Morgunblaðið - 16.02.2002, Blaðsíða 46

MINNINGAR
46 LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Jón DalbúÁgústsson fædd-
ist í Stykkishólmi 16.
september 1922.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Akraness 7.
febrúar síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Hannes Ágúst Páls-
son, bóndi og skip-
stjóri í Vík við
Stykkishólm, f. 26.8.
1896, d. 14.7. 1959,
og Magðalena Níels-
dóttir, f. 16.6. 1897,
d. 21.5. 1975. Jón
Dalbú ólst upp í Vík,
þriðji í röðinni af átta systkinum.
Þau eru Guðmundur Kristján, f.
1918, d. 1978, Ásgeir Páll, f. 1921,
Sigurður, f. 1925, Dagbjört Elsa,
f. 1926, Þórólfur, f. 1928, Þóra, f.
1935, d. 1996, og Hrafnhildur, f.
1938.
Hinn 4. júní 1949 kvæntist Jón
Dalbú eftirlifandi eiginkonu
sinni, Laufeyju Sigurðardóttur
frá Odda á Fáskrúðsfirði, f. 9.8.
1920. Börn Jóns og Laufeyjar
eru: 1) Kristín Sigurbjörg, f.
1948, gift Kristjáni Inga Karls-
syni, f. 1945, d. 1990. Sonur Krist-
ínar er Jón Elvar Hafsteinsson,
kvæntur Jóhönnu Ó. Eiríksdótt-
ur. 2) Níels Breiðfjörð, f. 1950,
kvæntur Elsu K. Mikkaelsdóttur,
f. 1945. Börn þeirra eru Gunnar
Karl, unnusta Áslaug Þorgeirs-
dóttir, Magðalena
og Lilja. 3) Ágúst, f.
1951, kvæntur Bryn-
dísi Bjarnadóttur, f.
1953. Dætur þeirra
eru Alma, sambýlis-
maður Benedikt Sig-
urgeirsson, og Þór-
dís. 4) Svanhildur, f.
1955, sambýlismað-
ur Sigurður Gunn-
arsson, f. 1954.
Þeirra börn eru
Helga Kristín og
Davíð Karl. Sonur
Svanhildar er Jó-
hann Örn Sigurjóns-
son, unnusta Hildur Hilmarsdótt-
ir. 5) Sigurður, f. 1958, kvæntur
Sigrúnu Sævarsdóttur, f. 1961.
Synir þeirra eru Sævar, Kolbeinn
og Matthías. Stjúpsonur Jóns
Dalbú er Agnar Olsen, f. 1943,
kvæntur Rafnhildi R. Jóhannes-
dóttur, f. 1943. Börn þeirra eru
Margrét, Laufey og Sigurgeir.
Langafabörnin eru fimm.
Jón Dalbú stundaði sjómennsku
í liðlega hálfa öld. Fyrst með föð-
ur sínum og síðan sem skipstjóri
og útgerðarmaður á ýmsum fiski-
bátum frá Stykkishólmi. Síðustu
rúma þrjá áratugi starfsævinnar
var hann stýrimaður og skipstjóri
á Breiðafjarðarferjunni Baldri.
Útför Jóns Dalbú fer fram frá
Stykkishólmskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Látinn er bróðir minn Jón Dalbú
Ágústsson skipstjóri, síðast á
Breiðafjarðarferjunni Baldri. Hann
hafði átt við nokkra vanheilsu að
stríða um skeið.
Við hverfum aftur í tímann, á
vetrarvertíð árið 1954. Mb. Harpa
SH 9 er stödd í fiskiróðri á Breiða-
firði, í Norðurálskanti. Þangað er
mikið sótt til veiða á vertíðum. Það
er lokið við að draga línuna, en síðan
er gengið frá og gert sjóklárt til
heimsiglingar. Skipstjórinn fer fram
í lúkar að fá sér bita hjá matsvein-
inum. Sjálfur ætlar hann að taka
landstímið, þótt venjan sé að það
falli í hlut stýrimannsins, því skip-
stjórinn stendur útstímið.
Á meðan síðasti hluti línunnar var
dreginn versnaði veðrið. Gekk hann
í norðanátt með sortabyl og með
versnandi sjólagi. Dágóð ástaða var,
afli um 7 til 8 tonn og því góð ballest
í aflanum, sem er í lestinni. Nú tek-
ur skipstjórinn við stjórn og stefnan
tekin til lands. Enginn radar er í
bátnum, því er stuðst við dýptar-
mæli, kompás og klukku.
Ganghraði bátsins er ekki mikill
eða um 7 mílur á klst. Aðrir Stykk-
ishólmsbátar voru gangbetri. Eftir
nokkurra tíma siglingu telur skip-
stjórinn að nú séu þeir komnir inn á
móts við Höskuldsey og því mikils-
vert að sjá ljósið á vitanum þar.
Tveir skipsfélagar eru með honum í
stýrishúsinu. Þeir rýna út í sortann
ásamt skipstjóranum. Og viti menn,
nú blikka ljós á Höskuldseyjarvit-
anum. Eftir alla þessa leið utan af
miðunum bregst ekki ratvísi skip-
stjórans. Báturinn er á réttum stað
á réttum tíma. – Nú er stefnan tekin
á Ólafsboðabauju, en um leið og
stefnan er tekin sjást ljós á öðrum
bát, sem ekki hefur treyst sér til að
halda áfram sökum dimmviðris, en
grípur nú tækifærið og fylgir Hörpu
eftir til lands. Tveir aðrir vertíðar-
bátar, sem hafa verið fljótari í för-
um, eru komnir innar í Álinn, en
andæfa þar við ljósabauju og bíða
birtingar. Skipstjórinn á Hörpu
heldur sínu striki, þótt ekki sjáist út
fyrir borðstokkinn vegna hríðar-
byls. Eftir að komið var að Ólafs-
boðabauju er förin greið og landtaka
auðveld. Skipstjórinn virðist gædd-
ur sjötta skilningarvitinu til að rata
við slíkar aðstæður.
Höldum nú til ársins 1987. Ég er
þá staddur á bryggjunni á Brjáns-
læk, þar við bryggju liggur Flóa-
báturinn Baldur og er verið að hífa
bíla um borð. Áfangastaðurinn er
Stykkishólmur. Komið er fram yfir
hádegi þegar lagt er frá bryggju og
stefnan tekin út úr Vatnsfirði.
Næsti áfangastaður er Flatey. Þeg-
ar skammt er komið út úr firðinum
skellur á svarta þoka svo varla sést
út fyrir borðstokkinn. Ekkert er þó
slegið af, en sem fyrr er vel fylgst
með tíma og siglingatækjum. Það
næsta sem ber fyrir augu ferðalang-
anna á Baldri er bryggjan í Flatey.
Það er engu líkara en að skipstjór-
inn sjái í gegnum sortann, bæði í byl
og þoku.
Nú er þessi skipstjóri lagður í
sína hinstu siglingu. Ég trúi að hann
verði fljótur að átta sig á kennileit-
um á nýjum leiðum.
Hann Jón Dalbú átti til kunnra
formanna að telja. Faðir hans,
Ágúst Pálsson, var kunnur skip-
stjóri, fyrst á skútum, m.a. frá Ísa-
firði, Patreksfirði, Flatey og Stykk-
ishólmi. Þar var hann einnig með
skipstjórn á vélbátum og farnaðist
vel alla tíð. Föðurafinn var Páll Guð-
mundsson í Höskuldsey. Lúðvík
Kristjánsson rithöfundur skrifaði
um hann minningarpistil í tímaritið
Ægi, sem hann nefndi „Af honum
fóru engar sögur“, það var orð að
sönnu. Páli hlekktist aldrei á, hann
var alla tíð mjög farsæll formaður,
sem ávallt sigldi fari sínu heilu
heim.
Sömu sögu má segja um móðuraf-
ann, Níels Breiðfjörð Jónsson í Sel-
látri. Um hann er sagt í ritinu
„Breiðfirskir sjómenn“: ,,Níels er sá
af sjógörpum Suðureyja, sem ber
höfuð og herðar yfir samtíðarmenn
sína og er þá mikið sagt, því margir
hafa gert garðinn frægan á þeim
slóðum.“
Það má því segja, að góðir stofnar
hafi staðið að baki þessa góða
drengs, sem átti svo sérstaklega far-
sælan feril í sínu sjómannsstarfi.
Jón Dalbú varð þjóðsagnapersóna
í lifanda lífi. Dalla á Baldri þekktu
flestir, sem ferðast hafa með Baldri.
Það er því stórt skarð höggvið í hóp
Stykkishólmsbúa.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að vera nokkrar vertíðir til sjós með
Jóni Dalbú og minnist þeirra stunda
sem einna minna bestu. Hann gat á
stundum brýnt raustina, ef á þurfti
að halda, en aldrei var hann illyrtur
eða ónotasamur, er hann sagði sín-
um mönnum til verka. Hann gekk
alltaf í öll verk með mönnum sínum
og lét aldrei sitt eftir liggja. Ég
minnist hans líka frá uppvaxtarár-
um mínum, en ég var yngstur á
heimilinu. Hversu hlýr og hjálpsam-
ur hann var, natinn við heimilisverk
og duglegur að hafa ofan af fyrir
okkur yngri systkinum sínum.
Bróðir var ekki einn í lífinu. Það
var hans hamingja er hann gekk að
eiga einstaka ágætiskonu, Laufeyju
Sigurðardóttur ættaða frá Fá-
skrúðsfirði. Þau eignuðust saman
fimm börn, auk þess sem Jón Dalbú
gekk syni Laufeyjar í föðurstað.
Nú er mikill harmur kveðinn að
fjölskyldunni. Ég og mín fjölskylda
höfum löngum notið mikillar gest-
risni á heimili þeirra hjóna, eins og
við reyndar öll Víkursystkinin. Við
söknum öll vinar í stað og þökkum
um leið fyrir allt á liðinni tíð. Við
færum Laufeyju, börnunum og fjöl-
skyldum þeirra okkar innilegustu
samúðarkveðjur á þessari kveðju-
stund. Samúðarkveðjur frá okkur
Víkursystkinunum öllum og fjöl-
skyldum okkar. Guð blessi minn-
ingu góðs bróður.
Vel við þökkum góðan greiða,
gestrisni og hlýja hönd.
Vítt um fjörðinn boða breiða
berist fley þitt heilt að strönd.
Hann hafsins sjómann seiðir,
sveipast fegurð haf og jörð.
Alltaf Drottinn Dalbú leiðir,
djarft er siglt um Breiðafjörð.
Þú átt skilið þökk og hrós,
þú hefur siglt með snilli.
Fylgi þér Drottins leiðarljós
lands og eyja á milli.
Þórólfur Ágústsson frá
Vík, Stykkishólmi.
Með þessum fáu orðum viljum við
systkinin minnast afa í Hólminum,
Jóns Dalbú Ágústssonar, sem lést 7.
febrúar sl. Hugurinn hefur oft leitað
heim að undanförnu í veikindum afa
en vegna búsetu okkar erlendis höf-
um við minna séð af honum en við
hefðum viljað. Við fengum þó kær-
komið tækifæri til að hitta afa um
síðustu jól þegar við fórum í heim-
sókn í Hólminn. Það lá vel á honum
þennan jóladag þó greinilegt væri
að dregið hefði af honum frá því að
við hittum hann um haustið. Ekki
óraði okkur þó fyrir því að við vær-
um öll komin aftur til Íslands 6 vik-
um síðar til að vera við jarðarför afa.
Margt kemur í hugann þegar
hugsað er tilbaka til þeirra stunda
sem við áttum með afa. Hæst ber
þar árlegar heimsóknir okkar á
sumrin í Stykkishólm en alltaf vöktu
þær sömu tilhlökkunina. Ævintýra-
heimur Maðkavíkur, heimsóknir til
kaþólska prestsins, sundnámskeið í
gömlu lauginni, sjómannadagur í
Hólminum, berjaferðir á haustin,
ferðir í Flatey, bíltúrar með afa,
kettirnir hennar ömmu og ferðir
niður á bryggju til að taka á móti afa
þar sem síðan var haldið heim á
Tangagötuna í mjólk og kleinur.
Afi var einstaklega hlýr og glað-
legur maður með stórt hjarta. Hann
var hlédrægur en ætíð var hann
tilbúinn að ræða hin ýmsu málefni
og sýndi þeim og viðmælendum sín-
um ávallt eldheitan áhuga og ein-
lægni. Hann var af þeirri kynslóð
sem ólst upp við allt önnur skilyrði
og lífsviðhorf en tíðkast í dag. Hann
sló ekki bakgarðinn með rafmagns-
sláttuvél heldur með orfi og ljá,
nokkuð sem okkur borgarbörnunum
þótti undur og stórmerki. Á þennan
hátt fengum við nasasjón af því um-
hverfi sem afi ólst upp í en sjálfur
tileinkaði hann sér ætíð nýjustu
tækni og starfaði síðustu ár starfs-
ævi sinnar sem skipstjóri á nýja
Baldri, farþegaferju með öllum nýj-
ustu tólum og tækjum. Afi var ótrú-
lega minnugur á ættartengsl fólks
og hafsjór af fróðleik um heimaslóð-
ir sínar við Breiðafjörð. Afi var líka
sannur sjómaður í útliti, stæðilegur
maður með stórar, hrjúfar hendur
og sjaldan sást hann úti við nema
með kaskeiti eða derhúfu á höfði.
Þegar siglt var frá landi hvort sem
var á Baldri eða litlu trillunni hans,
Hrímni, þá var afi kominn á heima-
völl þar sem hvert sker eða hver
eyja voru sem gamlir kunningjar.
Elsku afi, við eigum eftir að sakna
faðmlagsins þíns sem var alveg sér-
stakt. Þú tókst utan um okkur af svo
miklum krafti en um leið einstakri
hlýju sem ætíð lauk með stórum
kossi á kinn.
Við kveðjum þig nú en minningin
um þig mun lifa með okkur. Hvíldu í
friði.
Margrét, Laufey
og Sigurgeir.
Fallinn er frá frændi minn Jón
Dalbú Ágústsson.
Feður okkar voru bræður, mæður
okkar systur. Hann sonur elsta
bróður og elstu systur, ég dóttir
yngsta bróður og yngstu systur.
Þau voru fjögur systkinin úr Hösk-
uldsey sem giftust fjórum systkin-
um úr Sellátri. Móðir mín orðaði það
eitt sinn þannig að það hefði ekki
verið neitt annað að hafa. Þetta
gafst samt furðu vel og mörg fædd-
ust börnin, flest hjá Ágústi og
Magðalenu.
Jón var þriðji í röð margra systk-
ina. Það virtist sjálfgefið að hann
færi á sjóinn með föður sínum og
voru þeir lengi saman til sjós og
saman í útgerð. Dalli var fiskimaður
fyrri hluta ævi sinnar, þó að flestir
muni hann fyrst og fremst sem skip-
stjórnanda á Flóabátnum Baldri,
lengi vel sem stýrimaður og síðar
sem skipstjóri.
Ég var svo heppin að hitta hann
stuttu áður en hann fór í sína síð-
ustu för. Ég spurði hverning heilsan
væri og Dalli sagði mér að nú væri
dælan ónýt orðin og hann færi að
fara að hitta þá frændur sína hinu-
megin. Ég spurði hvort hann ætlaði
þá að segja þeim sögur. „Nei, nú
ætla ég að hlusta á þá, þeir hljóta að
hafa margar sögur að segja mér,“
sagði Dalli og brosti breitt.
Nú er setið á sagnaþingi, því að
Höskuldseyingar hafa efalaust tekið
honum fagnandi. Jón Dalbú var með
eindæmum skemmtilegur persónu-
leiki. Það leiftraði af honum þegar
hann sagði frá. Hann hafði líka þann
fágæta hæfileika að gera sögurnar
betri en þær voru, við köllum það að
barna við þær. Og þó að stundum
væri farið frjálslega með staðreynd-
ir var það bara betra. Margur ferða-
maðurinn sem sigldi yfir Breiða-
fjörð með Baldri naut þess að heyra
þjóðsögur – nýjar sem gamlar – úr
sagnasjóði Dalla. Og allar sannar –
sem Guð er yfir mér! Þetta gátu þeir
bræðurnir úr Höskuldsey og þetta
gat Dalli. Verst að þetta hefur lítið
erfst til þriðju kynslóðar.
Jón Dalbú sótti sér konu austur á
Fáskrúðsfjörð. Ég held að Jón hafi
ekki verið ánægðari með annað í líf-
inu en hana Laufey sína eins og
hann ávallt kallaði hana. Hann fékk
líka Agnar með henni og ég held að
honum hafi fundist það heldur til
bóta. Svo komu krakkarnir hver af
öðrum. Hann virti konu sína ákaf-
lega mikils og taldi sig mikinn láns-
mann í lífinu.
Eyþór, maðurinn minn, var til
sjós með Jóni í mörg ár og er þakk-
látur fyrir að hafa átt samleið með
honum á Baldri.
Jón Dalbú setti svip á Stykkis-
hólm og vinir og frændur sakna
hans. Ég veit ekki hvort mér auðn-
ast að fylgja frænda mínum til graf-
ar en sendi Laufeyju og börnum
hans og systkinum samúðarkveðju
okkar Eyþórs,
Dagbjört Sigríður
Höskuldsdóttir.
Jón Dalbú hefur nú ýtt úr vör í
hinsta sinn. Hann siglir ekki á sjó í
dag, hann siglir á Guðs síns fund,
eins og Matthías Jochumsson kvað
um Eggert Ólafsson er hann lagði af
stað í sína hinstu för yfir Breiða-
fjörðinn.
Jón Dalbú var föðurbróðir minn
og gekk aldrei undir öðru nafni á
mínu heimili en Dalli frændi. Fyrstu
minningar mínar tengjast Dalla
frænda og fjölskyldu hans, þá ný-
kominni að austan. Þau fluttu inn í
Tómasarhagann ásamt okkur, en
Tómasarhagi var nafnið á húsinu
heima. Við vorum því tvær fjöl-
skyldurnar í Tómasarhaga. Laufey
og Dalli ásamt börnunum niðri, og
við uppi. Auk þess bjó hjá þeim
tengdamóðir Dalla. Börnin voru
upphaflega tvö á neðri hæðinni en
voru fjögur þegar þau fluttu. Það
voru því ekki margir fermetrarnir
sem komu í hlut hvers og eins, en
því stærra var hjartarýmið. Upphaf-
lega var ég eina barnið á efri hæð-
inni og það þótti mér afskaplega ein-
manalegt. Þá var brugðið á það ráð
að skjótast niður til að leika við
krakkana, þegar ég vaknaði á
morgnana. Þar var aldrei talað um
plássleysi. Ég man aldrei eftir að við
værum fyrir, ekki einu sinni þótt
nýtt barn hefði verið að fæðast. Þeg-
ar jólin nálguðust kom eplalyktin.
Dalli frændi var nefnilega skipstjóri
á Baldri. Hann kom með epli og
appelsínur ásamt gosdrykkjum fyr-
ir bæði heimilin.
Í minningu minni var Dalli frændi
mjög stór maður. Mér fannst eins og
hann væri sá sem átt var við þegar
talað var um Breiðfirðing. Dalli var
alla tíð til sjós. Ég minnist þess hve
stolt ég var af honum frænda mínum
þegar talið barst að því hve leiða-
glöggur hann væri á siglingu um
Breiðafjörðinn. Allir voru öruggir
um að ná að landi ef hann var við
stjórnvölinn. Ég hef heyrt margar
sögur, þar sem svo virðist sem hann
hafi þekkt Breiðafjörðinn eins og
lófann á sér. Dalli hefði líklega getað
notað orð móðurafa síns, Níelsar
Breiðfjörð, þegar hann sagði: „Betri
er kunnugleiki en kort.“
Þau Dalli og Laufey fluttu aðset-
ur sitt frá Tómasarhaganum, en
bara handan yfir götuna. Þau
nefndu hús sitt Odda, eftir húsinu á
Fáskrúðsfirði, þar sem Laufey var
alin upp. Við systur vorum ekki síð-
ur tíðir gestir í Odda. Þar gerðust
ævintýrin. Ég minnist þess þegar
við Stína dóttir Dalla og Laufeyjar
sátum við gluggann og horfðum út í
sortann og biðum eftir að sjá ljósin á
Baldri birtast. Við gátum ekki
ímyndað okkur hvernig hægt væri
að sigla á milli svartra skerjanna í
slíku dimmviðri. En hann Dalli
sigldi sínu fari ávallt heilu heim.
Aldrei bar skugga á samband
þeirra bræðra pabba og Dalla.
Mamma og Laufey voru eins og
systur í mínum huga. Ég hugsaði
stundum um hvert ég myndi fara ef
eitthvað kæmi fyrir mömmu og
pabba og svarið lá í augum uppi: Til
Laufeyjar og Dalla.
Dalli frændi var einstakur maður
með stórbrotinn persónuleika.
Hann var hávaxinn, þéttur á velli og
þéttur í lund. Hjartahlýr var hann.
Dalli var hraustur maður framan af
ævi. Síðari hluta ævi átti hann síðan
við hjartasjúkdóm að etja, sem hlýt-
ur að hafa verið erfitt fyrir svo
vinnusaman mann. Eftir að hann fór
í land sjötugur að aldri vann hann
um skeið við að losa og festa Baldur
JÓN DALBÚ
ÁGÚSTSSON
+,
     


     
  
 
 /4

 0 ! ) -  
(  % "   6*"-& 
 % #$ 

% %
 " #$ 
$+ ""
 " &"  "
 % #$ 

 3"
 " #$  . * 4 *# &"
7!* 
 " &" /*0 )   #$ 
- " - " & - " - " - "