: „Sjaldan fellur parkettið
langt frá eikinni.“
T ... >. -
Þá hlýtur það að vekja athygli hve
rúmt er kringum gegnsæja ljósmynd
Ólafs Elíassonar í norðurenda vestur-
salarins. Það er ekki fyrr en gestir átta
sig á því að notast er við skilrúmin frá
undanfarandi sýningu að þeir skilja
hvernig á misræminu stendur ef
miðað er við þrengslin annars staðar.
Þetta vekur spurningar um tilurð
sýningarinnar og alvöruna að baki
upphenginu.
Þegar öll kurl koma til grafar verður
að segjast að „Islensk náttúmsýn" er
ekki ýkjasterk samsýning. f fyrsta lagi
er hún meira af því sama og við
höfum verið að sjá á liðnum ámm og
áratugum. Þá er það einkar misráðið
að troða ffumheijunum með núlifandi
Ustamönnum í þeim mæli sem hér er
gert. Sú sérkennilega árátta að afsaka í
sífellu samtímann með því að spyrða
lifandi listamenn við löngu liðna hefð
er ekki annað en flatneskjulegt dekur
við fattleysið. Það er tími til kominn
að framsækið safn eins og Kjarvals-
staðir snúi baki við vor- og haust-
sýningahefðinni frá sokkabandsáram
FIM. Sá mark- og máttlausi hræri-
grautur gerði hvort sem er ekki annað
en hleypa ofvexti í meðalmennskuna.
Það er engin ástæða til að gráta slíka
moðsuðu með frekari endurtekningum
af hinu sama. ■
Einar Karl um
forsetakosning-
ar á sænsku
Einar Karl Haraldsson, fram-
kvæmdastjóri Alþýðubandalagsins,
mun halda fyrirlestur næstkomandi
sunnudag í Norræna húsinu. Þar mun
hann fjalla um þá nýafstaðnar forseta-
kosningar. Erindi sitt mun Einar Karl
Haraldsson flytja á sænsku.
Leiga hækkar
um 0,4 prósent
í Fréttatilkynningu frá Hagstofu ís-
lands kemur fram að leiga fyrir íbúð-
arhúsnæði og atvinnuhúsnæði fylgi
vísitölu húnæðiskostnaðar eða breyt-
ingum meðallauna. Hún hækkar um
0,4 prósent frá og með 1. júlí 1996.
Þessi hækkun reiknast á þá leigu sem
er í júní. Leiga helst óbreytt næstu tvo
mánuði það er í ágúst og september.
Ókeypis á
Hin helgu vé
Hin helgu vé
eftir Hrafn
Gunnlaugsson
verður sýnd í
Norræna húsinu
á mánudags-
kvöldið klukkan
19:00. Myndin
verður sýnd með
enskum texta og
er aðgangur ókeypis. Það er hins veg-
ar ekki fiskipaté það sem kaffistofa
Norræna hússins verður með á boð-
stólum að sýningu lokinni. Það kostar
400 krónur.
Danskur kam-
merkór til lands-
ins
Danskur kammerkór er væntanleg-
ur til landsins og heldur tónleika í
Norræna húsinu á föstudagskvöld og í
Hallgrímskirkju á sunnudagskvöld.
Kór þessi, Kammerkór Dómkirkjunn-
ar í Hadeslev, hefur hlotið fjölda við-
urkenninga fyrir söng sinn segir í
fréttatilkynningu ffá Danska sendiráð-
inu. Vemdari hljómleikaferðarinnar er
hans konunglega hátign prins Jóakim.
Kórinn mun meðal annars syngja
þekkta danska söngva en danski
bassaleikarinn og jassarinn Niels
Henning Örsted Pedersen hefur radd-
sett lög fyrir kórinn.
Zita kemurtil landsins
Nei, ekki apinn
hans Tarzans
Zita er ffönsk kaffihúsa- og kabar-
ettsöngkona en ekki apinn hans Tarz-
ans eins einhver gæti haldið. Hún er
væntanleg til landsins ásamt slag-
verksleikaranum Didier Laloux og
heldur tónleika í Kaffileikhúsinu i
Hlaðvarpanum næstkomandi fimmtu-
dagskvöld. Zita, sem stundaði söng-
nám hjá Christin M. Legrand, hefur
sérhæft sig í vísnasöng og syngur
gjarnan lög sem frægir listamenn á
borð við Edith Piaf og Jacques Brel
gerðu ffæg á sínum tíma.
Logos kvartett-
inn í Listasafni
íslands
Vienna Logos kvartettinn ffá Vína-
borg hefur ferðast víða um heim. Nú
er komið að íslandi sem er þrettánda
landið þar sem kvartettinn heldur tón-
leika en þeir verða á mánudaginn í
Listasafni Islands klukkan 20:00.
Meðlimir kvartettsins hafa komið
fram sem einleikarar og stundað
kennslu við æðri menntastofnanir. Á
efnisskránni em tvö verk sem verða
frumflutt á íslandi. Logos kvartettinn
ætlar að flytja Quodlibet eftir Takács
(1902), Suite Indonesia eftir Schulze
(1952), Miniaturen eftir Gottfried von
Einem (1918) og Trio eftir Beethoven.
Sattarov
í MÍR
Rússneski mynd-
listarmaðurinn Man-
súr Mannúrovits Satt-
orov er nú staddur
hérlendis ásamt konu
sinni Larissu en hún
er blaða- og sjón-
varpsfréttamaður.
Sattorov hefur lengi
haft hug á því að
sækja ísland heim og
á laugardaginn verð-
ur opnuð sýning á
teikningum hans og
olíumálverkum í sýn-
ingarsölum MÍR við
Vatnstíg 10. Hann
stefnir að því að
halda á næstu mán-
uðum sýningu í
Moskvu á verkum
sem tengjast fslands-
dvölinni.