Morgunblaðið - 21.03.2004, Blaðsíða 32

32 SUNNUDAGUR 21. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Margt af því sem fólkgerir á fullorðinsár-um á rætur í æskuþess. Stundum gerirþað sér litla grein
fyrir þessum tengslum en André
Bachmann er ekki í þeim hópi. Hann
er þjóðþekktur fyrir tónlistarstörf sín
og útgáfur á tónlist til styrktar þeim
sem minna mega sín í samfélaginu.
En lífið hefur ekki alltaf leikið við
André. Fáa gat grunað að hann yrði
söngvari síðar, þegar hann leit dags-
ins ljós á æskuheimili móður sinnar,
Huldu Valgerðar Jakobsdóttur, að
Steinhóli við Kleppsveg, hinn 8. jan-
úar 1949. Ekki einu sinni sú stað-
reynd að hann ætti sama afmælisdag
og sjálfur Elvis Presley – og reyndar
David Bowie líka – hefði fengið menn
til að leiða getum að slíku.
„Ég fæddist holgóma og mér var
mikið strítt, börn geta verið miskunn-
arlaus og hinir fullorðnu sumir líka,“
segir hann.
„Á fyrsta geisladiskinum, Maður
lifandi, lögðu íslenskir hljómlistar-
menn þroskaheftum lið og stjórnaði
ég þeirri upptöku og fékk til hennar
styrk. Þegar ég var strákur átti ég
einn vin, Ingimar Einarsson, sem
stóð með mér þegar aðrir lögðu mig í
einelti. Hjá honum og hans fólki átti
ég athvarf í hörðum heimi. Þessi vin-
ur minn átti spastískan, lamaðan og
þroskaheftan bróður sem hét Eiríkur
og kynni mín af honum áttu þátt í að
skerpa skilning minn á hlutskipti fatl-
aðra og þroskaheftra.
Þessi fyrsti geisladiskur sem ég
stóð að útgáfu á seldist í 14 þúsund
eintökum.
Annar diskurinn seldist í 11 þús-
und eintökum. Hann geymir jólalög,
heitir enda Velkomin jól. Sá diskur
var gefinn út til styrktar Barnaspít-
ala Hringsins. Sú stofnun á hjá mér
að ég leggi henni lið eftir megni. Af
því ég fæddist holgóma fór ég í marg-
ar aðgerðir þar á barnsaldri. Árni
Björnsson lýtalæknir hafði með mig
að gera og urðum við góðir vinir.
Þriðji diskurinn nefnist Ástin og
lífið, og var gefinn út til styrktar
Sjálfsbjörg landsambandi fatlaðra og
hefur eftir því sem ég best veit selst í
13 þúsund eintökum. Fjórði diskur-
inn fékk nafnið Betri tímar fyrir síð-
ustu jól. Sá diskur var ætlaður til
styrktar Mæðrastyrksnefnd Reykja-
víkur og Fjölskylduhjálp Íslands, um
þann disk hafði ég m.a. samráð við
Ásgerði Jónu Flosadóttur, fyrrver-
andi formann Mæðrastyrksnefndar
Reykjavíkur,“ segir André.
Kennarinn hermdi eftir honum
En hver skyldi vera bakgrunnur
manns sem svo mjög leggur sig eftir
að styrkja og gleðja þá sem standa
höllum fæti í þjóðfélaginu?
„Ég leyni því ekki að ég átti erfitt
uppdráttar í æsku. Ég varð fyrir ein-
elti í skóla. Ég átti varla neina gleði-
stund í skóla, ekki aðeins stríddu
skólafélagar mínir mér, allir nema
Ingimar Einarsson vinur minn, – líka
kom fyrir að kennari hefði mig að
skotspæni vegna fæðingargalla míns.
Hann hermdi eftir mér þegar ég var
14 ára, gerði grín að framburði mín-
um sem bar þess merki að það var gat
í efri gómi mínum sem erfitt hefur
reynst að loka alveg.
Háð kennarans fór illa með mig.
Tveggja kennara í Laugarnesskóla
minnist ég þó með gleði, þeirra
Magnúsar Einarssonar og Ingu Þor-
geirsdóttur, þau voru mér góð.
Mér gekk vel í námi til að byrja
með en eineltið og vanlíðan sem það
olli mér sagði til sín og einkunnir mín-
ar lækkuðu ár frá ári.“
Mikið hefur verið að gert til að laga
fæðingargalla André.
„Ég fór sem barn og unglingur í 19
aðgerðir til að laga efri góminn, sem
var opinn upp í nefgöngin. Seinna á
ævinni átti ég um tíma í miklum veik-
indum vegna þessa. Ég fékk oft sýk-
ingar í munnhol og nef og var nær
stöðugt á sýklalyfjum. Eftir miklar
rannsóknir kom í ljós að í einhverri
aðgerðinni hafði aðskotahlutur orðið
eftir og hafði verið í munnholinu ár-
um saman og um hann myndast ör-
vefur og ofholdgun sem var að eyða
beini, æðum og taugum.
Eftir leit að heppilegum lækni var
mér komið í samband við Stephen
Sachs lýtalækni sem sérhæfir sig
slíkum aðgerðum. Hann gerði á
munnholinu töluvert mikla aðgerð og
mér segir fólk að rödd mín hafi breyst
í kjölfar hennar, nefhljóðið og auka-
hljóð séu horfin.“
Það voru einmitt þessi hljóð sem
voru meðal annars orsök þess að
André var lagður í einelti á uppvaxt-
arárunum.
„Ég átti líklega mínar bestu stund-
ir á þessum árum þegar ég var að
selja blöð niðri í bæ. Ég seldi Vísi,
Tímann, Frjálsa þjóð, Vikuna og fleiri
blöð – mér var þá ekki strítt á með-
an,“ segir hann.
„Ég bar líka út Morgunblaðið frá
unga aldri, þá áttum við heima á
Skúlagötunni, þar eru fjögurra hæða
blokkir þar sem ég hljóp upp og niður
stigana með blöðin. Peningana sem
ég fékk fyrir blaðburðinn og blaðsöl-
una lagði ég til heimilisins.
Ég var ekki gamall þegar ég skildi
að hlutskipti móður minnar var erfitt.
Ég er elstur átta barna hennar, við
vorum fátæk og ýmislegt var mót-
drægt.
Bróðir minn, sem er næstur mér í
aldri, var nýrnaveikur sem barn,
foreldrar mínir máttu ekki heim-
sækja hann nema á sunnudögum
þegar hann var á sjúkrahúsi langtím-
um saman, þetta var regla þá. Ég
man að ég fór til hans í óleyfi, rataði
og fór.
Faðir minn, Sigurður Bachmann
Árnason, vann ýmis störf, hann var
strætisvagnastjóri, leigubílstjóri og
starfaði í Þjóðleikhúsinu og Sjó-
mannaskólanum, svo eitthvað sé
nefnt. Hann stjórnaði heimilinu og
móður minni með harðri hendi.
Stamaði mikið sem barn
Mamma var mér afar góð og ég tók
nærri mér að sjá hvað hún þurfti að
vinna mikið, bæði við heimilisstörf og
ræstingar utan heimilis – mér er
minnisstætt þegar hún var að burðast
með þvottinn á mjöðminni þangað
sem þvegið var í Höfðaborginni, þeg-
ar við bjuggum þar. Fólkið í Höfða-
borginni var fátækt en mjög margir
krakkar sem bjuggu þar hafa komið
sér vel áfram. Mótlæti herðir fólk.
Húsnæðisekla var mikil og þetta
voru erfiðir tímar í ýmsu tilliti. Fjöl-
skylda mín átti erfiða daga bæði þar
og á öðrum stöðum þar sem við
bjuggum, en ég lagði mitt af mörkum
eftir megni fyrir mömmu og yngri
systkini mín,“ segir André.
Ég tek eftir að honum verður stirt
um mál þegar hann fer að rifja þetta
tímabil ævi sinnar upp.
„Nú stama ég, ég stamaði svo mik-
ið sem barn,“ segir hann og brosir.
„Það tók mig langan tíma að losa mig
við stamið. Það fór að lagast eins og
margt annað eftir að ég hitti konuna
mína,“ bætir hann við.
Samvistir við fjölskylduna
bestu stundirnar
Þau André og Emelía Ásgeirsdótt-
ir hittust ung að árum á dansleik eins
og gengur.
„Þegar við byrjuðum að vera sam-
an hlotnaðist mér sú gæfa að elska og
vera elskaður – það er lykillinn að líf-
inu,“ segir hann.
„Hún uppörvaði mig á öllum svið-
um og m.a. hvatti hún mig áfram í
tónlistinni.“
André og Emílía eiga saman þrjú
börn og fjögur barnabörn en auk þess
á André dóttur og hún á þrjú börn.
„Samvistirnar við fjölskylduna eru
mínar bestu stundir. Fæðing barna
og barnabarna og veislan sem Jó-
hannes, næstyngsti bróðir minn,
gladdi mig fimmtugan með ásamt
fleirum á Hótel Sögu, eru fjársjóðir í
minningunni,“ segir André.
Þegar þau André og Emelía hófu
búskap árið 1973 átti hann að baki
fjölbreyttan starfsferil sem hófst að
marki eftir að hann lauk unglinga-
námi.
„Ég fór að vinna sem sendisveinn
hjá Ellingsen með skóla, eigandan-
um, Ottari Ellingsen, þótti ég dugleg-
ur og þegar ég bað hann að vera
ábyrgðarmann minn við skellinöðru-
kaup þá var það sjálfsagt. Hann
hringdi upp í Fálka og kvaðst ábyrgj-
ast kaup mín á NSU-skellinöðru, sem
Morgunblaðið/Þorkell Þorkelsson
Þegar diskurinn Maður lifandi hafði selst í um 10.000 eintökum var þessi mynd tekin af André Bachmann í góðra vina hópi.
Lykillinn að lífinu
Tónlistin á margar góða
liðsmenn á Íslandi. Einn
þeirra er André Bachmann.
Guðrún Guðlaugsdóttir
ræddi við hann um störf
hans á tónlistarvettvangn-
um, einelti sem hann
stríddi við sem barn og
ýmislegt fleira.
André Bachmann.
Morgunblaðið/Jim Smart
Bræðurnir André og Jóhannes Bachmann.