Morgunblaðið - 24.01.2003, Blaðsíða 24

ÉG segi eins og franskagáfnaljósið, hvaða borgværi betri en París til aðsetjast í helgan stein? Já,
setjast í bókstaflegri merkingu. Og
geta valið úr fimm hundruð bíómynd-
um í viku hverri og hundrað leiksýn-
ingum. Með meiru.
Einn sérlega skemmtilegur bíó-
staður í Parísarborg er MK2 Quai-
de-Seine. Þetta er í norðanverðri
borg á mörkum tíunda hverfis og
nítjánda. Ekki lengi gert að skella sér
neðanjarðar, og þá lent á Jaures eða
Stalingrad. Þarna eru fjórir salir, og
á sama stað er gott veitingahús, ekki
dýrt, og kaffitería. Nálægðin við
vatnið í Bassin de la Villette skiptir
miklu máli og á vorin er indælt að
sitja þarna á stétt með kaffið sitt og
sleikja sól. Í vetrarrigningu og
myrkri hefur staðurinn líka sjarma
og ýmsir prammar líða hjá í und-
arlegu hlutleysi.
Óskyld erindi og amstur dagsins
skolaði bíófólkinu á þessa strönd ein-
um og hálfum tíma áður en myndin
átti að byrja. Við byrjuðum á því að
spóka okkur í rigningunni og ætl-
uðum að líta inn í tvær skranbúðir
hinum megin við síkið, af því það er
svo gaman, en þær voru lokaðar á
mánudegi. Flæmdumst við því í bili á
hverfisbarinn sem var skipaður upp-
litsdjörfu eftirlaunafólki og skáluðum
í óbreyttum kir fyrir áfangasigri sem
hafði unnist þann daginn.
Hungrið svarf að og því var spáss-
érað í rigningunni á bíóstaðinn góða
og sest á veitingastaðinn í húsinu. En
við rákum okkur á sjövegginn, því
þarna var ekkert hægt að fá í föstu
formi fyrr en klukkan það. Þetta átt-
um við að vita, en hefðum þó haldið að
hægt hefði verið að svæla út eins og
eina samloku. Vísuðum við til þess að
maðurinn á næsta borði var að maula
eitthvað af þeirri sort. „Nei þetta er
undantekning af því hann var eitt-
hvað lasinn,“ sagði þjónustustúlkan.
„Annars má ég ekki setja þetta á
disk.“
Og kunnum við þar meðklæki til að fá neyð-arbrauð. Nema það aðþessi lasni maður hafði
gott starfsþrek sem betur fer og sat
við skriftir. Við höfnuðum því á kaffi-
teríu hússins eftir ábendingu frá
þjónustustúlkunni og þar mátti seðja
sárasta hungrið og fara í unglinga-
skoðun. Það var merkilegt að sjá ung-
linga frá sirka tólf til sextán ára
blanda geði eins og ekkert væri.
Þetta reyndust nokkuð fyrirferð-
armiklir bekkjarfélagar (þarna er
setið á bekkjum) en fóru þó ekki fram
með sérstöku háreysti.
Þá fór að líða að splunkunýrri bíó-
mynd sem heitir Japan og er fyrsta
mynd leikstjóra frá Mexíkó sem er
ekki orðinn þrítugur og er lögfræð-
ingur sem hefur starfað við mann-
réttindamál hjá Sameinuðu þjóð-
unum í New York.
Bíófólkið hefur hingað til haft þann
sið á bíókvöldum að róa á nokkuð
örugg mið en hér var rennt blint í sjó-
inn. Það er nokkuð erfitt að lýsa því
sem þarna bar fyrir augu, meðal ann-
ars vegna þess að það var viðhöfð
myndataka með óstöðugu hand-
bragði sem nú er í tísku og veldur að-
kenningu að sjóveiki. Þetta var synd
því það eru svo greinilegir hæfileikar
á þessu sviði hjá aðstandendum og á
köflum svo mikil tilþrif að þau gleym-
ast ekki. Ég hef ekki séð mynd sem
líkist þessari og hugarfarið framandi.
Hún fjallar um ferð manns úr stór-
borg í lítið þorp en þangað ætlar hann
til þess að stytta sér aldur. Sú saga
náði ekki alla leið til mín, en ýmislegt
annað náði. Það er sjálfsagt ekki
meiningin með myndinni en það sem
talaði mest til mín var landslag með
þykkblöðungum og krakkarnir í
þorpinu sem trufluðu tilveru aðal-
mannsins sem er alveg læstur í sjálf-
um sér. Hvað sem því líður vona ég að
Carlos Reygades haldi áfram að búa
til bíómyndir og þær ætla ég að sjá.
Bíómyndin Japan sem erJapan alveg óviðkomandihefur fengið mjög góðarviðtökur hjá gagnrýn-
endum í Frakklandi. Sá sem skrifar
fyrir LeMonde sagði reyndar að hún
væri meira í ætt við hraunelfi en bíó-
mynd. Sem Íslendingi og hraunbúa
finnst mér þessi ummæli lýsa van-
þekkingu á hrauni.
Bíómyndin hafði þau áhrif að
magna upp hungur eftir japönskum
mat og var því ekið á ólöglegum
hraða á Nagoya í St-Ouen rétt fyrir
utan borgarhliðin. Hið óútreikn-
anlega bíókvöld endaði því í himn-
esku jafnvægi milli nokkuð tormeltr-
ar bíómyndar og hollasta matar í
heimi.
B í ó k v ö l d í P a r í s
Eftir Steinunni Sigurðardóttur
Reuters
París um vetur. Er hægt að hugsa
sér betri borg?
Japan frá Mexíkó
LISTIR
24 FÖSTUDAGUR 24. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FJÓRAR valinkunnar leikkonur af
þremur þjóðernum munu flytja
Ginusögur á Þriðju hæðinni í Borg-
arleikhúsinu á laugardag kl. 20.
Ginusögur er færeyska heitið á
Píkusögum en leikið verður á þrem-
ur tungumálum; íslensku, færeysku
og dönsku. Það eru María Ellings-
en, Kristbjörg Kjeld, Birit Mohr og
Charlotte Bøving sem hafa tekið
höndum saman undir hatti Annars
sviðs, leikhóps Maríu Ellingsen, um
að flytja sýninguna í þetta eina sinn
í Borgarleikhúsinu en frumflutning-
ur var í Þórshöfn í Færeyjum í
ágúst sl., á Norrænu leiklistardög-
unum.
Færeyskar í aðra ættina
María og Kristbjörg eiga báðar
ættir sínar að rekja til Færeyja, fað-
ir Kristbjargar var Færeyingur og
móðir Maríu. Kristbjörg mun flytja
sinn texta á íslensku þó hún sé
ágætlega mælandi á færeysku og
gerði það með glæsibrag í Þórshöfn
í fyrra. „María er altalandi á fær-
eysku og er meira að segja með
Suðureyjarhreim,“ segir Kristbjörg
sem kveðst einungis hafa dvalið eitt
ár í Færeyjum, þá fimm ára gömul,
og verið fljót að týna færeyskunni
niður eftir heimkomuna til Íslands.
„Ég var hins vegar á hverju sumri
hjá ömmu minni og afa á Suðurey
og var síðan að vinna í Þórshöfn
sem unglingur svo ég tala færeysk-
una til jafns við íslenskuna,“ segir
María.
Birit Mohr er færeysk og Charl-
otte Bøving dönsk svo sýningin
verður sannarlega með samnorrænu
yfirbragði.
Ginu-Gerhardt
og ginu-bitar
„Það var Ólafur Haukur Símonar-
son sem stakk upp á þessu við mig
hvort ekki væri tilvalið að flytja
þetta á Norrænu leiklistardögunum
sem haldnir voru í Þórshöfn í fyrra,“
segir María. „Mér datt þá strax í
hug að spyrja Kristbjörgu hvort
hún vildi vera með en við höfðum
talað um það að gera eitthvað sam-
an.“
„Mér leist mjög vel á þetta, og
síðan fengum við þær Biritu og
Charlottu með í hópinn og sýningin
vakti gríðarlega athygli í Færeyj-
um, svo ekki sé meira sagt.“
Norræna hátíðarútgáfan af Ginu-
sögum var heldur styttri en sýn-
ingin alla jafna er. „Leikfélagið
Gríma fylgdi svo strax á eftir með
uppsetningu á verkinu í fullri lengd
á færeysku og gerði allt vitlaust og
hefur slegið öll að-
sóknarmet,“ segir
María.
Þær sýna blaða-
manni úrklippur úr
færeyska dag-
blaðinu Dimmal-
ætting þar sem
urðu fjörugar um-
ræður en mesta at-
hygli vakti þó þeg-
ar lögþingsmað-
urinn Gerhardt
Lognberg vildi
taka styrkinn af
Grímu fyrir uppá-
tækið en þegar í
ljós kom að hann
hafði hvorki séð
verkið né lesið var
gert stólpagrín að
honum um allar
Færeyjar og hon-
um umsvifalaust
gefið viðurnefnið
Ginu-Gerhardt.
„Það hefur líka flogið fyrir að konur
á Sandey kunni varla lengur við að
bjóða gestum hinn þjóðkunna ginu-
bita með kaffinu, eins og tíðkast hef-
ur um árabil.“
Sýning Borgarleikhússins á Píku-
sögum naut mikilla vinsælda og er
norræna útgáfan sýnd í boði leik-
hússins og kemur Birit Mohr sér-
staklega hingað frá Færeyjum af
þessu tilefni. Aðeins er fyrirhuguð
þessi eina sýning svo rétt er fyrir
áhugasama að gæta að því að missa
ekki af henni. Ginusögur er eftir
bandaríska höfundinn Eve Ensler
og hefur verið sýnt víða um heim
undanfarin misseri. „Þetta er af-
skaplega einfalt verk, stuttar sögur
um þá upplifun að vera kona og
byggir höfundurinn textann á við-
tölum við konur víðsvegar að úr
heiminum,“ segir María.
Þær eru sammála um að þetta sé
verk sem skipti máli í allri umræðu
um stöðu kvenna í veröldinni í dag.
„Þarna eru sagðar mjög persónu-
legar sögur sem öðlast dýpt og til-
vísun til allra kvenna þar sem
reynslan er sameiginleg á svo marg-
an hátt. Þetta hefur einnig reynst
mörgum karlmönnum sannkölluð
uppgötvun þar sem þeir heyra
þarna af reynslu kvenna sem þeim
var hulin áður.“
Hefur öðlast nýja merkingu
Kristbjörg bendir á að verkið hafi
öðlast nýja merkingu í ljósi síðustu
atburða hér á Íslandi varðandi
virkjunarmál og náttúruvernd.
„Þarna segir t.d. ung júgóslavnesk
stúlka sögu sína og líkir sjálfri sér
við óspillta náttúru, en er síðan mis-
þyrmt og nauðgað á hryllilegan
hátt. Hún getur aldrei litið sjálfa sig
sömu augum eftir það. Kannski má
draga af því einhverja ályktun um
hvernig til stendur að misþyrma ís-
lenskri náttúru.“
María segir það sannkölluð for-
réttindi að fá þetta tækifæri til að
taka þátt í flutningi á Ginusögunum.
„Þetta er verk sem hefur bókstaf-
lega breytt ýmsu í heiminum. Í kjöl-
far þess hafa verið stofnuð samtök
sem einbeita sér að því að koma í
veg fyrir umskurð kvenna í Afríku-
ríkjum. Þá hefur orðið hefð að flytja
kafla úr verkinu á V-daginn og fjöl-
margar leikkonur tekið þátt í þeim
flutningi,“ segir María að lokum.
Sýningin tekur klukkutíma í
flutningi og eftir hlé mun færeyska
söngkonan Eivör Pálsdóttir syngja
nokkur lög en hún hefur vakið mikla
athygli fyrir söng sinn og tónsmíð-
ar.
Leikkonurnar Charlotte Bøving, María Ellingsen,
Kristbjörg Kjeld og Birit Mohr flytja Ginusögur í
Borgarleikhúsinu á laugardag.
Ginusögur
á þremur
tungumálum
BANDARÍSKA myndlistarkonan
Diane Neumaier og gríski rithöf-
undinn Christos Chrissopoulos
sóttu landann heim sumarið 2000
og fönguðu upplifun sína í ljós-
mynd og texta. Í Listasafni Reykja-
víkur – Hafnarhúsi verður opnuð
sýning á samvinnuverkefni þeirra í
kvöld kl. 20. Verkefnið nefnist
Hugarleiftur og samanstendur af
þremur þáttum: ljósmyndum af
listaverkum á almannafæri í
Reykjavík og nágrenni; ljós-
myndum af týndum hönskum sem
birtast í miklum fjölda á sumrin um
allt höfuðborgarsvæðið; þetta eru
láréttar myndir af úrgangi á jörð-
inni, sem um leið eru tákn fyrir
einkalíf borgaranna og tilraunir til
að hlúa að gróanda og lífi; skrif-
uðum textum um takmörkuð sam-
skipti persónunnar við fólkið á göt-
unni.
Hugarleiftur er byggð á skáld-
sagnapersónu og raunverulegu ís-
lensku menningarumhverfi. Hann
er sérstaklega tengdur höfuðborg-
arsvæði, en um leið alþjóðlegur.
Með verkefninu Hugarleiftur þykj-
ast höfundar þess engan veginn
hafa náð að skilja lífsreynslu Ís-
lendingsins í heild sinni. En sem
listafólk og útlendingar sem
bjuggu á Íslandi um hríð leitast þau
eftir að deila skynjun sinni og skoð-
unum með öðrum og hefja þannig
samskipti við sýningargesti.
Hefur skapað fjölda
af myndaseríum
Diane Neumaier hefur skapað
fjölda af myndaseríum, þar á meðal
Metropolitan Tits, Museum Stud-
ies, og Color Plates. Á þessu ári
mun hún halda sýningu undir yf-
irskriftinni A Voice Silenced í Tyl-
er Museum of Art í Ríkisháskóla
New York í Oswego og Gyð-
ingasafninu í Frankfurt í Þýska-
landi. Diane Neumaier er prófessor
í ljósmyndun við Mason Gross lista-
skólann við R University í Banda-
ríkjunum.
Christos Chrissopoulos stundaði
nám í hagfræði í Aþenu, sálfræði í
Bristol í Englandi, og loks fé-
lagsvísindum í London. Hann gaf
út sína fyrstu skáldsögu 1996, The
Parthenon Bomber og komu fleiri í
kjölfarið.
Sýningin er opin alla daga kl.
10–17 og stendur til 16. mars.
Morgunblaðið/Kristinn
Rithöfundurinn Christos Chrissopoulos og listakonan Diane Neumaier
opna sýninguna Hugarleiftur í Listasafni Reykjavíkur – Hafnarhúsi.
Týndir hanskar tákna
einkalíf borgaranna
Leikfélag KSS, Platitude, frum-
sýnir leikritið Frá myrkri til ljóss kl.
20 í húsnæði KFUM og K Holtavegi
28. Leikritið er samið og leikstýrt af
þeim Rakel Brynjólfsdóttur og Þóru
Jenný Benónísdóttur. Þetta er
fjórða leikritið sem þær setja upp
með leikfélaginu. Leikritið fjallar
um baráttu góðs og ills um sál ungar
stúlku. KSS, Kristileg skólasamtök,
standa fyrir starfi meðal unglinga á
aldrinum 15-20 ára á höfuðborg-
arsvæðinu. Næstu sýningar eru á
sunnudag og miðvikudag. Þá verða
sýningar 5. og 7. febrúar og hefjast
allar kl. 20.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Richard Wagner-félagið á Íslandi
sýnir af myndbandi óperuna Tristan
og Isolde kl. 13 á morgun, laug-
ardag, í Norræna húsinu. Óperan er
eftir Richard Wagner og verður
sýnd uppfærsla frá sviðinu í Bay-
erische Staatsoper í München árið
1998. Leikstjóri er Peter Kon-
witschny, hljómsveitarstjóri Wolf-
gang Sawallisch. Titilhlutverkin eru
sungin af Jon Frederic West og
Waltraud Meier. Enskur skjátexti.
Aðgangur að venju ókeypis.
Wagner hóf að semja óperuna Trist-
an og Isolde á útlegðarárunum í
Sviss, árið 1857. Hann hafði komist í
náið vinfengi við hjónin Otto og
Matthilde Wesendonck í Zürich.
Ástin blossaði milli þeirra Wagners
og Matthildar. Hann lagði frá sér
tónsmíð Niflungahringsins í miðjum
2. þætti Siegfried og samdi Tristan
og Isolde, sem á sér augljósar rætur
í forboðnu ástarsambandi þeirra
Matthildar. Hvorki Minna, eig-
inkona Wagners, né Otto Wesend-
onck gengu þess dulin hvernig ástatt
var á milli maka þeirra. 1858 sauð
upp úr og Wagner fór til Feneyja.
Á MORGUN