Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.2002, Blaðsíða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 17. ÁGÚST 2002
Í
ÁR fagnar Myndhöggvarafélagið í
Reykjavík þrjátíu ára afmæli sínu og
hefur af því tilefni verið sett upp af-
mælissýningin „MHR–30“ í Listasafni
Reykjavíkur – Hafnarhúsi og verður
hún opnuð kl. 13 í dag. Listfræðing-
arnir Auður Ólafsdóttir, forstöðumað-
ur Listasafns Háskóla Íslands, og Ei-
ríkur Þorláksson, forstöðumaður Listasafns
Reykjavíkur, annast stjórn sýningarinnar sem
ætlað er að endurpegla þá miklu breidd sem
ríkir innan Myndhöggvarafélagsins með tilliti
til aðferða, efniviðar, framsetningar, inntaks
og aldurs félagsmanna. Þar er að finna „hefð-
bundna“ þrívíða hluti, ljósmyndir, mynd-
bandsverk og önnur rafræn verk, hljóðverk,
textaverk, innsetningar, gólfverk, veggmynd-
ir, inni- og útiverk. Þegar blaðamaður hittir
annan sýningarstjóranna, Auði Ólafsdóttur,
rétt fyrir sýningaropnun, er honum efst í huga
spurningin um hvar draga skuli mörkin þegar
kemur að því að skilgreina höggmyndalist í
samtímanum.
„Þróun höggmyndalistar á tuttugustu öld-
inni helst í hendur við þróun rýmisviðhorfa í
listinni, en það var ekki fyrr en á nýliðinni öld
að rýmið varð til sem sýnilegt byggingarefni í
myndlist, ekki síður en hið huglæga mynd-
rými málverksins eða efnismassinn sjálfur í
hinum sígildu höggmyndum. Þannig þróðist
höggmyndin úr því að vera fyrst og fremst
„hlutur“ í það að vinna með spurningar um
eðli þess rýmis sem verkið og áhorfandinn eru
í. Rýmis- og tímavangaveltur eru í raun orðn-
ar svo fyrirferðarmikið umfjöllunarefni í sam-
tímalistum, að höggmyndin nær í raun til allra
myndlistarverka sem taka til þrívíddarupplif-
ana. Alla vinnu í og með rými má skilgreina
sem skúlptúr, allt sem sett er fram í samhengi
einhvers konar þrívíddarupplifana,“ segir
Auður.
Alls fjórtán listamenn eiga verk á sýning-
unni eða jafnmargir og stofnendur félagsins
voru í ágústmánuði fyrir þrjátíu árum. Þeir
eru Anna Eyjólfsdóttir, Borghildur Óskars-
dóttir, Finna Birna Steinsson, Finnbogi Pét-
ursson, Guðjón B. Ketilsson, Halldór Ásgeirs-
son, Hannes Lárusson, Katrín Sigurðardóttir,
Magnús Pálsson, Magnús Sigurðarson, Ólöf
Nordal, Ragnhildur Stefánsdóttir, Rúrí og
Valgerður Guðlaugsdóttir.
„Það var auðvitað vandaverk að velja lista-
menn á sýninguna, enda telur félagið hundrað
manns,“ segir Auður þegar spurt er hvað hafi
ráðið valinu á listamönnum á sýningunni. „Ég
held að niðurstaðan endurspegli mjög vel ís-
lenskan myndlistarveruleika og þau viðfangs-
efni og þær vinnuaðferðir sem höggmynda-
listamenn eru að fást við í dag. Þótt það hafi
ekki verið meðvituð stefna, má segja að kynja-
hlutfall listamannanna sem sýna, þ.e. átta
konur og sex karlmenn, samsvari nokkuð
réttilega samsetningu kynja í félaginu, en þar
starfa 58 konur og 42 karlmenn. Þá endur-
speglar sýningin að mínu mati þann kraft og
þá samræmingu ólíkra sjónarmiða varðandi
eðli og hlutverk þrívíddarlistar sem einkennt
hefur myndhöggvarafélagið frá upphafi.
Stofnun félagsins fyrir þrjátíu árum hélst
nefnilega í hendur við ákveðna þörf til að auka
við inntak þess tjáningarmáta sem kenndur
var við höggmyndalist, að endurskilgreina
samband þrívíddarverks við umhverfi sitt, við
áhorfanda, að skoða upp á nýtt fegurðargildi
verks,“ segir Auður.
Milli vídda
Í aðalsal á jarðhæð sýna Rúrí, Borghildur
Óskarsdóttir og Ólöf Nordal tvívíðar vegg-
myndir, en í miðjum salnum trónir tréristur
hvalur Valgerðar Guðlaugsdóttur, yngsta
þátttakanda sýningarinnar. Auður bendir á að
þrír „myndhöggvaranna“ sem sýni hér í saln-
um notist þannig við tvívíðar veggmyndir og
megi tengja það þróun sem margir hafi merkt,
þess efnis að skúlptúrinn sé að hverfa upp á
vegg, inn í tvívíddina. „Ef svo er má líta á það
sem nokkurs konar viðsnúning á þróun sem
gætti fyrir um þremur áratugum. Þá virtist
myndlistin almennt stefna út úr myndfleti
málverksins og út í hið þrívíða rými. Eftir
uppgang þrívíddarlistar í heiminum sem á eft-
ir fylgdi má spyrja hvort teikn séu á lofti um
að þrívíddarlistin sé að dragast saman í tví-
vídd, og sé nú komin upp á veggi í formi ljós-
mynda eða inn í sjónvarpstækin og hátalar-
ana.“ Auður bendir þó á að útskorinn hvalur
Valgerðar vísi á allt aðrar tilhneigingar, þ.e.
vaxandi áhuga meðal yngri þrívíddarlista-
manna á að vinna með rótgróna tækni og að-
ferðir höggmyndalistarinnar, svo sem að
steypa efni í mót, skera út, smíða, sjóða sam-
an, slípa, pússa. Þessum vinnubrögðum fylgi
þó um leið tilraunir með ný efni.
Samband líkama og verks
Þegar gengið er upp á efri hæð er að finna
verk sem nýta sér rafræna tækni til úrvinnslu
á rými. Hljóðverk Finnboga Péturssonar fyllir
einn salanna á efri hæð. Þar gengur áhorfandi
inn í lokað rými þar sem þungir púlsar fara í
gegnum líkama hans úr lágtíðnihátölurum.
Auður bendir á að í verki Finnboga birtist
skýrt hið breytta hlutverk mannslíkamans
innan höggmyndalistarinnar, sem hverfi frá
því að vera viðfangsefni til þess að vera þáttur
í samspili áhorfanda og verks. „Verkin á af-
mælissýningu Myndhöggvarafélagsins endur-
spegla einnig almennt þá staðreynd að sam-
tímahöggmyndalist tekur til mun fleiri
skilningarvita, e.t.v. mætti tala um skynvíddir
í því sambandi – en áður tíðkaðist. Skýrasta
dæmið eru hljóðverk, þar sem unnið er með
hljóð í rými og tíma. Þá má nefna ýmis önnur
skynsvið sem verkin vísa til, en verk Finnu
Birnu á sýningunni fjallar til að mynda bein-
línis um lykt og lyktarskyn. Í tengslum við
rýmistilraunir höggmyndalistarinnar hefur
tíminn jafnframt fengið aukið vægi. Öll verkin
á sýningunni hér í Hafnarhúsinu eru þannig
bæði rýmis- og tímatengd. Sá tími eða þeir
tímar sem birtast í verkunum eru með ýmsu
móti og ýmissi lögun; tími sem breyting eða
hreyfing sem getur vísað bæði til þess tíma
sem innbyggður er í verkið og til upplifunar-
tíma verks, tími sem minning, hinn tilvist-
arlegi tími, tími sem upplifun, mældur tími og
tími handverksins,“ segir Auður að lokum.
Afmælissýning Myndhöggvarafélagsins í
Reykjavík stendur í Hafnarhúsinu til 6. októ-
ber. Opnunina ber upp á menningarnótt en af
því tilefni býður safnið alla menningarnæt-
urgesti velkomna í húsið sem er opið til mið-
nættis.
Afmælissýning Myndhöggvarafélagsins í Reykjavík
verður opnuð almenningi í Listasafni Reykjavíkur –
Hafnarhúsi í dag og verður opið fram á kvöld í tilefni
menningarnætur. HEIÐA JÓHANNSDÓTTIR ræddi
við Auði Ólafsdóttur annan sýningarstjóranna um
endimörk höggmyndalistarinnar í samtímanum.
Morgunblaðið/Jim Smart
Tvívíð fjölskyldumynd Borghildar Óskarsdóttir lýsir „huglægum formum, höggnum úr huganum“.
Morgunblaðið/Jim Smart
Innsetning Hannesar Lárussonar nefnist Climax.
Morgunblaðið/Þorkell
Auður Ólafsdóttir sýningarstjóri við verk Valgerðar Guðlaugsdóttur.
heida@mbl.is
SKYNVÍDDIR
HÖGGMYNDARINNAR