Tíminn Sunnudagsblað - 21.02.1965, Blaðsíða 12

XII.
Ögmundur biskup hefur vasazt í
ýmsu þann vetur, er Gissur Einars-
son var utan lands. Honum bregzt
ekki stjórnsemin, þótt allt verði
hann að sjá með annarra augum.
Það er meðal athafna hans, að hann
hefur gert harða hríð að þeim, sem
fremja manndráp eins og hent hefur
sums ^taðar, hlaupa frá eiginkon-
um, slást um helgar tíðir, láta börn
deyja úr ófeiti og neita ölmusufólki
um björg. Og Maura-Sturlu í Skrið-
dal austur hefur hann fengið dæmd-
an fyrir matgjafahald, helgidaga
vinnu, kirkjuvanrækt og okur.
Biskup er þungorður að vanda í
bréfum sínum um misferli það, sem
hann spyr, og hefur á þeim það
snið, að mest minnir á þjóðhöfð-
ingja: „Vér Ögmundur . . .“
Með vorkomunni 1640 spyrst það,
að Gissur Einarsson er út kominn i
Hafnarfjörð, og litlu síðar ríður
hann í hlað í Skálholti. Ögmundur
getur unnað sér hvíldar. Hann segir
upp stólsforráðum skömmu fyrir
krossmessuna, langþreyttur á emb-
ættisvésinu, „hvar fyrir vér höfum
i nafni heilagrar þrenningar kjörið
og útvalið heiðursamlegan mann,
Gissur Einarsson, til formanns og
yfirboðara fyrrgreindrar Skálholts-
dómkirkju, fyrir því hann er guðs
orð elskandi og kristilegrar um-
gengni, hverjum og svo ekki er
ókunnugt lögmál og fríheit vors
lands.“
Og nú byrjar hinn nýi forráða
maður stólsins að kanna eignir hans.
Hann rýnir í jarðabréf og reikninga,
telur katla, hnífa og pansara, fer
höndum um smjörkistur og kjötkrof.
Það vantar magálinn á einn nauts-
skrokkinn i skemmunni, og hann
skrifar það sér til minnis.
Þessu næst ríða Skálhyltingar á
Öxarárþing. Enn sinu sinni leggur
gamli biskupinn leið sína á Þing-
völl, og þar stýrir hann nú presta-
stefnu í síðasta sinn, þessi blindi
maður. Tuttugu og fjórir prest-
ar, sem í dóm eru kvaddir, lýsa
Gissur Einarsson réttan biskup. En
það áskilja þeir á þessum varhuga-
verðu tímum, að hann fylgi „góðu
og gömlu“ lögmáli og megi „enga
breytni þar upp á gera, nema með
ráði kirkjunnar." Og nýi biskupinn
skuldbindur sig að sínu leyti til þess
að lúta lögum kirkjunnar og krist-
inrétti um allar þær greinar, „er lög-
legar sýnast og nauðsynlegar" og
ekki eru „í móti sönnu guðs lög-
máli.“ Allt virðist ætla að falla i
Ijúfa löð með landsmönnum og Giss-
uri Einarssyni.
En þegar heim í Skálholt kemur
tekur Gissur að ganga allhart eftir
fullum reiknhigsskilum af gamla
biskupinum. áður en júlímánuð-
ur er úti ríður fáliðaður öldungur
heiman frá Skálholti sem leið ligg-
ur upp að Haukadal. Þetta er Ög-
mundur Pálsson að flytjast búferl-
um af stólnum. Gissur biskup ríður
aftur á móti austur U æskubyggð
sína, og í heimleiðinni kemur hann
við í Lambey í Fljótshlíð, þar sem
hann lætur níu presta dæma þann
dóm, að Ögmundi beri að skila hon-
um jafnmiklum eignum og hann
hafði tekið við af Stefáni biskupi
Jónssyni, auk þess sem honum er
heimilað að brigða allar jarðir, sem
seldar höfðu verið undan stólnum
í tíð Ögmundar, ef hann kysi þær
heldur en jarðir, er komið höfðu í
staðinn.
Og nú er kominn uppskerutími
þeirra manna, sem fyrrum réðu ráð-
um sínum í skúmaskotum í Skál
holti. Gissur hefur fengið Oddi
Gottskálkssyni Reyki í Ölfusi til
ábúðar, enda þótt Ögmundur biskup
telji þá jörð sína eign eða ættmenna
sinna. Pétur Einarsson, sá er í Við-
eyjarför var árinu fyrr, lítur hýru
auga til fógetaembættis á Bessastöð-
um. En þessum og þvílíkum ráð-
stöfunum fylgir það, að mjög þrútn-
ar geð manna, bæði í Skálholti og
Haukadal. Þar fara á milli harð-
orð bréf með ýmsum brigzlum, þeg-
ar líður á sumarið. Ungi biskupinn
ber Ögmundi á brýn, að hann beri
sér illa söguna við aðra menn. En
slíkt ætlar hann þó ekki að láta
henda sig:
„Ekki skuluð þér með sönnum
spyrja þvílíkt orðatiltæki frá mér
yðar vegna, sem ég hef sannspurt
frá yður og þeim, er að yður standa,
til mín.“
Þó er eins og Gissur Einarsson
gruni, að margt geti að höndum
borið, og til vonar og vara hefur
hann fært víglýsingarformála inn í
bréfabók sína, svo að hann sé þar
tiltækur, ef honum verður á að
granda manni: „Ég lýsi mér á hend-
ur vígi og sárum . . . Lýsi ég að
156
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ