Vísir Sunnudagsblað - 24.05.1942, Blaðsíða 4
4
VÍSffi SUNNUOAGSBLAÐ
H. C. TAUSSIG:
Hættulegur leikur Ungverjalands.
Ungverjaland er eitt af ]>eim
rikjum, sem verður að
greiða mikið fyrir fylgi sitt við
nasista, þótt það sé ekki bein-
línis hernumið af þeim. Þrátt
fyrir það, að landið er auðugt að
jarðávöxtum og öðrum lífs-
nauðsynjum, hálfsvelta íbúarn-
ir þar á þessum tímum. Auk
þess sém nokkur af hinum nýju
áhrifasvæðum, sem Þjóðverjar
hafa fengið Ungverjum „aftur
til umráða“ eru fremur neyt-
enda- en framleiðslusvæði, liafa
nýjar og ótrúlegar byrðar bætzt
á hið konungslausa konung-
dæmi. Þjóðverjar taka ekki ein-
ungis það af fæðutegundum,
sem landið getur verið ón, ef
nokkuð er eftir, heldur einnig
töluverðan liluta af ]>eim lífs-
nauðsynjum, sem eru bráðnauð-
synlegar til heimanotkunar.
Ungvex-jaland er oi’ðið fullkom-
ið fasistaríki, livað stjórn þess
snertir, og það eimir enn þá eft-
ir af lénsfyrirkomulaginu í
stjói'nai’farinu. Hinar miklu
landeigna-fjölskyldur, sem liafa
uxn aldaraðir tekið eigin hags-
muni fram yfir þjóðarliagsmun-
ina ei’u meginstoð núverandi
stjórnarfyrirkomulags og
traustustu fylgismenn öxulrikj-
anna.
Það er mikil óánægja meðal
ungversku hermannanna, sem
hafa verið sendir á vígstöðvarn-
ar til ]>ess að bei’jast fyrir mál-
stað, sem er þeim, óviðkomandi,
og þeir finna til þess, að þeir
eru notaðir á hinum hættuleg-
ustu stöðum — þar sem bardag-
inn er heitastur. Þeir liafa einn-
ig rekið augun í það, að allar
mikilvægari stöður í hernum
eru í höndum manna af þýzkum
ættum, svo kallaðra „Svaba“.
Meðal hinna mörgu „frjálsu
hreyfinga“, sem liafa risið upp
á þessum tímum með það fyrir
augum að hjólpa bandamönn-
um í stríðinu gegn Þjóðverjum,
er einnig sterk og vel skipulögð
hreyfing meðal Ungverja, sem
hefir aðsetur sitf i London og
er stjórnað af Carl Lonyay
greifa.
í tilefni af hinni pólitísku,
sögulegu og síðast en ekki sizt
landfræðilegu afstöðu Ung-
verjalands (samgönguleiðir frá
Þýzkalandi til Balkan-skaga og
til Svartahafs liggja um landið)
heimsótti eg Lonvay grcifa og
spui'ði hann um markmið lians.
Hann er rólyndur austur-ung-
'verskur yfirforingi og ágætur
hermálasérfræðingur, á fimm-
tugs aldri. í marz árið 1910 fór
hann frá Budapest, höfuðborg
Ungverjalands, til Parísar. Þeg-
ar þangað var komið hóf hann
þegar í stað umræður við
franska lierforingjaráðið þar
um að stofna frelsisher á meðal
Ungverja. Þetta bar tilætlaðan
órangur. Sex þúsund og fimm
hundruð Ungverjar börðust
víðsvegar í Frakklandi meðan
á styi'jöldinni milli Fx’akka og
Þjóðverja slóð. Þegar Frakkar
gáfust upp, fór Lonyay greifi til
London og ]>ar starfar hann nú
af kappi fyrir lireyfingu
„frjálsi’a Ungvei’ja“. Næstum
allir Ungverjar i Stóra Bretlandi
eru honum fylgjandi og hann
sýndi mér ennfremur bréf frá
Ungverjum í Argentínu, sem
buðu honum liðveizlu sína.
Markmið hans, með stofnun
þessarar hreyfingar, er að berj-
ast fyrir frelsi þjóðarinnar
gegn liverskonar tortímingar-
öflum og nasistiskri yfirgangs-
stefnu. Hann elur þá von í
brjósti, að friður megi sem
fyrst komast á og að vinátta
og samvinna megi hefjast milli
Ungvei’ja og nágrannaþjóðanna,
einkum þó Tékkóslóvakíu.
„Við höfum nýlega tekið
ókvörðun,“ sagði greifinn við
mig, „sem er fólgin í því, að
herjast eins og hermenn fyrir
frjálsu Ungverjalandi“. Lonyay
greifi gaf i skyn, að liann hefði
hinn megnasta viðbjóð á þeirri
stjórnmálastefnu, sem rekin er
í Ungvcrjalandi undir stjóm
Horthys rikisstjóra, og þar sem
Stóra Bretland liefir nú neyðst
til þess að segja Ungverjum
stríð á hendur, finnst mér við-
cigandi að skrifa eitthvað nánar
mn núverandi foringja Ung-
verja.
á maður, sem er ábyrgur
fyrir þeirri stefnu, sem
rekin er í landinu nú er Nicholas
von Hortliy ríkisstjóri. Hann er
elztur allra leiðtoga möndul-
veldanna, en að sama skapi sá
þeirra, sem liefir minnsta þýð-
ingu. Allur stjórnmólaferill
þessa gamla x-ikisstjóra er ein-
kenndur undirferli og tvöfeldni.
öll stjórn hans hefir verið ein-
ræðiskennd, en þó með lýðræð-
islegum blæ. Hann gat blekkt
marga. Það kann að vera, að
einmitt þessi hæfileiki lians liafi
gefið honum kjark til þess að
stíga þetta stærsta spor í lífi
lians.
Horthy berst við Iilið Hitlers.
Þrótt fyrir það er sagt, að liann
standi í samningum við Habs-
borgarættina um að hún taki
við konungdæmi Ungverja-
lands strax og tækifæri gefst.
Ilann fullvissar Hitler um það,
að þessar sanmingaumleitanir
séu alveg eins og hreyfing
„frjálsra Ungverja“, sem hann
starfaði sjálfur i í Ameríku —
aðeins til þess að efla málstað
Ungverja og Þjóðverja. Það sem
mest ber á í fari Horthy’s er ó-
sannindin. Hér eru nokkur
dæmi um það:
Þegar Iiann kom lil Budapest
árið 1919, sem uppgjafa flota-
foringi í flota Austurrikis-
Ungverjalands, liagaði hann sér
eins og liann væri frelsishetja
landsins. Það var þó ekki lians
her, lieldur rúmenski herinn,
sem Iireinsaði lil í landinU og
kom kommúnistunum frá. Síð-
an fullvissaði liann menn um
það, að liann vildi aðeins verða
yfirmaður hersins. Þessa full-
vrðingu hafði hann naumast
látið frá sér fara, þegan hann
tók sér titilinn „ríkisstjóri", og
krafðist þess að vera titlaður
„yðar hágöfgi“. Hann liafði að-
setursstað í Ofen-kastala, sem
forðum var konungshöll Ung-
verjalands.
HORTHY AÐMÍBÁLL
Hann liafði lofað þvi, að
stjórn landsins skyldi starfa á
jilýðræðisgrundvelli. Hann setti
samt á laggirnar stjórn —■ þreni
árum áður en Mussolini hóf
starfsemi sína — sem var i öllu
einræðisleg, og lienni fylgdi hið
hryllilegasta blóðbað og hvers- *
konar hörmungar. Mussolini og
Hitler liafa lært rnikíð af þeim
aðferðum, sem Horthy notaði.
Það var til þing i Ungverjalandi,
það er satt, og það er til enn
þann dag í dag. En það er skop-
mvnd af valdi þjóðarheildarinn-
ar. Það er þing án þingfrelsis,
cins og Ungverjaland er kon-
ungdæmi án konungs. Efri deild
þingsins er aðcins skipuð gæð-
ingum og eindregnum fylgifisk-
um Horthy’s. Aðalsmenn, sem
óttu sæti í þeirri deild, sam-
kvæmt aldagamallí venju, hafa
verið settir af, cn aðrir settir í
staðinn, sem eru ]>ó ættmenit
þessara aðalsmanna, en hlýðnarí
Horthy. Hann vill liafa menn,
sem bera fræg aðalsnöfn, en
þeir mega ckki ■ vera neinir
sljórnmálaskörungar — þeir
verða að vara anilóðar og hon-
um fylgispakir.
í tuttugu ár voru „leynUegar“
kosningar til neðri deildar
þingsins falsaðar og sviknar. Á
hvern kjörseðil var skril'að nafn
sérhvers kjósanda, með ósýni-
legu bleki. Þeir, sem kusu á
móti Horthy voru ofsóttir ó all-
an hátl, þegar kosningai'nar
voru um garð gengnar: Háir
skattar voru lagðir á þá, þeim
var neitað um vegabréf, neitað
4