Morgunblaðið - 20.04.2002, Blaðsíða 49

beygjast út og niður, en þrjú eru
mjó og upprétt. Þessi breiðu
blómblöð eru eins og lending-
arpallur fyrir skordýrin sem
frjóvga blómin, innri hluti blað-
anna er líka skrautlega litur í
gagnstæðum litum, eins og mál-
aðar rendur á flugbraut, sem
beina fluginu í rétta átt, að frjói
og frævu. Blómin
eru stór, 5–7 cm í
þvermál, en blóm-
leggur litlu írisanna
aðeins um 10 cm,
laufið líkist mest
grasstráum, með
örlítið blágrænum
blæ.
Íris vex villtur í
kaldtempraða belt-
inu á norðurhveli
jarðar og litlu vor-
blómstrandi írisarn-
ir eru flestir upp-
runnir í fjalla-
héruðum landanna
umhverfis Miðjarð-
arhaf eða í Litlu-
Asíu. Nafnið íris er
úr grísku goðafræðinni og falleg
saga býr að baki. Orðið mun
þýða regnbogi. En Íris var líka
ein af gyðjunum, þjónustumey
Heru, konu Seifs. Að boði Heru
renndi hún sér niður regnbogann
til deyjandi kvenna og skar á
þráðinn, sem tengdi sálina við
líkamann og flutti síðan sálina til
dánarheima.
Hér á landi eru einkum rækt-
aðar tvær tegundir af smáírisum,
Iris reticulata – voríris, er ætt-
aður frá Kákasus, Suður-Rúss-
landi og Norður-Íran. Af voríris
eru til mörg litaafbrigði, allt frá
nær hvítu yfir í dökkblátt og
jafnvel purpurablátt. Garðyrkju-
félagið hefur lengi verið með vor-
íris á haustlaukalista sínum,
meira að segja allmörg afbrigði,
svo sem cantab, sem er ljósblátt
með gulum flikrum, Harmony og
Joyce sem eru himinblá og
Wentworth sem er fjólublátt.
Tyrkjaíris – Iris danfordiae vex
villtur í Tyrklandi. Hann ber fag-
urlega gul blóm og blómblöðin
eru ívið breiðari en á voríris. Það
er borin von að tyrkjaíris
blómstri aftur að ári, hann þarf
töluverðan sumarhita til að
þroska nýja lauka til að annast
framhaldslífið. Hjá mér hefur
voríris hins vegar verið fjölær en
fjölgar sér hægt, og hann þarf
góðan stað, hlýjan og vel fram-
ræstan til að svo megi verða og
auðvitað þarf að leyfa laufinu að
vaxa eftir að blómið er fölnað til
að nýr laukur myndist. Hvað um
það, þessir dásamlega fallegu
litlu írisar eru vel þess virði að
nýir laukar séu settir niður á
hverju hausti og þeir launa vel
fyrir þá litlu fyrirhöfn.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. APRÍL 2002 49
✝ Húnbogi Þorkels-son (Bogi í Sand-
prýði) fæddist í Vest-
mannaeyjum 7.
janúar 1916. Hann
lést á Heilbrigðis-
stofnuninni í Vest-
mannaeyjum 9. apríl
2002.
Foreldrar Boga
voru hjónin Þorkell
Þórðarson, f. í Orm-
skoti í Fljótshlíð 7.
desember 1872, d. í
Vestmannaeyjum 14.
júní 1945, og Guð-
björg Jónsdóttir, f. í
Tungu í Fljótshlíð 3. júlí 1884, d. í
Vestmannaeyjum 10. desember
1952.
Hinn 12. apríl 1941 kvæntist
Bogi eftirlifandi eiginkonu sinni,
Guðrúnu Svanlaugu Andersen, f. í
Vestmannaeyjum 2. mars 1921.
Börn Boga og Guðrúnar eru 1)
Jóhann Peter Andersen, maki Erla
Adólfsdóttir. Eiga þau tvo syni og
tvö barnabörn; 2) Þorkell Hún-
bogason, sambýliskona Ingunn El-
ín Hróbjartsdóttir. Á hann þrjú
börn og tvö barnabörn; 3) Valur
Andersen, maki Ingibjörg F. Bern-
ódusdóttir. Eiga þau tvo syni; 4)
Eva Andersen, maki Sigurður G.
Sigurjónsson. Eiga þau tvo syni og
þrjú barnabörn; 5) Bogi Andersen,
maki Hilda Klara Þórisdóttir. Eiga
þau þrjú börn; 6) Gunnar Ander-
sen, maki Elísabet Ruth Guð-
mundsdóttir. Á hann fjögur börn;
7) Arnar Andersen,
sambýliskona Ragn-
heiður H. Sigurkarls-
dóttir. Eiga þau þrjá
syni.
Bogi ólst upp í
Sandprýði. Hann
lauk Barnaskóla
Vestmannaeyja árið
1930, tók þar minna
mótorvélstjórapóf
1938, lauk námi í Iðn-
skóla Vestmannaeyja
1956 og sveinsprófi í
vélvirkjun í Vélsmiðj-
unni Magna 1959,
meistararéttindi
1962. Hann var vélstjóri á ýmsum
bátum 1938–47, vann í Vélsmiðj-
unni Magna 1947–59 og var iðnað-
armaður í Fiskimjölsverksmiðju
Vestmannaeyja frá 1959–93.
Bogi var virkur í íþróttum á sín-
um yngri árum og varð m.a.
Glímukóngur Vestmannaeyja.
Bogi starfaði mikið með Íþrótta-
félaginu Þór í Vestmannaeyjum og
sat einnig í knattspyrnuráði ÍBV.
Fyrir störf sín í þágu íþrótta-
mála hlaut hann Gullmerki Þórs,
Gullmerki ÍBV, Gullkross ÍBV,
Silfurmerki og Gullmerki KSÍ og
Gullmerki ÍSÍ.
Bogi var virkur í Sveinafélagi
Járniðnaðarmanna í Vestmanna-
eyjum og sat m.a. í stjórn árin
1971–75.
Útför Boga í Sandprýði verður
gerð frá Landakirku í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Skrifuð á blað
verður hún væmin
bænin
sem ég bið þér
En geymd
í hugskoti
slípast hún eins og perla í skel
– við hverja hugsun
sem hvarflar til þín
(Hrafn Andrés Harðarson.)
Mig langar til að minnast tengda-
föður míns, Boga í Sandprýði. Það eru
orðin 20 ár síðan við hittumst fyrst.
Mér fannst Bogi alltaf svo fallegur
maður, brosið hans hlýja og góðlegu
augun áttu ekki síst þátt í því. Sumir
verða góðir þegar þeir deyja en þú
varst góður meðan þú lifðir, með
hjarta úr gulli.
Bogi minn, ég vil þakka þér fyrir
allt. Margar ferðir komstu upp á flug-
völl til að hjálpa mér, við fengum okk-
ur morgunkaffið saman, spjölluðum
og hlógum. Seinna þegar ég kom í
Blómabúðina í Bárugötunni rétt hjá
Sandprýði var stutt á milli okkar. Þú
komst oft og Gunna líka enda voruð
þið Gunna einstök hjón, alltaf saman
og alltaf nefnd í sama orði, Gunna og
Bogi. Það var gott að koma til ykkar,
hlýjan frá ykkur yljaði mér oft.
Þakka þér fyrir samferðina, Bogi
minn, við sjáumst síðar. Elsku Gunna
mín, missir þinn er mikill. Megi algóð-
ur guð styrkja þig
Ég sendi þér kæra kveðju,
nú komin er lífsins nótt.
Þig umvefji blessun og bænir,
ég bið að þú sofir rótt.
Þó svíði sorg mitt hjarta
þá sælt er að vita af því
þú laus ert úr veikinda viðjum,
þín veröld er björt á ný.
Ég þakka þau ár sem ég átti,
þá auðnu að hafa þig hér.
Og það er svo margs að minnast,
svo margt sem um hug minn fer.
Þó þú sért horfin úr heimi,
ég hitti þig ekki um hríð.
Þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sig.)
Inga.
„Sannleikurinn er ekki í bókum og
ekki einu sinni í góðum bókum, heldur
í mönnum sem hafa gott hjartalag.“
Þessi orð Halldórs Laxness koma upp
í hugann þegar ég hugsa til hans afa
míns. Svo hlýr og brosandi, svo sann-
ur og trúr með strákslega glettni í
svipnum. Hann hafði einstakt lag á að
sjá björtu hliðarnar á tilverunni og
hafði hæfileika til þess að lita um-
hverfi sitt birtu og glaðværð.
Afi og amma voru ætíð mjög náin
og ég á erfitt með að greina þau hvort
frá öðru. Milli þeirra ríkti fágæt ást-
úð, sem fannst afar vel og var sýnileg
öllum sem í návist þeirra voru og ein-
kenndist af gagnkvæmri virðingu og
hlýju.
Hann afi minn var glæsimenni,
fjallagarpur og dugnaðarforkur.
Hann var sannur Eyjamaður, mótað-
ur af ágengri austanáttinni, síkvikri
öldunni og einstakri náttúrufegurð
Eyjanna.
Hann hafði yndi af því að ferðast og
höfðu þau afi og amma ferðast mikið
innanlands en einnig oft lagt land
undir fót og farið víða um lönd. Það
var unun að heyra hann segja ferða-
sögurnar af lipurri frásagnargáfu,
hæfilega kryddaðar með dillandi hlát-
urgusum, en einkum af tilfinningu og
hárfínu næmi fyrir landi og lýð.
Það vorar í Eyjum, farfuglarnir
koma til landsins hver af öðrum, það
lifnar yfir björgum og bráðum verður
hann Heimaklettur grænn aftur.
Hann afi minn fær ekki að líta dýrðina
þetta vorið. Hann hefur tekist á hend-
ur ferð til annarra heima. Ég trúi að
hann nái landi á góðum stað, sem ætl-
aður er góðum mönnum.
Elsku amma mín, megi góður Guð
styrkja þig í sorginni og sefa sökn-
uðinn.
Elsku afi minn, þakklæti er minn-
ing hjartans.
Guðrún Elísa Þorkelsdóttir.
Í síðustu viku barst okkur hjónum
sú frétt hingað til Kaupmannahafnar
að föðurbróðir minn, Húnbogi Þor-
kelsson frá Sandprýði í Vestmanna-
eyjum, væri látinn. Ekki kom fregnin
okkur á óvart, því Bogi, eins og hann
var jafnan kallaður, var alvarlega
veikur síðustu daga eftir þeim frétt-
um sem við fengum af honum frá fjöl-
skyldu minni í Vestmannaeyjum.
Það var fyrir um það bil hálfu ári að
ég kom síðast að Sandprýði þar sem
þau hjón, Gunna og Bogi, bjuggu
næstum öll sín búskaparár, og hann
nær alla ævi, til að kveðja þau áður en
við flyttumst til Danmerkur. Við
spjölluðum margt, ekki síst um vel
heppnað ættarmót sem haldið var sl.
vor. Þar var Bogi aldursforseti en
auðvitað manna hressastur og vissi
betur en við hin yngri um öll skyld-
menni okkar, hver var sonur hvers,
hver átti hvaða barnabarn og svo
framvegis. Það lýsir Boga best að á
allar okkar uppákomur á ættar-
mótinu var hann mættur fyrstur og
ætlaði ekki að missa úr eina mínútu.
Eins og ævinlega var Gunna við hlið
hans, hún fylgdi honum hvert sem
hann fór og hann henni. Það var há-
punktur mótsins þegar þau systkinin,
Bogi og Alla systir hans á Felli, ald-
ursforsetar og þau einu sem á lífi eru
af börnum Þorkels Þórðarsonar og
Guðbjargar Jónsdóttur frá Sand-
prýði, hófu dans ásamt mökum sín-
um, Gunnu og Magga, með sérstak-
lega skemmtilegum töktum í
Sæsavalsinum („Er kvöldskuggar
læðast …“). Og máttu margir öfunda
þau fyrir hvað þau dönsuðu vel.
Gunna og Bogi voru sérstaklega
samrýnd hjón, okkur fannst aðdáðun-
arvert að sjá hvað þau nutu lífsins
saman. Ekki fór maður á lundaball,
eða aðrar hefðbundnar skemmtanir í
Eyjum, öðruvísi en að hitta þau, Boga
og Gunnu, og alltaf skein ánægjan úr
andlitinu. Unga fólkið flykktist að
þeim og þótti gott að vera í návist
þeirra. Og ekki má gleyma heimsókn-
unum í þjóðhátíðartjaldið á laugar-
dagseftirmiðdeginum þegar þær
mæðgurnar, Eva og Gunna, sáum um
kaffið og hann frændi minn um spjall-
ið. Ég sé hann fyrir mér lygna aftur
augunum og halla sér örlítið aftur á
bak til að leggja áherslu á mál sitt, og
smákrydda sögurnar til að gera þær
aðeins meira krassandi. Og svo rak
hann upp þennan einstæða hlátur.
Ég verð að láta aðra um að rekja
lífshlaup elskulegs frænda míns,
íþróttaferil hans og félagsmálastörf
sem hann sinnti frá ungum aldri. Þau
voru ófá handtökin og skrefin hans
fyrir íþróttahreyfinguna í Eyjum.
Okkur hjónin tekur það sárt að
geta ekki fylgt Boga síðasta spölinn
en við sendum kveðju frá Höfn.
Elsku Gunna og systkinin í Sand-
prýði, Guð styrki ykkur. Góða minn-
ingu um góðan mann munum við
geyma í hjarta okkar.
Þuríður Bernódusdóttir
og Gísli Erlingsson.
Í dag kveð ég frænda minn, Boga
frá Sandprýði, bróður hennar
mömmu.
Ég á margar góðar og skemmti-
legar minningar tengdar Boga,
Gunnu og fjölskyldu, þó sérstaklega
frá bernsku- og unglingsárum þar
sem ég ólst upp á Felli, húsinu við
hliðina á Sandprýði.
Hér fyrr á árum brá oft fyrir
glettnisglampa í augum Boga þegar
hann færði auðtrúa frænku sinni
fréttir af hinu og þessu (reyndar sára-
saklausar) og víðsfjarri sannleikan-
um.
Nú seinni árin átti ég einnig ljúfar
samverustundir með Boga og Gunnu,
og það hefur einnig ungur sonur
minn, Daði Steinn, átt.
Á tímabili fór hann nánast á hverj-
um morgni frá Felli, húsi ömmu sinn-
ar og afa, og út í Sandprýði með
Morgunblaðið í skiptum fyrir Dag-
blaðið, og var þá yfirleitt einhverju
gaukað í lítinn lófa og stundum fylgdi
smástopp og spjall með.
Elsku frændi. Það yljar mér á
kveðjustund að eiga minninguna um
þig á ættarmóti Sandprýðisættarinn-
ar sl. vor þegar þú sæll og glaður
ásamt Öllu systur þinni og Magga
mági sveifst í dansinn við Sæsavals-
inn með hana Gunnu þína í örmum
þínum.
Blessuð sé minning Húnboga Þor-
kelssonar, dugnaður og hjálpsemi
voru honum í blóð borin, hvort sem
var við vinnustörf eða á heimili sínu.
Ljúfar voru stundir
er áttum við saman.
Þakka ber Drottni
allt það gaman.
Skiljast nú leiðir
og farin ert þú.
Við hittast munum aftur,
það er mín trú.
Hvíl þú í friði
í ljósinu bjarta.
Ég kveð þig að sinni
af öllu mínu hjarta.
(M. Jak.)
Elsku Gunna, innilegar samúðar-
kveðjur til þín og fjölskyldu þinnar.
Hafdís Magnúsdóttir.
HÚNBOGI
ÞORKELSSON
ÁGÆTI lesandi. Nú er vor í lofti,
loftið ómar af fuglasöng, á næsta
hlýja sólardegi fara röndóttu vin-
konur garðeigendanna að teygja
úr vængjunum, rigningin sem
bylur á glugganum er bara
gróðrarskúr, sólin bíður bak við
skýin til að vekja gróðurinn til
lífsins. Boðberar vorsins í garð-
inum eru líka marg-
ir hverjir farnir að
teygja sig upp úr
moldinni.
Þær plöntur sem
blómstra hvað fyrst
eru flestar í hópi
laukplantna, sem er
samheiti fyrir
plöntur, sem er
fjölgað með laukum,
rótarhnýðum eða
jarðstöngulbútum.
Þær sem blómstra
fyrst á vorin köllum
við haustlauka, en
þær sem blómstra
um mitt sumar eru
margar hverjar í
hópi vorlauka. Þetta
er nú dálítið kjánalegt en hefur
auðvitað sína skýringu. Haust-
laukarnir eru settir niður á
haustin og þeir þola vetrarfrostin
bærilega og blómstra svo eld-
snemma á vorin en vorlaukarnir
þola ekki vetrarfrost. Þeim er
flestum komið til inni snemma
vors og svo settir út í garð þegar
öll frosthætta er liðin.
Nú þegar skarta margir garð-
ar litfögrum blómabreiðum. Kró-
kusarnir, rauðbláir, dökkbláir,
fölbláir, hvítir, gulir, já jafnvel
tvílitir eins og margir villikrókus-
ar, sem hafa dekkri lit utan á
blómblöðunum og ljósari inni í,
eru búnir að gleðja okkur um
hríð. Til að geta notið sem lengst
blómgunar þessara litlu vina er
skemmtilegt að hafa þá á ólíkum
stöðum í garðinum, þar sem sól-
ar og yls nýtur missnemma.
Vetrargosarnir hvítu með fín-
gerðar, drjúpandi blómklukkur
skarta líka sínu fegursta svo ekki
sé talað um vorboðann, sem er
eins og sólskinsblettur, sé hann á
góðum stað í garðinum.
Þó er ein tegund þessara litlu,
vorblómstrandi laukjurta sem
mér finnst alltof lítill sómi vera
sýndur, en það er íris, þetta
ótrúlega fallega blóm.
Okkur finnst líklega flestum að
íris sé meðal þeirra blóma sem
við kaupum fyrst og fremst í
blómabúðum og fyrir nokkrum
áratugum var íris mjög algengur,
en vinsældirnar hafa dálítið
minnkað, þar sem blómin standa
ekki mjög lengi.
Íris tilheyrir sverðliljuættinni
eins og krókusarnir, en ekki er
nú unnt að sjá skyldleikann á
blómlögunni. Írisblómin eru auð-
þekkt, blómblöðin eru sex, þrjú
ytri eru tiltölulega breið og
Voríris – Iris reticulata „Harmony“.
VIKUNNAR
BLÓM
Um s j ó n S i g r í ð u r
H j a r t a r
468. þáttur
ÍRIS
– Boðberi vorsins
S. Hj.