Morgunblaðið - 17.02.2001, Blaðsíða 44

MINNINGAR
44 LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Gyða Sigurðar-dóttir fæddist í
Sandvík á Stokks-
eyri 16. júní 1928.
Hún lést á Landspít-
alanum við Hring-
braut 8. febrúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Jónína Katrín Krist-
insdóttir, f. á Hömr-
um í Grímsnesi 26.
júní 1900, d. 27. des-
ember 1961, og Sig-
urður Sigurðsson, f.
á Stokkseyri 8. maí
1891, d. 5. október
1937. Systkini Gyðu voru Guð-
mundur Jörgen, f. 3. apríl 1927, d.
12. mars 1999, og Sigurjón Krist-
inn, leigubílstjóri, f. 6. september
1930, d. 13. ágúst 1979.
Hinn 23. desember 1950, giftist
Gyða Garðari Karlssyni, f. 28. nóv-
Gyða og Garðar eignuðust sex
börn sem eru: 1) Sigurður, verk-
stjóri, f. 13.maí 1951, kvæntur
Erlu Gunnarsdóttur og eru börn
þeirra; Gunnar, Gyða og Tinna.
Sigurður átti áður dótturina Þrúði
og er móðir hennar Birna Guð-
mundsdóttir. 2) Þorsteinn, við-
skiptafræðingur, f. 8. júlí 1952,
kvæntur Birnu Guðjónsdóttir
verslunarstjóra sonur þeirra er
Garðar. 3) Emma Katrín, kennari,
f. 19. ágúst 1955, gift Hermanni G.
Jónssyni, rafvirkjameistara,
þeirra sonur er Halldór Garðar. 4)
Ásdís, fisktæknir, f. 28. janúar
1957, gift, Einari Ármannsyni
stýrimanni og eru börn þeirra;
Una Björg, Ármann og Emil. 5)
Sigríður, fisktæknir, f. 16. ágúst
1962, gift Jóhannesi G. Brynleifs-
syni bifreiðastjóra og eru börn
þeirra Aron Rafn, Pétur Freyr og
Númi Snær. 6) Kristinn Karl, verk-
stjóri, f. 21. mars 1968, kvæntur
Þóru Skúladóttir, leikskólakenn-
ara og er þeirra sonur Guðmar.
Útför Gyðu fer fram frá Þor-
lákskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 14.
ember 1928. Foreldr-
ar hans voru Emilía
Þorsteinsdóttir og
Karl Guðfinnsson,
sem voru bæði Hún-
vetningar að ætt og
uppruna. Gyða og
Garðar bjuggu um
skamma hríð í Bjarn-
arhúsi á Stokkseyri en
í byrjun árs 1951, tóku
þau þá ákvörðun að
reisa sitt framtíðar-
heimili í Þorlákshöfn.
Þau hófu strax undir-
búning að því að reisa
hús og hefja byggingu
einbýlishúss við B-götu 3, sem er
fyrsta húsið sem einstaklingar
byggja í Þorlákshöfn. Og þar stóð
heimili þeirra næstu þrjá áratug-
ina. Er börnin fóru að tínast að
heiman reistu þau sér nýtt hús við
Lyngberg 4 og hafa búið þar síðan.
Í byrjun árs 1951 tóku ung hjón þá
ákvörðun að reisa sitt framtíðarheim-
ili í Þorlákshöfn. Á þeim tíma var Þor-
lákshöfn fyrst og fremst þekkt sem
útróðrarstaður, menn komu í verið og
hurfu á braut í vertíðarlok og þannig
hafði gengið um aldir. Þessi hjón voru
Gyða, sem er kvödd í dag, og Garðar.
Þetta sama ár er tylft manna skráð
þar, sem íbúar, í ár eru þeir hundr-
aðfalt fleiri. Þau hófu strax undirbún-
ing að því að reisa hús í Þorlákshöfn
og hefja byggingu einbýlishúss við B-
götu 3.
Húsið við B-götu 3 reis á skömmum
tíma og á haustdögum árið 1952 flytja
ungu hjónin ásamt kornungum son-
um sínum inn og stóð heimili
hjónanna þar næstu þrjá áratugi og á
þeim tíma bættust fjögur börn í hóp-
inn – þrjár stúlkur og sonur. Um svip-
að leyti hefja byggingu Benni Thor og
Guðbjörg, Guðmundur Gestsson, Pét-
ur og Lauga, Baldur og Gunna. Í kjöl-
farið fylgdi síðan fríður hópur ungra
hjóna og má þar meðal annars nefna:
Knút og Petu, Jóa og Lúllu, Jens og
Báru, Kalla og Siggu, Guðna Karls og
Helgu, Billa og Ingibjörgu, Svenna og
Lilju, Massa og Hertu, Sigga Skúla
og Grétu, Árna Hermanns og Önnu,
Bjarnþór og Önnu, Davíð og Diddu,
Gvend Frikk og Möggu og fleiri. Allt
var þetta fólk ungt og sprækt og á
undra skömmum tíma iðaði allt af lífi í
gömlu verstöðinni. Meitillinn rak
kraftmikla útgerð og saltfiskvinnslu á
þeim tíma. Stutt var á gjöful fiskimið
og menn skipuðu sér fljótt á bekk með
aflahæstu mönnum landsins. Og á
mörkum sands og sjávar þróaðist
skemmtilegt samfélag. Það sem ein-
kenndi þessi fyrstu skref var mikil
samhjálp, menn hjálpuðust að við að
reisa hús hver fyrir annan og greiða
götu hver annars. Afrískt máltæki
segir að það þurfi þorp til að ala upp
barn. Hvort sem mönnum var kunn-
ugt um þetta máltæki eða ekki að þá
var sömu aðferð beitt í Höfninni, því
menn litu mjög eftir börnum hver
annars. Á þeim árum barst leikurinn
oft um víðan völl, sporin lágu oft niður
á bryggju og henti það flesta að detta
ekki bara einu sinni í sjóinn, heldur
tvisar, þrisvar eða jafnvel fjórum
sinnum. En allt fór vel, þökk sé ár-
vökrum augum.
Mamma kaus að helga krafta sína
fjölskyldunni, hún var vakin og sofin í
að vinna að því að allt gengi vel fyrir
sig. Að mörgu var að hyggja á stóru
heimili og lífsbaráttan hafði á sér
ákveðinn blæ sjálfsþurftarbúskapar,
pabbi var ávallt með sauðfé, garðrækt
var mikil og allt brauð var bakað
heima. Mamma lagði sig fram við
uppeldið, gætti þess að börnin færu
lesin í skólann og var dugleg að hlýða
yfir fyrir próf. Það sem einkenndi
hennar karakter var ákveðni, heiðar-
leiki, hreinskilni og vinnusemi. Hún
gætti þess ávallt ríkulega að skipta
jafnt á milli barnanna, að enginn fengi
minna eða meira en annar. Og þeirri
reglu fylgdi hún einnig mjög stíft
gagnvart barnabörnum og barna-
barnabörnum.
Það er sárt að sjá á bak sínum nán-
ustu, söknuðurinn er mikill og tóma-
rúm myndast. En þó líkaminn sé
horfinn, er það mikil blessun að við
getum sótt í sjóð minninganna.
Mamma var afskaplega trúuð kona og
trúði á að það væri líf að þessu loknu.
Það ríkti mikill friður yfir henni er
hún kvaddi þetta líf og í huga mér
myndgerðust upphafslínur í þessum
sálmi:
Þegar ég leystur verð þrautunum frá,
þegar ég sólfagra landinu á
lifi og verð mínum Lausnara hjá.
Það verður dásamleg dýrð handa mér.
Þorsteinn.
Amma Gyða lést fimmtudaginn 8.
febrúar og í dag verður hún lögð til
hinstu hvílu í Þorlákshöfn, þorpinu
sem hún bjó í stærstan hluta ævi sinn-
ar. Amma Gyða og Garðar afi voru
fyrstu hjónin sem settust að í Þor-
lákshöfn, þar hreiðruðu þau um sig og
komu á fót fjölskyldu. Í þá daga var
nær engin þjónusta á staðnum og
þurfti amma oft að hafa fyrir hlutun-
um, en hún tók því af æðruleysi og
gekk í það sem gera þurfti. Amma og
afi eignuðust sex börn og helgaði
amma þeim stóran hluta ævi sinnar,
húsmóðurstarf verður seint talið til
hálaunastarfa en í okkar augum var
amma með hátt tímakaup þegar litið
er til mannauðs, hún ól upp sex sterk-
ar og dugmiklar persónur sem hafa
yfirleitt sterkar skoðanir á hlutunum
og endurspegla þau að mörgu leyti
þann persónuleika sem amma var.
Það var alltaf ákveðið ævintýri að
hlusta á systkinin tala um þegar þau
voru ung og oft var mikið hlegið að
ýmsum uppátækjum, það var oft fjör
á þessu átta manna heimili. Margir
siðir eru innan fjölskyldunnar og er
mikil eftirsjá að ömmu, en hún var
oftar en ekki potturinn og pannan á
bak við þá. Við systkinin minnumst
tilhlökkunarinnar í byrjun desember
því þá safnaðist öll fjölskyldan saman
heima hjá ömmu og afa, skar út laufa-
brauð, bjó til parta, hlustaði á jólalög
og naut samverunnar. Áramótin
skipa stóran sess í huga fjölskyldunn-
ar og á fyrsta degi nýs árs safnaðist
fjölskyldan alltaf saman heima hjá
ömmu þar sem hún bauð upp á kaffi
og kræsingar og oft voru líflegar um-
ræður um hin og þessi málefni. Amma
og afi giftu sig á Þorláksmessu og það
var ömmu mikið gleðiefni og hún varð
ákaflega stolt þegar Gyða frænka
okkar, og nafna ömmu, trúlofaði sig á
Þorláksmessu og sagði við ömmu að
hún hefði fengið þeirra dag „lánaðan“.
Amma var heilsteypt, skörp og
yndisleg kona sem gaf og kenndi okk-
ur margt sem við munum búa að alla
ævi. Við barnabörnin gátum alltaf
leitað til ömmu Gyðu og flestöll höfum
við verið nær daglegir gestir á heimili
hennar í gegnum tíðina, það voru allt-
af til kúlur og appelsín ef við kíktum í
heimsókn eða þegar við vorum í pöss-
un á meðan foreldrar okkar voru í
vinnunni. Amma var örlát kona og
góðhjörtuð, hún var alltaf boðin og
búin að hjálpa til ef á þurfti að halda.
Stundum þegar hún var búin að vera
að „vesenast“ í fataskápnum, eins og
hún kallaði það, kom hún fram með
nokkra kjóla sem hún hafði átt þegar
hún var yngri og bað mig að máta þá,
það væri óþarfi að láta þá hanga ónot-
aða uppi í skáp. Ég nota þá kjóla sem
hún gaf mér óspart og var í einum
þessara kjóla daginn sem hún lést,
þeir eru mér mikils virði og ég klæðist
þeim stolt.
Það eru þúsund litlir hlutir sem
gerðu ömmu að þeirri stórbrotnu per-
sónu sem hún var, hún var gædd
mörgum kostum sem ekki er hægt að
tíunda í svo stuttri grein. Þótt amma
sé látin mun hún ekki gleymast. Börn
hennar, barnabörn og barnabarna-
börn munu halda minningu hennar á
lofti.
Amma, við erum lánsöm að hafa
notið nærveru þinnar. Við þökkum
fyrir allt sem þú hefur veitt okkur og
kennt okkur, við elskum þig og sökn-
um. Hvíl í friði.
Una Björg Einarsdóttir,
Ármann Einarsson.
GYÐA
SIGURÐARDÓTTIR
✝ Erlendur Jó-hannsson fædd-
ist á Hamarsheiði í
Gnúpverjahreppi 10.
október 1913. Hann
lést á Landspítalan-
um í Fossvogi 12.
febrúar síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Jóhann Kol-
beinsson frá Stóru-
Mástungu (1883–
1971) og Þorbjörg
Erlendsdóttir á
Hamarsheiði (1879–
1969). Erlendur var
þriðji í röð sex
systkina. Systkini hans voru:
Kolbeinn (1909-1990), Sigríður
(f. 1910), Jóhanna (f. 1914),
Kristín (1917–1996) og Ingigerð-
ur (1923–1992). Uppeldisbróðir
systkinanna var Jóhann Sigurðs-
son (1904–1997).
Eftirlifandi eigin-
kona Erlends er
Margrét Øxnevad,
fædd í Stafangri í
Noregi 22. maí
1936. Foreldrar
hennar voru Jörgen
Johan Öxnevad
(1883–1948) og
Margrét Þorvarðar-
dóttir (1893–1981).
Dætur Erlends og
Margrétar eru; 1)
Björg Eva, gift Páli
Gunnlaugssyni, f.
1954. Þeirra börn
eru Logi, f. 1986, Edda, f. 1989,
og Iðunn, f. 1998. 2) Vigdís, f.
1963. 3) Margrét, f. 1966.
Erlendur verður jarðsunginn
frá Stóra-Núpskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Það er einkennileg tilfinning þeg-
ar vinir og samferðamenn kveðja og
hverfa ... „upp fyrir brún og í þá
sveit, sem enginn í þessum sóknum
leit“, eins og skáldið segir. Eins og
hluti af manni sjálfum deyi um leið.
Erlendur á Hamarsheiði verður
minnisstæður þeim sem af honum
höfðu kynni og ber þar margt til.
Hann var bóndi á Hamarsheiði langa
starfsævi, byggði þar fallegt íbúðar-
hús og fénaðarhús og ræktaði jörð-
ina. Og á seinni árum sneri hann sér
að skógrækt með sínum alkunna
dugnaði og framsýni ásamt fjöl-
skyldu sinni sem nú heldur skóg-
ræktarstarfinu áfram. Það lýsir
nokkuð bjartsýni hans og hug-
myndaflugi að einhverju sinni, þegar
hann átti tal um skógræktina við
sóknarprestinn, kvaðst hann ætla að
koma aftur eftir svona hundrað og
fimmtíu ár, til að sjá hvernig starfi
hans vegnaði.
Stundum er sagt að menn, sem eru
góðum kostum búnir, geti allt. Er-
lendur hafði fjölþætta greind, gott
verksvit, verklagni, kjark og trausta
skapgerð, svo að hann hefði í raun-
inni með ágætum getað sinnt hvaða
starfi sem var. Síðan eru það oft um-
hverfi og ytri aðstæður sem valda því
hvað menn hafa að aðalstarfi.
Erlendur hafði margs konar
áhugamál, tók virkan þátt í félagslífi
og myndaði sér yfirleitt ákveðnar
skoðanir á málefnum. Hann var
ágætur ræðumaður, hafði gott vald á
íslensku máli og hélt fram skoðunum
sínum af einurð og festu hvenær sem
var og hver sem í hlut átti, en aldrei
réðst hann á garðinn þar sem hann
var lægstur. Málfar hans var ávallt
ljóst og kjarnyrt, oft kryddað stutt-
um, skemmtilegum athugasemdum,
sem hittu beint í mark.
Næmt auga hafði hann fyrir því
broslega sem gerðist, en fjarri fór því
að hann talaði illa um náungann.
Tónlist og söng taldi hann mann-
bætandi og var organisti í Stóra-
Núpskirkju um árabil.
Það var bæði gott og skemmtilegt
að eiga samskipti við Erlend á Ham-
arsheiði. Hann var blessunarlega
laus við alla smámunasemi og sá oft
ýmsar hliðar á þessu daglega amstri
sem aðrir sáu ekki.
Nú að leiðarlokum minnumst við
Ragna margra ánægjustunda með
þeim ágætu hjónum, Erlendi og
Margréti.
Hafi Erlendur heila þökk fyrir
þessi löngu og góðu kynni, sem aldrei
bar skugga á.
Eiginkonu hans og dætrum, vinum
og vandamönnum sendi ég hugheilar
samúðarkveðjur.
Haraldur Bjarnason.
Gamlaársdagur árið 2000. Ég og
Helga kona mín dveljum í gamla
bænum á Hamarsheiði í Gnúpverja-
hreppi ásamt barnabörnum okkar,
Ara Fannari eins árs og Hrefnu Mar-
íu tveggja og hálfs árs. Sá stutti er að
taka fyrstu skrefin einn og óstuddur,
Elli fylgist með og hefur gaman af.
Hér mætast æskan og ellin á alda-
mótum. Veðrið er ekki sem best og
þegar líður á kvöldið er ljóst að ekki
er veður til að kveikja í brennu eins
og þó var búið að leggja drög að. Elli
tekur snemma á sig náðir ásamt
yngstu kynslóðinni, telur að áramót-
in geti vel komið án sinnar þátttöku.
Nýársdegi er fagnað með ærsla-
fullum leik þeirra litlu. Um miðjan
dag kemur Margrét, eiginkona Ella,
yfir í gamla bæinn og biður mig að
koma „yfir í Höll“ til að aðstoða Vig-
dísi og Margréti, dætur þeirra hjóna,
þar sem Elli hafði dottið og sennilega
lærbrotnað. Þrátt fyrir miklar kvalir
gerði Elli óspart grín að sjálfum sér
fyrir klaufaskapinn. Það var aldinn
höfðingi sem var ekið burt í sjúkrabíl
frá Hamarsheiði á fyrsta degi nýs
árs og reyndist ekki eiga aftur-
kvæmt.
Allt frá fyrstu kynnum mínum af
Ella árið 1963 hef ég borið ómælda
virðingu fyrir honum vegna framsýni
hans og dugnaðar. Stundum horfði
ég á hann smíða skeifur af einstakri
leikni og mörg voru handtökin sem
ég lærði af honum við bústörfin. Í
heyskap var óhugsandi fyrir óharðn-
aðan ungling að hafa við honum og
oft hef ég sagt frá því að þegar ég var
upp á mitt besta í kringum 20 ára
hafi Elli, sem þá var sextugur, unnið
með helmingi meiri afköstum en ég.
Það var svo ekki fyrr en 15 árum síð-
ar sem ég fór að hafa við honum í
heymokstri.
Á tímabili gerði Elli út dráttarvél-
ar sem hann og Kolli bróðir hans
höfðu breytt af ótrúlegu hugviti
þannig að nota mátti þær til vega-
gerðar.
Sumarið 1971 vann ég fyrir Ella
við vegabætur í hreppnum og kynnt-
ist ég þar af eigin raun þessari ný-
sköpunargáfu þeirra bræða í fram-
kvæmd.
Eftir að öllum búskap var hætt á
Hamarsheiði hellti Elli sér út í skóg-
rækt sem við í félaginu Skógarsmiðj-
unni höfum nú tekið við og höldum
vonandi vel á lofti næstu árin eða þar
til hann er „tilbúinn að taka við aft-
ur“ eins og hann hafði einhvern tíma
að orði á sinn gamansama hátt.
Þrjú okkar systkinanna, barna
Jóns Gunnlaugssonar læknis og
Selmu Kaldalóns, voru í sveit á
Hamrsheiði, ýmist á gamla eða nýja
bænum, samtals á þriðja áratug. Þar
myndaðist sú vinátta sem ekki hefur
borið skugga á upp frá því. Á Ham-
arsheiði hef ég átt mitt annað heimili
allar götur síðan.
Vin minn og velgjörðarmann Er-
lend Jóhannsson á Hamarsheiði
kveð ég með orðum sálmaskáldsins
sr. Valdimars Briem á Stóra-Núpi,
en við kirkjuna þar var Erlendur
organisti um árabil og þaðan verður
hann jarðsunginn í dag.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Ég votta Margréti, dætrum henn-
ar og öðrum vandamönnum innilega
samúð mína og fjölskyldu minnar.
Sigvaldi K. Jónsson.
Ég vil hér með fáum orðum kveðja
góðan vin.
ERLENDUR
JÓHANNSSON
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birt-
ingar endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn
blaðsins í Kringlunni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaup-
vangsstræti 1, Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda grein-
arnar í símbréfi (569 1115) og í tölvupósti (minning@mbl.is). Nauð-
synlegt er, að símanúmer höfundar/sendanda fylgi.
Um hvern látinn einstakling birtist formáli, ein uppistöðugrein af
hæfilegri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast
við eina örk, A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða
2.200 slög. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en
ekki stuttnefni undir greinunum.
Mikil áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi út-
prentuninni. Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir
tvíverknað. Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í
daglegu tali eru nefndar DOS-textaskrár. Þá eru ritvinnslukerfin
Word og Wordperfect einnig auðveld í úrvinnslu.
Birting afmælis- og minningargreina