Vísir Sunnudagsblað - 01.10.1944, Blaðsíða 4

4
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
skinnhandrit flestra Eddu-|j 'aevi), valdi hann Flateyjarbók
kvæða, og eru þau kvæði, senf \ til þess að vera I. bindið. Kom
verið hafa á þeim blöðum henn- \ hún út 1930. Rikisstjórn Dana
ar, sem týnzt hafa, nú með öllu ^ keypti þá 50 eintök af bókinni,
glötuð. Ef sú bók hefði farið • Jjæði til þess að styi'kja þetta
forgörðum, áður en í'itað var*| merka útgáfufyrirtæki og hafa
eftir henni á pappíi', — og væri
slíkt eftirrit þó ekki nema liálf-,
ar hætur fyrir skinnbókina, — '
hefði það verið óbætanlegra
tjón að missa nokkurt eitt forn-
handrit annað,. sem nú er til og
ritað með germönskum þjóðum.
En eigi að síður er skiljanlegt,
að Flateyjarhók hafi löngum
verið einna frægust skinnbóka
vorra og þótt hin mesta ger-
senii. I henni er allmikið efni,
sem hvergi er annars staðar á
skinni, svo sem getið verður
smám saman. En við það bætist
hin óvenjulega stærð bókai’inn-
ar, ágæti frágangur og einstak-
lega góða varðveizla. Þegar
fyrsta útgáfan var prentuð í
Kristíaníu, var farið fram á: að
bókina til minningargjafa á Al-
þingishátíðinni. Var hún gefin
öllum alþingismönnum og fá-
einum fræðimönnum. En þótt
sú gjöf væri góð, mun hún hjá
flestum þiggjandanna jafn-
framt hafa ýft upp þann harm,
að frumi'itið og aðrar hinar
fox-nu skinnbækur vorar, sem
Islendingar væru þess nú um
komnir að varðveita vel og öll-
um færari að hagnýta til rann-
sókna, skuh vei'a erlendis og
fjari'i þeirri jxjóð, sem skapaði
jxessar ódauðlegu hókmenntir
og i fátækt sinni gei'ði handrit
þeiri’a úr garði af slíkum stór-
hug og hagleik.“
■my WTWwiiáum—
■ ’f fxsfv&'-■( a\- «, ■■JWm
/Mwír
wím,
skinnbókin væri lánuð þangað
til þess að hafa hana við hönd-
ina, er prófarkir voru lesnar, en
forráðamenn Konungsbókhlöðu
neituðu þeim tilmælum. Banda-
ríkjamenn beiddust þess fyrir
heimssýninguna miklu í Chica-
go, að Flateyjarbók mætti vera
á sýningunni. Var hvort
tveggja, að lxvergi nema þar
er önnur aðalfrásögn af fundi
og könnun Vínlands, Græn-
lendingaþáttur til á skinni (sjá
II. bindi þessarar útgáfu), —
enda mun stjórnendum sýning-
arinnar hafa þótt bókin frábær
sýningargripur. Bauðst Banda-
ríkjastjórn til þess að senda
hei tiskip til Kaupmannahafnar
eftir bókinni, flytja hana í séi*-
stakri járnbrautai'leat frá Neiw
'’oi'k til Chicago, láta vopnaða
varðmenn gæta hennar dag og
nótt og gera yfirleitt allar ör-
yggisráðstafanir um gæzlu
hennar. Þá átti og að vátryggja
bókina fyrir of fjár á þeii'ra
tíma mælikvarða (75 þús. krón-
ur — að sögn). Danastjói’n átti
bágt með að synja þessa, og
var um sinn í ráði, að bóldn
færi vestur og fylgdi dr. Valt>r
Guðmundsson henni. En er
þetta fi’egnaðist, komu andmæli
gegn því frá öðrum londum, að
slíkum kjörgrip væri teflt í
. hættu, og féll ráðagerðin niður.
Til þokkabótar var gerð útgáfa
með nákvæmi'i eftirmynd af
þeim blaðsíðum bókai'innar,
sem fjölluðu urn Vínlandsferð-
ir, og ux'ðu Amerikumenn að
una við hana.
Þegar Ejnar Munksgaard hóf
útgáfu liins stói’fellda safns af
ljósprentuðum eftirmyndum ís-
lenzkra skinnbóka (Corpus
codicum Islandicorum medii
Nýja útgáfan.
Um afskipti sín af hinni nýju
útgáfu segir prófessor Noi’dal
nx. a.:
„Afskipti min af ‘útgáfunni
-eru svo til komin, að einn af
kostnaðannönnum hennar bað
mig með stuttum fyrirvara að
vera í ráðum með hana, en tók
það skýrt fram um leið, að bók-
in yrði prentuð, hvort sem eg
vildi skipta mér nokkuð af þvi
eða ckki. Mér fannst þetta fyr-
irtæki góðra gjalda vert. Fyrsfa
útgáfan hefir verið í höndum
allt of fárra manna hér á landi,
en þótt fjársjóður öllum, sem til
hennar náðu, og er hún samt
allt annað en læsileg vegna staf-
setningarinnar. Handhæg end-
ul'prentun hennai' mætti því
teljast góðra gjalda verð. Æski-
Iegt er, að fornritin séu miklu
meira lesin er verið hefir til
þessa. Nú hafa Islendingar um
sinn efni á að kaupa meii’a af
bókum en áður, og áhugi að
stunda þjóðleg fræði virðist
fara vaxandi. Tvímælalaust
mun þeim síðar reynast dýr-
mætara að hafa variö'cinhverju
fé til þess að eignast sígild rit
en ýmsar dægurhækur, sem á
hoðstólum eru, -— en elcki er
víst, að bókakaup verði svo
mikil, þegar kreppa sú skellur
á, sem leiðtogar voi'ir hafa heit-
ið þjóðinni og miklar liorfur
eru á, að lendi ekki við orðin
tóm. Ilér var því um nauman
tíma að ræða, torvelt að fá
menn til þess að sjá um útgáf-
una, sem væru reyndir til slíks
verks og ekki öðrum störfum
hlaðnir. Og tilætlunin var ekki
að gera nýja, stafrétta útgáfu,
heldur auðlesna útgáfu handa
íslenzkum almenningi.“
III.
Vikudvöl í New York.
Eg vai'ð nú að dvelja
viku tíma í milljónaborginni,
nauðugur viljugur. Og ekki get
eg sagt að eg vissi meira um
þá horg þegar eg fór þaðan, en
þegar eg kom. Fyrst og fremst
lá herfilega illa á mér út af
þyí, hvílíkt axarskalt mér
fannst eg nú hafa gert, — að
látá ekki afla upplýsinga um
það, áður en eg færi frá Winnl-
peg, hvernig áhrif styrjöldin
hefði á skipagöngurnar austur
um haf. En það hafði hvorki
mér né Bardal komið í hug. Nú
var ekki um annað að ’gera, en
að llalda þessai’i tilgangslausu
för áfram. En eg náði ekki upp
i nefið á mér af vonzku, — og
þá lielzt við sjálfan mig.
Og ekki var mikil upplyfting-
in í þessu gistihúsi. Það var
gamalt, og á ýmsu mátti sjá, að
einhvern tíma hefði það vei’ið
„fyi’sta flokks“, endá var það
svo að segja í hjarta bæjarins,
aðeins steinsnar frá Broadway
og Fifth Avenue. En nú var það
sýnilega fallið í gildi fyrir æði
löngu. Þar hhitu að vera rnarg-
ar vistárverur, og talsvert var
þar eflaust af gestum, en það
var svo einkennilegt, að eg varð
þeirra vai'la var. Eg vissi t. d.
að þai'na voru allmargirSkandi-
navar, sem ætluðu heimleiðis
með Fi'iðriki áttunda, eins og
eg, en eg sá litið til þeirra, og
þá sjaldan eg-*kom inn í sétu-
stofuna, sem var þó rnjög vist-
leg, og búin iburðarmiklum hús-
gögnum, þó að farin væri þau
að láta nokkuð á sjá, — þá var
þar sjaldnast nokkur maður.
Nökkrum sinnum í'akst eg þar
þó á sörnu stúlkuna, sænska
kennslukonu, — friðleikskonu
cn fullorðna, hjarthærða og
hjarta að yfirbragði og glaðlega
í viðmóti. Hún var eina mann-
cskjan, sém eg talaði nokkuð
við þar í gistihúsniu, og varð
það svo að ráði, að við færðum
okkur saman að sama borði í
borðsalnum um máltíðar, og
gengum stundum saman út um
borgina, eða í'éttara sagt um
miðbæinn, — lengra hættum við
okkur ekki, bæði jafn ókunnug.
En ]xað varð mér til nokkurrar
afþreýingar, að umgangast
þessa stúlku,. því að hún var
T
Sér til aðstoðar liefir prófess-
or Nordal fengið þá Vilhjálm
Bjarnar frá Rauðará og Finn-
hoga Guðmundsson, sem báðir
slunda norrænunám við háskól-
ann. Hafa þeir aðstoðað við
breytingu á stafsetningu ritsins,
en þar hefir í meginatriðum
verið fylgt Sömu reglum og í
Fornritaútgáfunni.
- Prófessor Nordal skrifar for-
mála að hvei'ju bindi. Kemur
hann þar fram með allsterk
rök gegn ymsu því, sem áður
var almennt haldið fram, meðal
fræðimanna um ritun Flateyj-
arbókar. M. a. telur Nordal lík-
ur til þcss, að síðasti hluti Flat-
eyjarbókar hafi verið skráður
á Skarði á Skarðssti’önd í tíð
Ólafar ríku. Formálinn að
fyrsta bindinu er næx’i’i 30 bls.
Allmargt mynda verður í
þessari útgáfu Flateyjarbókar,
fyrst og fremst njyndir, sem
sýna leturgei'ð, handbragð og
list skrifaranna og í öðru lagi
myndir af frægum sögustöðum
í Noregi, sem koma við efninu.
Akranesprent hefir prentað
hókina og gert það með miklum
ágætum, en Þorvaldur Sigurðs-
son bókbindari hefir bundið
t*
hana i fallegt og traust skinn-
band.
Ætlast er til að I. og II. bindi
Flateyjarbókar komi út í haust,
það fyrra einhvern næstu daga
cn annað bindið í nóvember-
mánuði. Tvö síðari bindin munu
svo koma út eftir nýárið. Upp-
lag ritsins er minna en upphaf-
lega var ætlast til, vegna þess
að ekki fékkst nægjanlegur
pappír af sömu gei'ð. Þetta get-
ur valdið því, að bókin verði
alls eklci seld í bókavei'zlunum
og jal'nvel að ekki verði hægt
að afgreiða hana til síðustu á-
skrifendanna.
Þess má loks geta til gamans,
að eintak af Flateyjarbók
þeirri, sem þessi er sniðin eftir,
en það er Kristjaníu-útgáfan
frá 1859—’68, var selt hér fyrir
skemmstu á um 2000 krónur,
og mun það vera ein dýrasta ís-
lenzk hók, sem vitað er um.