Morgunblaðið - 31.05.2001, Blaðsíða 31
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. MAÍ 2001 31
FYRIR okkur Dani á
miðjum aldri er varla
til neitt danskara en
verkamannamenningin
sem var til þangað til
um 1965. Þetta var
mjög fjölmenn stétt
iðnaðarmanna, þokka-
lega vel stætt fólk sem
var lítið skólagengið og
mótaði sínar hefðir.
„Kolonihaverne“, litlir
sumarbústaðir, oft í
mjög frumlegum stíl,
eru hluti af þessu. Ann-
að eru karlakórarnir
sem er viðfangsefni
þessarar greinar.
Hvítasunnan er sam-
kvæmt danskri hefð upphaf sumars-
ins. Á hvítasunnu tóku menn fram
sumarfötin eða fengu sér ný, og
helst ætti maður að fara eldsnemma
á fætur, fara út í náttúruna og sjá
„hvítasunnusólina dansa“ á sjón-
deildarhringnum eins og hún er
sögð gera við sólarupprás. Náttúra
er auðvitað afstætt hugtak, og fyrir
borgarbúa Kaupmannahafnar var
almenningsgarðurinn Søndermar-
ken milli Carlsberg og Dýragarðsins
á Friðriksberg náttúra. Það er sá
kostur við staðinn að þar eru nokkr-
ar alþýðuveitingastofur, De Små
Haver, sem eru vel
þess virði að heim-
sækja enn þann dag í
dag.
Hér á eftir fer þýð-
ing á ræðu formanns
Karlakórsins Morgun-
roðans í tilefni af
væntanlegri hvíta-
sunnuferð félaganna í
Søndermarken. Ræð-
an er samin af danska
pistlahöfundinum
StormP og reyndar
1915 en það rýrir ekki
gildi hennar; hún er
orðin sígild:
Herrar mínir.
Þegar ég tek til
máls þá er það ekki af því að ég ætla
að taka til máls – en þá er það af því
að – eh – ég tek – eh – til máls, og
það er til þess að víta smávegis hann
tenór Hólm. Ég fyrir mitt leyti hef
ekkert út á manninn að setja – í
heild sinni – en þegar kórfélagi kem-
ur ekki á æfingu hvað eftir annað í
strikklotu, þá verð ég sem formaður
að leggja orð í belg. – Nú hérna á
þriðjudaginn var áttum við að æfa
„Það byrjar svo létt yfir bylgjurnar
bláar“, og svo kom tenór Hólm ekki
– og allt lagið er einsöngur – ten-
óreinsöngur – með hummandi bak-
raddir – er það nú vit? Allir humm-
ararnir komu. – Þetta kostaði
félagið 150 bjóra – og að venju datt
ég líka í það. Nei, segi ég: Við verð-
um að finna annað félagsheimili –
þar sem ekki eru tröppur. Það er
ekkert vit í því að þegar félagarnir
eru búnir að syngja heilt kvöld og
eru vel þreyttir – að þeir eiga þá að
rúlla niður tröppur þegar þeir fara
heim til sín.
Með hjólreiðahúfu
og á felgunni
En snúum okkur nú að efninu sem
er á dagskrá og þar ætla ég að til-
kynna herrunum mínum að á hvíta-
sunnudag mætum við að venju á
Hringtorg Friðriksbergs og syngj-
um „Nú glóir morgunroðinn og fugl-
ar kvaka í trjánum“ og þegar það er
búið þá göngum við í skrúðgöngu
niður Pileallé að Søndermarken. –
Hér verð ég að skjóta inn orði: Þeir
herra minna sem eiga ekki pípuhatt
eiga að vera með hvítar derhúfur og
ekki eins og Larsen litli sem kom
síðast með hjólreiðahúfu og á felg-
unni. – Ef einhver er kominn svo
snemma á fætur að hann er þegar
léttkenndur ætla ég að biðja hann
um að halda aðeins aftur af sér. Það
er nógur tími til að skemmta okkur
seinna. – Og svo hef ég hugsað mér
að Nikolaisen eigi bara að bera fán-
ann og ekki syngja líka – hann á það
til að missa taktinn. – Og svo viljum
við ekki að kerlingarnar séu með í
skrúðgöngunni – nei, þær líta allt of
mismunandi út. – Þær eiga að fara á
undan með nestiskörfurnar og al-
mennt láta lítið á sér bera.
Og svo ætla ég biðja herrana mína
eindregið um að vera ekki að opna
bjórflöskur þegar sunginn er ein-
söngur – eins og Bassi-Hansen sem
eyðilagði alla Gralssöguna í fyrra. –
Ég mun senda tenór Hólm sérstakt
bréfkort þessa efnis. – Við gætum
líka kosið tvo trúnaðarmenn til að
gæta bjórkassanna – ef einhver
treystir sér til þess. Það má aðeins
afhenda tvo bjóra á mann – á kort-
érs fresti.
Ef hann man dónasöguna
Þegar við erum búnir að syngja,
þá verður dúkað á grasinu og að
venju – étum við, sem sé. Frú Mikk-
elsen og Bauli Møller ætla að dansa
tangó og ég verð að biðja þá herra
mína – í heild sinni – eindregið um
að reyna ekki að taka þátt í því.
Hver sem vill getur fengið að koma
fram ef hann snýr sér fyrst til mín
eða gjaldkerans – það er líka ég. Og
Larsen litli getur fengið að segja
dónasöguna sem hann er vanur að
segja þegar við höldum veislu – ef
Larsen – í heild sinni – man hana.
Minnið er yfirleitt svolítið gloppótt
hjá honum á því stigi veislunnar. –
Never mind, það verður hans mál.
Og að lokum ætla ég að minna
herrana mína á að koma sér út úr
garðinum áður en honum er lokað.
Það lítur ekki vel út ef við skríðum
yfir girðinguna – og það er alveg
ferlegt að koma kerlingunum og
barnavögnunum yfir á eftir. – En
það bjargast – ég mun sjá til þess.
Og ef einhverjir herra minna ætla
að fara að slást þá er betra að þeir
fari aðeins afsíðis. Það truflar nefni-
lega alltaf skemmtunina þegar aðrir
eru í blindingsleik.
Herrar mínir, við sjáumst á
Hringtorginu – í heild okkar – pípu-
hattar eða hvítar derhúfur og ekkert
kennderí í byrjun. – Og hvar er svo
bjórinn minn?
Karlakórinn Morgun-
roðinn á hvítasunnu
Í tilefni af alþjóðlegu tungumálaári birtir Morgunblaðið greinar tengdar hin-
um ýmsu tungumálum. Hér rifjar Pétur Rasmussen upp ræðu sem flutt var í
tilefni af hvítasunnuferð danska karlakórsins Morgunroðans árið 1915. Grein-
ar þessar eru birtar í samvinnu við Stíl, samtök tungumálakennara.
Pétur
Rasmussen
Höfundur er dönskukennari við
Menntaskólann við Sund.
NÚ SÍÐLA vetrar gaf Körfu-
knattleikssamband Íslands út bókina
Leikni framar líkamsburðum, saga
körfuknattleiks á Íslandi í hálfa öld.
Tilefni útgáfu bókarinnar er 40 ára
afmæli Körfuknattleikssambandsins
29. janúar 2001 og rúmlega 50 ára
saga körfuknattleiks á Íslandi. Í bók-
inni er þessi saga rakin á rúmlega 400
blaðsíðum. Skapti Hallgrímsson
blaðamaður skrásetti söguna.
Á upphafssíðum bókarinnar grein-
ir höfundur stuttlega frá því hvernig
leikurinn varð til og þróaðist í litlum
bæ, Springfield í Massachusetts, og
frá föður leiksins, James Naismith.
Eftir það flyst sjónarsviðið til Íslands
og er saga körfuknattleiksins hér á
landi rakin frá 1950 til dagsins í dag.
Uppsetning bókarinnar ber keim
af um 20 ára reynslu Skapta sem
blaðamaður, þar sem sagan er sögð í
stuttum greinum um ákveðna atburði
keimlíkt því sem íþróttaunnendur
eiga að venjast á íþróttasíðum dag-
blaðanna. Textinn hrár, einfaldur og
skýr. Þannig er bæði sagt frá ein-
stökum uppákomum eða leikjum og
birtar eru stuttar frásagnir eða viðtöl
við þá sem hafa haft áhrif á söguna
með einum eða öðrum hætti. Þessi
frásagnarstíll fer efninu vel, en gerir
það hins vegar að verkum að umræða
um afmörkuð atvik eða leiki verður
hvergi djúp né ítarleg. Bókin gefur
þó mjög góða yfirsýn yfir þróun
leiksins á Íslandi og ítarleg atriðis-
orðaskrá og ágætt skipulag gerir
hana þægilega og skemmtilega sem
uppflettirit. Sérstaklega er áhuga-
vert að lesa umfjöllun og skoða
myndir af frumherjum og upphafs-
mönnum körfuknattleiksins á Íslandi
og útbreiðslu íþróttar-
innar um landið. Þar
er greinilegt að höf-
undur hefur lagt mikla
vinnu í gagnasöfnun
sem vel hefur tekist.
Bókin er ríkulega
skreytt myndum sem
falla vel að efninu.
Flestar myndir hafa
þó eðlilega komið fram
áður á síðum dagblað-
anna en rifja upp
skemmtilegar minn-
ingar, t.d. ógleyman-
leg mynd af því er
„Trukkurinn“, Curtis
Carter, heilsaði heldur
hraustlega upp á
Jimmy Rogers.
Ólíkt því sem lesendur eiga að
venjast á íþróttasíðum dagblaðanna
er hlutur kvenna nokkuð mikill í bók-
inni og í eðlilegu hlutfalli við fjölda
þátttakenda, sem er vel.
Sögunni er skipt í kafla eftir ára-
tugum, en skil milli áratuga mættu
vera skýrari og jafnvel mætti fylgja
fyrirsögn eða inngangur sem væri
lýsandi fyrir leikinn á
þeim áratug. Þá er köfl-
unum ekki skipt nánar
niður eftir leiktímabil-
um, þannig að ekki er í
öllum tilvikum auðséð
hvenær tiltekinn at-
burður átti sér stað.
Þannig mætti t.d. vera
fljótlegra að finna um-
fjöllun um meistara til-
tekins tímabils. Í lok
ritsins er góð samantekt
yfir ýmis atriði, svo sem
stjórnir KKÍ, Íslands-
meistara og meistara
allra móta í öllum ald-
urshópum, úrslit lands-
leikja og landsliðsmenn,
líkt og fram kemur í mótabók Körfu-
knattleikssambandsins ár hvert.
Samantekt um tölfræði leiksins er
hvergi að finna með aðgengilegum
hætti, t.d. um hverjir skoruðu flest
stig, tóku flest fráköst eða áttu flest-
ar stoðsendingar á tilteknu tímabili
eða samanlagt. Þessi tölfræði hefur
þó verið skráð betur og lengur í
körfuknattleik en í öðrum knattleikj-
um hérlendis. Einnig hefði verið
áhugavert að kafa dýpra í einstök at-
vik, einvígi eða leiki með greiningu
eða viðtölum við leikmenn, þjálfara
eða aðra þá sem áttu hlut að máli. En
oftast nær þó höfundur að gera at-
hygliverðum atburðum ágætlega
skil.
Í heild er bókin hin glæsilegasta,
mjög vandaður frágangur og umbrot,
sem gerir hana sérlega eigulega.
Bókin er bæði áhugaverð samantekt
og skemmtilegt upprifjunarhefti fyr-
ir þá sem hafa fylgst með íslenskum
körfuknattleik um áraraðir. Ekki er
ritið síður fróðlegt fyrir þá sem eru
að stíga sín fyrstu eða önnur skref á
körfuboltavellinum. Í henni geta þeir
með aðgengilegum hætti kynnst rót-
um, uppruna og þroskastigum leiks-
ins, forsprökkum, gömlum kempum
og hetjum og litríkri sögu þeirra sem
ruddu veginn að þeim útbreidda leik
sem við þekkjum í dag.
Í heild eiga höfundur og körfu-
knattleikssambandið mikið hrós skil-
ið fyrir sérstaklega glæsilegt rit.
Saga körfuboltaleiksins
BÆKUR
Í þ r ó t t a s a g a
– saga körfuknattleiks
á Íslandi í hálfa öld.
Skapti Hallgrímsson skráði.
LEIKNI FRAMAR
LÍKAMSBURÐUM
Skapti
Hallgrímsson
Sval i H. Björgvinsson