Morgunblaðið - 11.12.2001, Blaðsíða 30
LISTIR
30 ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Á TÓLFTA starfsvetri Sinfóníu-
hljómsveitar áhugamanna var s.l.
sunnudag efnt til jólatónleika á
hennar fasta stað í Neskirkju við
þokkalega aðsókn. Tvö velþekkt síð-
vínarklassísk verk voru efst á skrá,
og lék hinn ungi píanisti Jón Sig-
urðsson einleik í því fyrsta, 1. Píanó-
konsert Beethovens í C-dúr Op. 15
(strangt til tekið nr. 2). Jóni hafa
mér vitandi ekki gefizt mörg tæki-
færi til að koma fram með hljóm-
sveit, enda mátti ugglaust að miklu
leyti rekja til rútínuleysis nokkur
áberandi mistök í leik hans, einkum
skömmu fyrir kadenzur 1. og 3. þátt-
ar.
Engu að síður átti píanistinn ýmsa
góða spretti innan um, og vakti ekki
minnsta eftirtekt sem afar sjaldséð
er meðal starfsbræðra hans hérlend-
is, að hann skyldi sjálfur vera skrif-
aður fyrir einleikskadenzu 1. þáttar.
Kadenzan var svolítið skondin smíð,
en þó rennilega saman tengd. Eins
og vera bar var hún að mestu unnin
úr stefjaefni konsertsins, og hefði
komið jafnvel enn betur út, hefði
hún verið leikin af meiri yfirvegun
og spilarinn gefið hendingarmótun
aukinn tíma. Ákveðið eirðarleysi, ef
þá ekki beinlínis stress, skemmdi
svolítið fyrir, eins og reyndar víðar í
þessu glæsilega verki. E.t.v. stakk
þó mest í eyrun hvað tríóluhreyf-
ingar aftarlega í miðþætti náðu litlu
svifi sakir sérkennilegs „úm-pa-pa“
rytma í vinstri hendi, sem undirr.
man ekki til að hafa heyrt fyrr á
nefndum stað. Hljómsveitin lék
margt vel á mælikvarða reyndra
áhugamanna, og var kannski helzt
til lýta hvað erfiðlega gekk að hemja
trompetleikinn í styrk.
Básúnur bættust við í Ófullgerðu
sinfóníu Schuberts næst á eftir, án
þess að fjölgaði neitt í fámennri
strengjasveitinni á móti, enda varð
styrkjafnvægið enn óhagstæðara
þar en áður. Hraðaval stjórnandans
var í varfærnislegasta kanti í báðum
verkum, og fló oftar en einu sinni
fyrir manni hvort ekki hefði verið
óhætt að greikka aðeins sporið. Ekki
sízt í sinfóníunni, sem þrátt fyrir
undrafögur stef er furðukyrrstæð í
sér, einkum í samanburði við drif-
mikla efnisframvindu Beethovens.
Fyrir vikið jaðraði sumt við að verka
þunglamalegt.
Sem rúsínur í pylsuenda voru þrjú
fremur ósamstæð jólalög í meðför-
um Fífu Jónsdóttur, Dóru Steinunn-
ar Ármannsdóttur, Steinunnar Sof-
fíu Skjenstad og Regínu Unnar
Ólafsdóttur. Fyrst söng lítil hnáta
veikum rómi Ég sá mömmu kyssa
jólasvein (T. Connor). Síðan sungu
þrjár eldri og öllu hljómmeiri stúlk-
ur terzett í Ég undrast, Drottinn,
dásemd þína (Jónas Tómasson) og
loftbelgslag drengjanna þriggja úr
Töfraflautunni, sem eftir tilkomu ís-
lenzks texta Valdimars Briem virð-
ist núorðið talið með jólalögum.
Loks var sungið Í Betlehem er barn
oss fætt með almennri þátttöku við-
staddra.
Í dag er glatt…
TÓNLIST
Neskirkja
Jólatónleikar Sinfóníuhljómsveitar
áhugamanna. Beethoven: Píanókonsert
nr. 1. Schubert: Sinfónía nr. 8. Tvö lög
eftir Connor og Jónas Tómasson í úts.
Ingvars Jónassonar auk terzetts úr Töfra-
flautu Mozarts. Jón Sigurðsson, píanó.
Stjórnandi: Ingvar Jónasson. Sunnudag-
inn 9. desember kl. 17.
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
ÞAU eru nokkur menningar-
tímaritin sem hafa komið og farið
á síðustu árum, og erfitt hefur
virst að halda gangi í slíkri út-
gáfu. Það er þó langt frá því að
vera uppgjafartónn í öllum þeim
sem hafa áhuga á menningar-
blaðamennsku. Í sumar hóf nýtt
menningartímarit, Fálkinn,
göngu sína, og ritstjóri þess,
Ragnar Halldórsson, segir blaðið
hafa farið miklu betur af stað en
hann hafði búist við. „Auðvitað
rennum við svolítið blint í sjóinn
með þetta, en ég hef trú á því sem
við erum að gera. Mér þóttu við-
tökurnar góðar, og ég var hissa á
því hvað þær voru afdrátt-
arlausar.“ Ragnar segir að nafnið
á blaðinu hafi haft góð áhrif, en
þeir sem eru komnir af sárasta
ungdómsaldri muna margir eftir
gamla Fálkanum, sem gefinn var
út um árabil. „Nafnið vakti mikla
forvitni og varð til þess að áhugi
fólks á blaðinu var strax mikill.“
Ragnar segir að þó að nafnið sé
gamalt, og forsíða fyrsta tölu-
blaðsins hafi verið ákveðin til-
vísun í gamla Fálkann með teikn-
aðri mynd, þá sé nýja Fálkanum
ætlað að sinna nýjum hlutum og
nýjum samtíma.
Hámenning og lágmenning
Eitt af viðfangsefnum Fálkans
verður fjölbreytni menningar-
innar og segir Ragnar að þar á
meðal verði vangaveltur um það
hvað sé hámenning og hvað lág-
menning. Þar verði mörkin teygð,
til þess að kanna hvað felist í hug-
takinu menning og hvað sé leyfi-
legt innan þeirra marka. „Við vilj-
um vera yfirtónar, en ekki
undirtónar,“ segir Ragnar og á
við það að Fálkinn ætli sér að ekki
að vera „neðanjarðarblað,“ en þó
viljum við vera í sambandi við allt
litróf menningarinnar og víkka
sjóndeildarhringinn eins og hæfi-
legt er.“
Auk ritstjórans er tveggja
manna ritnefnd við blaðið en hana
skipa þau Salvör Nordal og
Matthías Johannessen. Þegar
hann er spurður um það hvort
Fálkinn verði með fasta penna á
sínum snærum, eða hvort leitað
verði á ný ritmið í hverju tölu-
blaði, segir Ragnar að Fálkinn
hafi sérstakan áhuga á að heyra
frá listamönnunum sjálfum. „Við
viljum ekki leita til sama fólksins
og þú finnur í öllum öðrum miðl-
um, og þó svo að við séum bæði
með Hilmi Snæ Guðnason og
Steinunni Ólínu Þorsteinsdóttur í
öðru tölublaði, þá viljum við líka
reyna að leita til fólks sem er
minna þekkt. Það eru engin viðtöl
í blaðinu, – það byggist fyrst og
fremst á pistlum. Þó gæti verið að
við endurskoðuðum það eitthvað
og yrðum hugsanlega með eitt
viðtal á ári eða svo, en það verða
þá mjög sérstök viðtöl. Það er líka
spennandi að leita til einstaklinga
sem eru næmir fyrir umhverfi
sínu og geta deilt með okkur upp-
lifun sinni á því, eins og Mariko
Margrét Ragnarsdóttir gerir með
grein sinni frá Japan í öðru tölu-
blaði. Við erum ekki akademískt
blað, en viljum leggja mikla
áherslu á upplifunarþáttinn, bæði
í listinni og í umhverfinu.“
Horft á menninguna
í óvæntu ljósi
Umfjöllun um tónlist er til vitn-
is um þetta, en í Fálkanum er
bæði fjallað um tónleika og
geisladiska, án þess að um beina
gagnrýni sé að ræða. Skrifunum
er ætlað að upplýsa lesandann um
stemmninguna og upplifunina
sem fylgir hlustun á tónlist. Ljós-
myndun sem listgrein fá rúmt
pláss í Fálkanum og kvikmyndir
einnig, þó með öðrum hætti en
venjulega. Heimildaljósmyndun
er hugtak sem er kannski ekki
enn ýkja kunnuglegt, en í öðru
tölublaði eru þessari grein gerð
nokkur skil í mynd og texta eftir
Sigurð Jökul Ólafsson ljósmynd-
ara, sem hefur sérhæft sig í þess-
ari grein ljósmyndunar. Ragnar
segir að reynt verði að horfa á
menninguna í óvæntu ljósi. Í því
sambandi nefnir hann umfjöllun
blaðsins um bjórsmökkun. „Það
eru mörg góð blöð með umfjöllun
um vín sem þátt í umfjöllun um
mat og sælkerasiði, en okkur
fannst spennandi og óvenjulegt
að setja bjórinn í sviðsljósið.“
Ragnar segir Fálkann ekki eiga
í samkeppni við „glanstímaritin“.
„Þau eru mjög fín, en Fálkinn er
bara allt öðru vísi blað. Tímarit
Máls og menningar er líka mjög
gott menningarblað, en það er
samt öðru vísi en Fálkinn. Það er
selt í áskrift, en Fálkanum er
dreift ókeypis, og við erum í raun-
inni ekkert að velta því fyrir okk-
ur hvað aðrir eru að fást við,
nema til þess að njóta þess eins og
aðrir. Við erum bara að gera eitt-
hvað alveg nýtt, án samanburðar.
En auðvitað er útgangspunkt-
urinn sá að við teljum þörf fyrir
svona blað. Við viljum líka að
blaðið sé litríkt í eiginlegum og
óeiginlegum skilningi. Ef það eru
fleiri sem lesa ljóð eftir Baudel-
aire prentað á jólapappír eða eitt-
hvað því um líkt, þá er það allt í
lagi, því eftir sem áður er það
sama ljóðið. Þarna erum við að
vinna að því sem við köllum fóbíu-
leysi sem ég vona að gangi upp.“
Ragnar segir að pappírspæling-
arnar séu líka skemmtilegar.
„Mér finnst pappírinn næstum of
vandaður í blaðinu. Þegar ég sá
sýnishorn úr prentsmiðjunni, þá
var það prentað á bleksprautu-
prentara og saug litinn svolítið í
sig, varð meira eins og dagblað.
Svoleiðis blað, með ódýrum papp-
ír en vandaðri uppsetningu og
góðu innihaldi, finnst mér hafa
mikinn sjarma; það er blað sem
maður brýtur saman og tekur
með sér; ekki pappírsins vegna,
heldur þess sem í því er.“
Í Fálkanum er að finna yfirlit
yfir helstu menningarviðburði
framundan og segir Ragnar ætl-
unina ekki að hafa þetta tæmandi
lista yfir allt sem í boði er, heldur
eigi listinn að gefa mynd af því
helsta. Hann segir lista blaðsins
yfir veitingastaði og kaffihús,
hins vegar vera þann „mest tæm-
andi“ sem völ er á. Forsíða Fálk-
ans er föl þeim menningarstofn-
unum sem sjá hag sinn í því að
kynna sig á forsíðu. Í öðru tölu-
blaði var til dæmis ljósmynd frá
sýningu Íslensku óperunnar á
Töfraflautunni eftir Mozart.
„Þannig viljum við að blaðið sé
ákveðið verkfæri og að menning-
arstofnanir sjái að þetta sé aug-
ljóslega hagkvæmur miðill, og
geti verið verkfæri fyrir þær til
að kynna sig. Blaðið fer líka víða
þar sem því er dreift ókeypis.“
Ragnar segir það styrk Fálkans
að vera ekki háður sölu, en á móti
komi, að það sé ögrun að safna
auglýsendum. Annað tölublaðið
kom út í fimmtán þúsund eintök-
um og lá frammi á ýmsum op-
inberum stöðum svo sem mennig-
arstöðum og stofnunum, svo
semkaffihúsum, veitingastöðum,
söfnum, leikhúsum, hótelum, bak-
aríum, líkamsræktarstöðvum og
víðar, en ekki á skemmtistöðum,
skyndibitastöðum og krám, að
sögn Ragnars. Jólablað Fálkans
kemur út innan skamms. Þar
verður litið til þess tíma er Ísland
var enn konungsríki, með kóng
og drottningu; vakin athygli á
umhverfislistaverkum í borginni;
tveir myndlistarmenn verða
kynntir; Victor Hugo verður í
sviðsljósinu og litið verður til
menningarróta Bandaríkjanna í
fimm borgum. Fjölmargt fleira
verður á síðum jólablaðs Fálkans.
Morgunblaðið/Ásdís
Ragnar Halldórsson, ritstjóri Fálkans.
Fálkinn, nýtt menningartímarit, haslar sér völl
Upplifunin er lykilorð
BLÁSARAKVINTETT Reykjavík-
ur og félagar koma saman og halda
sína árvissu tónleika undir heitinu
„Kvöldlokkur á jólaföstu“ í Fríkirkj-
unni við Tjörnina annað kvöld, mið-
vikudagskvöld, kl. 20.30. Leikin
verða lög úr Töfraflautunni, c-moll
serenaða Mozarts og partíta fyrir 9
blásara eftir Krommer.
Tónlist fyrir blásara, svonefnd
„Harmoniemusik“, naut gífurlegra
vinsælda á síðustu tugum átjándu
aldar fram á fyrsta fjórðung þeirrar
nítjándu. Auk Mozarts og Krom-
mers sömdu tónskáld á borð við Jo-
hann Christian Bach, Haydn og
Beethoven verk fyrir stórar sem
smáar blásarasveitir. Tónlist þessi
blómstraði einkum í Vínarborg þar
sem aðallinn kepptist um að hafa í
þjónustu sinni blásarahópa, einkum
oktetta, tvö óbó, tvær klarínettur,
tvö horn og tvö fagott. Fyrir utan
frumsamdar tónsmíðar voru umrit-
anir á vinsælum óperum, forleikjum
eða jafnvel sinfóníum í hávegum
hafðar. Efnisskráin nú er ágætur
þverskurður af því besta sem í boði
var á seinni hluta 18. aldarinnar.
Þeir sem koma fram á tónleikun-
um eru Daði Kolbeinsson og Peter
Tompkins, óbó; Einar Jóhannesson
og Sigurður I. Snorrason, klarínett-
ur; Jósef Ognibene og Þorkell Jóels-
son, horn; Hafsteinn Guðmundsson,
Brjánn Ingason og Rúnar Vilbergs-
son, fagott og kontrafagott; og Rich-
ard Korn, kontrabassi.
Morgunblaðið/Þorkell
Blásarakvintett Reykjavíkur æfir Kvöldlokkurnar.
Kvöldlokkur
í Fríkirkjunni
Saga augans eftir
Georges Bataille
er í þýðingu Björns
Þorsteinssonar.
Í kynningu segir
m.a.: „Saga aug-
ans er ein þekkt-
asta frásögn
heimsbók-
menntanna. Ung-
lingarnir Simone og sögumaður kynn-
ast í strandbænum X ... og takast á
hendur ferð inn í innstu myrkur sinna
eigin nautna. Í stórkostlega skáldleg-
um og súrrealískum texta lýsir sögu-
maður kynferðisunaði sínum og hug-
renningum. Hér er farið yfir mörk
venjulegra, settlegra bókmennta og
skapað verk um kenndir sem fæstir
þora enn að nefna á nafn. Útgefandi
er Forlagið í samvinnu við Tekknó-
lamb. Bókin er 123 bls. Börkur Arn-
arson hannaði kápu. Verð: 3.290 kr.
Skáldsaga