Tíminn Sunnudagsblað - 24.04.1966, Blaðsíða 12

HALLDÓRA B. BJÖRNSSON SKRIFAR:
Sungiðog
Árið 1837 vígðist að Saurbæ á Hvalfjarðarströnd
Ólafur Hjaltesteð. (1801—1848).
Séra Ólafur var sonur Einars Hjaltesteðs, verzlunar-
stjóra á Akureyri, Ásmundssonar, Ingimundarsonar,
prests á Hjaltastað. Móðir séra Ólafs var Guðrún Run-
ólfsdóttir frá Sandgerði, systir Þorgerðar Runólfsdótt
ur, konu séra Jóns Jónssonar á Grenjaðarstað.
Þegar séra Ólafur var á fyrsta ári, fórst faðir hans
með norsku ’verzlunarskipi út af Hornströndum. Tók
þá Björn Ólsen drenginn í fóstur að Þingeyrum. 1817
er hann sendur í Bessastaðaskóla, og var Björn Gunn
laugsson þar kennari hans í latínu. Var Ólafur talinn
ágætur námsmaður, en svo heilsutæpur, að hann varð
að gera hlé á námi þriðja vetur sinn vegna brjóst-
veiki. Fór hann þá til lækninga vestur í Grundarf jörð
til Odds Hjaltalíns, og þar lærði hann þýzku af Guð
rúnu, dóttur Odds, er þá var þrettán ára. Síðan fór
hann aftur til fóstra síns á Þingeyrum.
Séra Ólafur útskrifaðist úr skóla 1825, en vegna
heilsubrests þorði hann ekki að fara utan til frekara
náms og dvaldist næstu árin á Bessastöðum hjá Þor
grími gullsmið og kenndi börnum hans og fleiri.
Ekki var hann orðinn afhuga prestskap, því að
1830 fékk hann veitingu fyrir Tjörn á Vatnsnesi, en
var fenginn til þess að afsala sér því kalli og taka
við kennslu í barnaskólanum, sem þá var að komast
á fót í Reykjavík. Hann var fyrsti skólastjóri þess
skóla, og þótt hann vígðist til Saurbæjar 1837, vildi
skólanefndin ekki sjá af honum, svo að það dróst í
þrjú ár, að hann flyttist að Saurbæ. Þau ár hélt hann
aðstoðarprest, og var það séra Arngrímur Halldórsson
prests Magnússonar, er úti varð á heimleið að Saurbæ
frá Kambshól. Kona séra Arngríms var Guðrún Magn
úsdóttir frá Þorlákshöfn, Beinteinssonar. Guðnin
brjálaðist á þeim árum, er séra Arngrímur var í Saur
bæ, og dó frá tveimur börnum þeirra.
Þótt séra Arngrímur þjónaði brauðinu, meðan hinn
brjóstveili klerkur sýslaði um sálarfóður Reykja-
víkurbarna, þurfti séra Ólafur að sjá um, að staður-
inn væri setinn. Til þess .valdi hann bróður sinn, Georg
Pétur. Hefur hann líklega byggt Pétri jörðina, því að
hann er talinn bóndi, en ekki ráðsmaðíir, og tók við
búinu sama ár og séna Ólafur fékk veitingu fyrir staðn
um.
Kona Péturs var Guðríður Magnúsdóttir, presis í
Steinnesi, Ánasonar biskups Þórarinssonar, og bjuggu
þau á Helgavatni í Vatnsdal áður en þau komu að
Saurbæ.
Þegar þau hjónin, Georg Pétur Hjaltesteð og Guð-
ríður, kona hans, flytjast að Saurbæ, koma þau ein-
hvers staðar að sunnan, því að leið þeirra liggur inn
fyrir Hvalfjörð. En þau hafa ætlað sér dagleiðina held
ur langa, ná rétt að beygja út með Hvalfirðinum að
norðan og taka sér gistingu á Þyrli, þótt þá sé
skammt orðið til Saurbæjar. Þau eru líka með stóran
hóp ungra barna, sem sjálfsagt eru farin að dotta í
hripum sínum, en annar úrbúnaður fyrir börn þekkt
ist ekki í búferlaflutningum. Þeim er því orðin þörf
á mjólk og aðhlynningu.
En meðan þau eru að þumlungast lestaganginn eftir
krókóttum vegi, hefur húsfrú Guðriður stytt sér leið-
ina með því að hagræða nöfnum barna sinna í vísu:
Anna, Gunna, líka Lauga og litla Manga,
Ólafur, Björn og einnig Mangi,
Einar Hjaltesteð reifastrangi.
Vísan hefur geymzt í Botnsdal síðan, en sumt af
innihaldi hripanna urðu þjóðkunnar menneskjur og
meðal niðja þeirra má finna tvær fegurðardrottning
ar í efstu flokkum, þær Sigríði og Önnu Geirsdætur.
Það er orðið þröngt í baðstofunni á Þyríi, þegar
svona stór hópur næturgesta bætist við það, sem fyrir
er. Þó tekst einhvern veginn að hola því öllu niður í
rúmin um nóttina, nema reifastranginn Einar Hjálte
steð var látinn til fóta í vögguna hjá heimasætunni
á bænum, Jórunni Magnúsdóttur, einkabarni Þyrils-
hjóna. Er mér komin sagan frá Ingibjörgu í Galtar-
holti, dóttur Jórunnar, en hún sagði börnum sínum
frá þessum vöggugesti og kenndi þeim vísu Guð-
ríðar. Jórunn varð síðar húsfreyja í Stóra-Botni.
Bæði ortu þau hjón um börn sín, þehn og öðrum
til skemmtunar, flest að sjálfsögðu týnt eins og vera
ber. Þó er enn til ein staka, er lumar býsna skemmti-
348
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ