Morgunblaðið - 28.07.2002, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 28. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
KAUPMÁTTUR almennings hefur aukist um
24,9% frá 1994–2000 en á sama tíma hefur
kaupmáttur ellilauna, sem ellilífeyrir, tekju-
trygging og eingreiðslur mynda, aukist um
12,5%. Þetta má lesa út úr tölum sem Félag
eldri borgara hefur aflað sér. „Ellilífeyrisþegar
hafa dregist aftur úr og við náttúrlega sættum
okkur ekki við það því að það hefur sannarlega
ekki orðið ódýrara að lifa,“ bendir Ólafur Ólafs-
son, formaður Félags eldri borgara í Reykja-
vík, á.
Hann segir að fram til ársins 1994 hafi elli-
laun fylgt lágmarkslaunum verkafólks en þá
hafi tengslin verið rofin. Hann leggur áherslu á
að þessi breyting hafi komið til framkvæmda
1995 og þá hafi bilið á milli kaupmáttar ellilíf-
eyrisþega og almennings farið að breikka.
„Vissulega hefur kaupmáttur ellilífeyrisþega
aukist dálítið, menn eru sammála því að kaup-
máttur þeirra hafi aukist um 12,5% frá 1994–
2000. En við sættum okkur ekki við það, þar
sem kaupmáttur okkar breyttist áður í takt við
lágmarkslaun. Um það stendur deilan,“ bætir
hann við.
Yfir 30% ellilífeyrisþega fá
engar greiðslur úr lífeyrissjóðum
Ólafur tekur fram að hópur þeirra ellilífeyr-
isþega sem um ræðir séu þeir sem fá óskertar
bætur en jafnframt engar greiðslur úr lífeyris-
sjóðum. „Þetta er stór hópur, yfir 30% af öllum
ellilífeyrisþegum. Það er rétt að lífeyrissjóð-
irnir eru að koma sterkar inn. Fólk um fertugt
í dag á ef til vill eftir að koma til með að hafa
ágætis ellilífeyri eftir 25 ár. Þess er vænt að
eftir kannski 20 ár komi hver og einn til með að
hafa 60–70% af sínum launum en það tekur
bara tuttugu ár og þessi tími er ekki kominn,“
undirstrikar Ólafur.
Pétur Guðmundsson, gjaldkeri Félags eldri
borgara í Reykjavík, bætir við að upplýsingar
sem félagið hefur fengið frá ríkisskattstjóra
fyrir tekjuárið 1999 hafi gefið til kynna að
tekjur aldraðra hafi verið um 13 milljarðar frá
tryggingunum og tekjur úr lífeyrissjóðum hafi
verið um 12,5 milljarðar. „Þetta hlutfall breyt-
ist væntanlega á næsta áratug en það tekur
einn til tvo áratugi þangað til að lífeyrissjóð-
irnir fara raunverulega að virka,“ ítrekar Pét-
ur.
Þarf að hækka skattleysismörkin
Að sögn Ólafs kemur annar frábrugðinn þátt-
ur inn í dæmið þegar litið er á ellilífeyrisþega
sem fá lífeyrisgreiðslur. „Þótt menn séu með
töluverðar lífeyrisgreiðslur halda þeir litlu eftir
vegna mikilla skatta og skerðingar bóta. Skatt-
leysismörkin eru svo lág, þau hafa hvorki fylgt
launaþróun né verðlagi. Það er ein af okkar
aðalkröfum að hækka skattleysismörkin,“ segir
hann. Hann nefnir einnig að samspil lágra
skattleysismarka og skerðingar bóta vegna
tekna valdi því að einstaklingur sem fái 22.700
krónur á mánuði í lífeyrisgreiðslur haldi aðeins
eftir 4.200 krónum af tekjum frá lífeyrissjóði.
Ólafur ítrekar að Félag eldri borgara sé sam-
mála því að kaupmátturinn hafi aukist. „En það
er hálfsannleikur að tala um að kaupmáttur
ellilífeyrisþega hafi hækkað þegar ekki er rætt
um hvað kaupmáttur almennings hefur hækk-
að. Hálfsannleikur er náttúrlega bara blekk-
ing,“ leggur hann áherslu á.
Einar Árnason, hagfræðingur og ráðgjafi Fé-
lags eldri borgara, bendir jafnframt á að kaup-
máttaraukningin sem hér er nefnd sé ekki
kaupmáttur ráðstöfunartekna heldur eingöngu
kaupmáttaraukning, þannig að þar sé ekki tek-
ið tillit til skatta. „Við getum tekið dæmi um
einstakling sem var með 54 þúsund krónur í
tekjur á mánuði árið 1990, en hann var þá alveg
við skattleysismörkin og greiddi því ekki tekju-
skatt.
Ef tekjur hans hefðu hækkað í samræmi við
hækkun ellilauna frá árinu 1990 til janúar 2002
væru þær 92.815 krónur á mánuði. Vegna lægri
skattleysismarka að raungildi greiddi hann nú
9.762 krónur í tekjuskatt á mánuði svo kaup-
máttaraukning hans, sem var 13,2% fyrir skatt,
minnkar í 1% þegar tekjuskattar hafa verið
greiddir,“ segir Einar.

 

   
 
 

 
   

 


    
 
    
 
    
 


 
   



 
 


!!

  

" #!  $%&'(

    !  )  "

   !  (

" *"**+
'",
-"''
&"&,
",&
!!"!#
$"'
!"$!
" "%%
*"**+
'",
-"'&
+
",
&$"#!#
+"$,&
!'"!((
'"!
(!)#(
" ((("'#
*"**+
+
+
+
+
(*("*#
'"'**
(#"$*%
$"&$$
*)'(

./!
 0
! *$$ **+ ** **' **- **$ +++1$, 1$* 1* 1* 1*& 1*, 1**
2
 

     

  

   

&+
'+
+
+
+
++
*+
+ ,   

 
      


3!!!! !



! 0  
!
 0! 4!
Félag eldri borgara í Reykjavík gagnrýnir tekjuþróun eldri borgara
Kaupmáttur ellilauna hefur
dregist aftur úr frá 1994
ÚRSKURÐARNEFND um við-
skipti við fjármálafyrirtæki mun
taka fyrir bréf lögfræðideildar Bún-
aðarbanka Íslands í vikunni og
ákvarða með hvaða hætti því verður
svarað. Búnaðarbankinn krefst þess
að Guðjón Ólafur Jónsson, formaður
nefndarinnar, víki sæti úr henni og
taki hvorki þátt í undirbúningi, með-
ferð né úrlausn þeirra mála sem
varða Búnaðarbankann.
Þegar Guðjón Ólafur er inntur eft-
ir hvort bankinn hafi einhver frekari
úrræði ef niðurstaða nefndarinnar
verður að hann muni ekki víkja sæti
fyrirfram í öllum málum sem tengj-
ast Búnaðarbankanum segir hann að
bankinn hafi í sjálfu sér engin úrræði
til þess að hnekkja mati nefndarinn-
ar nema í dómsmáli sem kunni að
rísa vegna úrskurðar sem nefndin
hafi kveðið upp.
Að sögn hans tekur nefndin af-
stöðu til vanhæfissjónarmiðanna á
grundvelli samþykkta nefndarinnar
og stjórnsýslulaga en Búnaðarbank-
inn biður um álitið almennt en ekki í
tengslum við neitt sérstakt mál.
„Nefndin hefur úrskurðarvald um
það hvort nefndarmaður sé vanhæf-
ur eða ekki. Ef nefndin hafnar þess-
ari almennu kröfu gæti bankinn
krafist þess í hvert skipti sem eitt-
hvert mál sem tengdist honum kæmi
upp hjá nefndinni að ég viki sæti. Þá
er þetta spurning um að ég sé van-
hæfur á grundvelli þess að ég sé
óvinveittur bankanum, sem málið
virðist nú vera byggt á, en það er al-
rangt,“ segir Guðjón Ólafur.
Guðjón Ólafur ítrekar að Búnað-
arbankinn geti haft uppi kröfu um
vanhæfi hans fyrir nefndinni í hverju
máli fyrir sig og segir það mun eðli-
legra. „Það er í sjálfu sér miklu eðli-
legra að gera það en gera einhverja
almenna kröfu og ætlast til þess að
nefndin skeri úr um vanhæfi mitt í
eitt skipti fyrir öll án tengsla við öll
mál. Það er til dæmis alveg ljóst að
ég yrði væntanlega vanhæfur til þess
að fjalla um þau mál sem tengjast
Búnaðarbankanum og Norðurljós-
um ef þau kæmu með einhverjum
hætti fyrir nefndina af því að ég er
búinn að tjá mig um þau mál.“
Vanhæfur til að úrskurða um mál
Búnaðarbankans og Norðurljósa
Eðlilegra að úr-
skurða um van-
hæfi í hverju máli HÚSARÚSTIR sem sennilega erufrá tímum síðustu prentsmiðj-
unnar á Hólum, sem lögð var nið-
ur í kringum 1780, hafa fundist á
Hólum í Hjaltadal þar sem forn-
leifafræðingar hafa unnið við
uppgröft í sumar. Alls hafa hátt í
600 gripir fundist í uppgreftr-
inum og segir Ragnheiður
Traustadóttir fornleifafræðingur
að húsin séu mjög vel varðveitt.
Jarðýta hafi farið yfir svæðið á
síðustu öld en svo virðist sem þær
framkvæmdir hafi aðeins skemmt
mannvistarleifar frá 19. öld.
Ragnheiður segir að byrjað
verði að grafa niður í gólfið í
prentsmiðjunni í næstu viku, auk
þess sem unnið er að uppgreftri
kirkjugarðs frá miðöldum. Segir
Ragnheiður að í uppgreftrinum
hafi fjölmargir gripir fundist,
bæði gamlir og frekar nýlegir
gripir. Meðal þess sem hefur
fundist er steinleir frá Þýskalandi
og Skandinavíu og leirker frá 16.
öld og yngri hlutir, þar á meðal
ofnflísar. Þá hafa fundist krítar-
pípur frá Hollandi og Englandi,
snældusnúður, brýni og perlur,
þar af ein úr klébergi, sem er
norskur steinn, líklega frá mið-
öldum. Einnig hafi vel unnin kola-
eða steinlampi fundist og ýmis-
legt úr málmi. Gripirnir séu alls
að verða um 600 talsins.
Ragnheiður segir að beinafræð-
ingur og skordýrafræðingur séu
komnir til Hóla og þeir muni
greina ýmislegt sem fundist hef-
ur. Til dæmis hafi fundist tvær
hauskúpur, líklega af hundum.
Verður unnið að uppgreftri fram
í miðjan ágústmánuð en alls
starfa 19 manns við uppgröftinn
auk Ragnheiðar. Málþing um
fornleifauppgröftinn verður hald-
ið á Hólum hinn 17. ágúst.
Í dag taka fornleifafræðingar á
móti almenningi og kynna honum
rannsóknir sínar og uppgreftrar-
svæði víða um land. Segir Ragn-
heiður að t.d. verði fólki boðið að
grafa og sigta með fornleifafræð-
ingum á Hólum og skoða hluta af
því sem fundist hefur í sumar.
Einnig verður hægt að skoða
fornleifauppgröft á Gásum í Eyja-
firði, Kirkjubæjarklaustri, Reyk-
holti, Skálholti, Skriðuklaustri og
á Þingvöllum.
Prent-
smiðja frá
18. öld kom-
in í ljós á
Hólum
Prentsmiðjurúst frá 18. öld er að koma í ljós á Hólum í Hjaltadal. Á
næstu dögum byrja fornleifafræðingar að grafa niður í rústina.
TVÖ fíkniefnamál komu til
kasta lögreglunnar í Hafnar-
firði í fyrrinótt. Að sögn lög-
reglunnar í Hafnarfirði var í
öðru tilvikinu bíll stöðvaður í
hefðbundnu eftirliti lögreglu og
í honum fannst lítilræði af
hassi. Þá var maður, sem lög-
regla hefur haft nokkur afskipti
af, tekinn á gangi og fannst á
honum lítilræði af meintu am-
fetamíni.
Sjö voru teknir og liggja und-
ir grun um ölvun við akstur í
Reykjavík frá miðnætti og til
klukkan sex á laugardagsmorg-
un. Þá varð minniháttar árekst-
ur við Sævarhöfða nokkru síð-
ar, að sögn lögreglunnar í
Reykjavík, þar sem ökumaður
er grunaður um ölvun. Hvorki
urðu meiðsl á fólki né skemmd-
ir á bílum.
Loks var nokkur erill hjá lög-
reglunni í Reykjavík vegna há-
vaða í heimahúsum í fyrrinótt
og þurfti lögregla að hafa af-
skipti af húsráðendum.
Tvö fíkni-
efnamál
í Hafn-
arfirði
SLÖKKVILIÐ Hveragerðis
var kallað að Hverabakaríi á
föstudag vegna elds við bílskúr
og geymslu. Talið er að kveikt
hafi verið í timbri sem lá utan
við húsið og leiddi það til brun-
ans. Húsið er brunnið að utan,
rúða sprakk og komst þá eld-
urinn inn, þar sem m.a. eru
geymd hljóðfæri og verðmætt
mótorhjól.
Að sögn Snorra Baldurs-
sonar slökkviliðsstjóra eru
skemmdir talsverðar á því sem
í skúrnum var. Ekki urðu slys á
fólki.
Íkveikja
í bakaríi í
Hveragerði