Tíminn Sunnudagsblað - 11.11.1962, Blaðsíða 9
SÉRA JÓN SKAGAN:
NJÁLSBRENNA
Á síðastliðnji sumri fór ég um
sögustaði Njálu í Rangárþingi, ásamt
ferðamannahópi, er taldi hátt á
þriðja hundrað rnanns. í erindi, sem
ég ftutti heima á Bergþórshvoli um
staðinn og sögu hans, komst ég að
vonum nokkuð inn á Njálsbrennu.
Lysti ég meðal annars skoðun minni
á því, hvers vegna Njáll bauð mönn-
um sínum að ganga inn í húsin á
Bergþórshvoli, þegar Flosi sefndi liði
sinu heim að bænum. Vegna ákveð-
inna tilmæla um að fá þessa skoðun
birta fyrir almenningssjónum, kem-
ur hún hér fram.
Árið 1940 gerði ég að visu grein
fyrir þessari skoðun minni í timarit-
inu Dvöl. En með því að langt er um
liðið og tímarit þetta í fárra manna
höndum, sýnist ekki óviðeigandi að
leyfa þessari skoðun ferlivist að nýju.
Mun það, sem hér fer á eftir, verð
að mestu endurtekning þess, sem
fyrrgreint tímarit birti á sínum tíma.
Hvers vegna lét Njáll brenna sig
inni ásamt sonum sínum? þessi spurn-
ing hljómaði mér oft í eyrum heima á
Bergþórshvoli þau 20 ár, sem ég átti
þar dvöl. Var hún borin fram af inn-
lendum mönnum og erlendum, oft af
mikilli einlægni og fróðleiksþrá.
Nauðugur, viljugur varð ég einatt að
leitast við að svara henni. Þessar á-
stæður knúðu mig til þess að hugsa
um Njálsbrennu öðru fremur. Ekkert
sögulegt efni sótti jafnoft og fast á
huga minn. sem hun og aðdragandi
hennar.
Eg trúi því örugglega, að Njáls-
brenan hafi átt sér stað, vegna þess að
hún er þungamiðja sögunnar, og henn
ar jafnframt víðar getið. Eg trúi því
einnig, að orðaskipti Njáls og Skarp-
héðins fyrir brennuna hafi farið fram
nokkurn veginn eins og frá er greint
í sögunni. Allir þeir, sem komust lif-
andi úr brennunni, voru þar til frá-
sagnar. En höfundur Njálu vinnur
verk sitt í ljósi kristinnar trúar, er ef
til vill munkur eða annar þjónn krist-
innar kirkju. Hann lætur því Njál
mæta mesta og síðasta vandanum með
algerri uppgjöf og í auðmjúkri trú.
Svipað virðist og vaka fyrir dr. Einari
Ólafi Sveinssyni í hinum ýtarlega inn-
gangi hans að síðustu útgáfu Njálu.
En þess er ekki að dyljast, að ég er
hér mjög á annarri skoðun. Eg tel, að
hvorki Höskuldur Hvítanessgoði né
Njáll hafi verið slíkur dýrlingur eða
trúmaður, sem sagan vill vera láta.
Samkvæmt sögunni sjálfri var það
ekki venja Njáls að falla saman eða
„deyja ráðalaus11, þegar.þyngsta vand-
ann bar að höndum. Og sem kristnum
JÓN SKAGAN
T j M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
849