Lesbók Morgunblaðsins - 19.10.2002, Blaðsíða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 19.10.2002, Blaðsíða 14
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 19. OKTÓBER 2002 D ANSKI myndlistarmaður- inn Troels Wörsel hlýtur fyrstu verðlaun í Carnegie- myndlistarsamkeppninni árið 2002. Hann er fæddur í Árósum árið 1950, en býr nú í Pietrasanta á Ítalíu. Hann er sjálfmenntaður sem listamaður, og flutti á miðjum níunda ára- tugnum til München og tók þar þátt í mynd- listarlífinu, sem þá var með alþjóðlegu sniði. Troels Wörsel hefur sýnt verk sín í listhúsum og söfnum víða í Evrópu, oftast nær í Dan- mörku, Þýskalandi og Bandaríkjunum. Verk hans er að finna í virtum dönskum, þýskum og bandarískum söfnum. „Í tímans rás hefur Wörsel vitnað jafnt í „hámenningu“ sem „lág- menningu“ í verkum sínum, en þau eru iðu- lega tvíræð og uppfull af orðum, hlutum og bútum úr nánasta umhverfi hans sjálfs, auk þess sem hann vitnar iðulega í önnur verk. Hann málar verk sín hratt til að missa ekki samband við þau, en engu að síður er fyllstu nákvæmni gætt. Málverkið opnar mönnum óendanlega möguleika túlkunar, og þá mögu- leika vinnur Wörsel með á meðvitaðan hátt,“ segir Ulrika Levén, sýningarstjóri Carnegie Art Award, um verk Troels Wörsel. Málverk um reynslu Lena Cronqvist hlýtur önnur verðlaun í Carnegie-myndlistarsamkeppninni í ár. Hún fæddist árið 1938 og býr nú í Stokkhólmi og New York. Á árunum 1958–59 stundaði hún nám við Konstfack í Stokkhólmi og síðan við Listaakademíuna í Stokkhólmi. Frá árinu 1997 hefur Lena Cronqvist verið meðlimur í Konunglegu listaakademíunni. Hún málar, teiknar og mótar skúlptúra. Verk hennar hafa ætíð verið með sjálfsævisögulegu sniði, og með áberandi sálfræðilegu inntaki. Í þeim fjallar hún um tilvistarvandann, eigin reynslu, tengsl sín við þá sem standa henni næst. Við- fangsefnið er afar persónubundið, en hefur um leið sterka skírskotun til hins sammann- lega. Málverkin fjögur sem er að finna á Carnegie-sýningunni segir hún fjalla um ákaf- lega persónulegt og erfitt tímabil í sínu lífi. Málverkin eru sjálfsmyndir, þar sem Cron- qvist birtir okkur harm sinn í kjölfar andláts eiginmanns síns, rithöfundarins Göran Tun- ström. Hún segist ekki geta haft frekari orð um þá reynslu sem hún reynir að tjá í mál- verkinu. „Þetta hefur verið erfiður tími og veit ég í raun ekki hvað mun taka við. Ég hef leitað mikið í barnæsku mína á þessum tíma, en til þess að geta málað þessar myndir varð ég að komast burt frá Stokkhólmi. Þannig eru þessi verk unnin í New-York þar sem við dvöldumst gjarnan. Í myndunum reyni ég að tjá ekki að- eins mína sorg heldur þann tómleika sem mik- ill rithöfundur eða listamaður skilur eftir sig þegar hann fellur frá,“ segir Lena Gronqvist. Hvert málverk er heimur út af fyrir sig Tal R. er fæddur 1967 í Tel Aviv í Ísrael, en er búsettur í Kaupmannahöfn. Á árunum 1986–88 var hann við nám við Billedskolen í Kaupmannahöfn og á árunum 1994–2000 við Konunglegu listaakademíuna í Kaupmanna- höfn. Árið 2000 var hann gestaprófessor við Listaakademíuna í Helsinki. Við upphaf tí- unda áratugarins hóf Tal að sýna verk sín með reglulegum hætti, aðallega í Kaupmannahöfn, en á síðustu fimm árum hafa verk hans einnig verið sýnd á Lousiana-safninu í Humlebæk, í Aarhus Konstmuseum í Árósum, í DCA í New York, Contemporary Fine Arts í Berlin, og Victoria Miro Gallery í Lundúnum. Árið 1998 hlaut Tal R myndlistarverðlaun listasafnsins í Horsens og árið 1999 hlaut hann Gauguin- myndlistarverðlaunin í Kaupmannahöfn. Tal R tók þátt í Carnegie-sýningunum 1998 og 1999, en í síðara skiptið hlaut hann myndlist- arstyrkinn sem veittur er listamanni af yngri kynslóð. Verk Tal R. endurspegla hversdagslegar aðstæður málverksins í dag. Áhrifa úr dag- legu lífi hans gætir í tjáningarríkum málverk- um hans, þar sem frásagnir skipta miklu máli. „Í byggingu verkanna bý ég fyrst til ákveðinn botn og byggi síðan ofan á þann grunn. Þann- ig er búinn til ákveðinn raunheimur þar sem ákveðin saga á sér stað, saga sem verður bara til og gengur upp í akkúrat þessari mynd. Ég gæti þess þó að skilja eftir dálitla rönd efst á málverkinu þar sem skín í strigann. Þannig er áhorfandinn minntur á að málverkið er tilbú- inn heimur,“ segir Tal. Málverkin á sýningunni virðast allt að því bernsk og fantasísk og segir Tal það tengjast því hvernig hann málar myndirnar. „Ég segi sögur í málverkum mínum, og hvert verk er eins og afmarkaður heimur. Þó svo að sög- urnar í verkunum eigi sér upptök í raunheim- inum, á sér stað ákveðin myndhverfing, eitt- hvað gerist þegar ég er búinn að búa til jörðina, eða grunninn í myndunum. Þá verður til einhvers konar gáta sem ég þarf að leysa og er hvert verk eins og þraut sem ég hef náð að leysa,“ segir Tal R. David Svensson hlýtur Carnegie- styrkinn sem veittur er ungum myndlistarmönnum ár hvert. Hann er fæddur 1973 í Skillingaryd í Sví- þjóð en er búsettur í Málmey. Hann stundaði nám við HDK, grafíska hönnunarskólann í Gautaborg, og framhaldsnám við Listaakademíu ríkisins í Ósló. Hann stundaði einnig nám við Konunglega listmenntaskól- ann í Stokkhólmi og við Listmennta- skólann í Málmey. Árið 2001 hlaut hann bæði menningarverðlaun Málmeyjarborgar og verkefnastyrk úr Menningarsjóði sænskra mynd- listarmanna. David Svensson hefur um nokkurt skeið grennslast fyrir um mörkin milli myndlistar og hönnunar. Hann notar litrófið á áhugaverðan hátt í verkum þar sem þetta tvennt skar- ast. Í einu verkanna á sýningunni, Veggskerminum, fléttar Svensson net úr hreinum akrýllitræmum. Verkið er þannig mjög bókstaflegt málverk um leið og gæti einnig skilist sem eins konar skilrúm í opnu rými. Sjálfur segist Svensson skilgreina sig sem málara, þó svo að hann vísi í hönnun og arkitektúr í verkum sín- um. „Ég hef áhuga á að kanna þan- þol málverksins, og er misjafnt hvernig litið er á verk mín fyrir vik- ið. Skynjun og þátttaka áhorfandans er mikilvægur þáttur í verkunum, og reikna ég afstöðu hans iðulega inn í verk- ið.“ Í myndinni Augu einblína tvö hringlaga og kúpt málverk á áhorfandann, sem getur séð endurspeglun sína og rýmisins í háglansandi litnum. Málverk sem nefnist Illuminator er jafnvel enn nýstárlegra. Þar er skærrauðum lampa komið fyrir í miðju lítils herbergis, og málar lampinn umhverfið því rauðum lit og hefur þau áhrif á sjón áhorfandans að hann skynjar umhverfið utan herbergisins í grænu ljósi. „Mér finnst heillandi hvernig birtan af lampanum málar umhverfið. Ég vinn talsvert með áhrif birtu á verk og umhverfi, og reyni að draga það fram að birtan í kringum okkur er ekki hlutlaus eins og við hneigjumst til að skynja hana.“ Morgunblaðið/Árni Sæberg Lena Cronqvist vinnur „út frá forsendum sígildrar málarahefðar, en endurnýjar jafnframt mynd- mál hennar. Sjaldgæfir hæfileikar hennar hafa aflað henni meiri vinsælda meðal almennings en gengur og gerist meðal nútímalistamanna,“ segir í umsögn dómnefndar. Morgunblaðið/Árni Sæberg „Í höndum Tal R verður striginn vettvangur fyrir hömlulausa listræna frásagnargleði, en á það leggur hann sjálfur sérstaka áherslu með því að skilja eftir eyður efst og neðst á striganum þar sem við sjáum ummerki málningarvinnunnar,“ segir m.a. í umsögn dómnefndar. Morgunblaðið/Árni Sæberg „Af nákvæmni og ljóðrænu innsæi fjallar listamaðurinn um meint skil milli myndlistar og hönn- unar. Samt eru myndir hans annað og meira en þurrlegar athuganir, heldur fjörlegt málverk í þremur víddum,“ segir Carnegie-dómnefndin um verk David Svensson. ÓENDANLEGIR MÖGULEIKAR TÚLKUNAR Fjórir myndlistarmenn hlutu verðlaun í Carnegie Art Award árið 2002 og er gerð grein fyrir verðlauna- höfunum hér að neðan. Þrír listamannanna, þau Lena Cronqvist, Tal R og David Svensson, voru viðstödd setningu Carnegie-sýningarinnar í Hafnarhúsinu í gær og gáfu þau sér tíma til að spjalla um verk sín. „Troels Wörsel hlýtur Carnegie-myndlistarverðlaunin fyr- ir röð málverka sem eru liður í linnulausri viðleitni hans til að yfirstíga viðteknar hugmyndir um stílbrigði og verk- lag í málaralist... Verkin, sem máluð eru á ógrunnaða bakhlið strigans, verða að sérstökum upplýsingamiðli – og vettvangi fyrir umræðu um – myndlistaruppákomu sem listamaðurinn nefnir ’the flow of paint in the flow of painting’,“ segir í umsögn Carnegie-dómnefndarinnar.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.