Tíminn Sunnudagsblað - 10.07.1966, Blaðsíða 8

entist hálfa þriðju öld. Leiddi það
auk ann^rs til þess, að ftússlai\|
einangraðist svo ffijog frá öðrtlm hltf|
um Evrópu, a<5 gætt hefur fram |
þennan dag. Énn fremur hafði þs$
sitt að segja, að Pólverjar, sem vorU
rómversk-kaþólskir, lögðu undir sig
vesturhluta landsins.
Moskva er orðin helzta borg í Rúss
landi á öndverðri fimmtándu öld,
Það var Moskvufursti, fvan þriðjj,
nefndur hinn mikli, sem batt endi
á ríki Gullnu hjarðarinnar seint á
fimmtándu öld, en áður hafði hann
mjög fært út veldi sitt. Er þá röðiil
komin að sonarsyni, hans ívani
fjórða, hinum grimma, sem nokkrít
nánar verður fjallað um í þessum
þætti.
II.
ívan grimmi mun að öllum lík-
indum hafa fæðzt árið 1530. Sagan
segir, að ægilegt þrumuveður hafi
geisað um allt Rússland á fæðingar-
degi hans; Naumast mun unnt að
segja, að ívan hafi alizt upp við góða
siði. Hann var vitni að hinum marg
víslegustu pyndingum, og sagt er, að
drengurinn háfi skemmt sér við að
fleygja hundum fram af háum kast-
alavegg og fylgjast neð niðurkomu
þeirra.
fvan hafði misst föður sinn, er
hanm var barn að aldri, og gekk hann
á lagið með það að þurfa engum að
hlýða og lét stjórnast af-duttlungum
slnum í hvívetna. Setxán ára gamalj
kvaddi hann bojarana, en svo voru
voldugir aðalsmenn nefndir, á sinn
fund og tjáði þeim, að hann hefði
í hyggju að kvænast og láta krýna
sig til keisara. Síðan Mongólalýðveld-
inu lauk, höfðu ýmsir valdalitlir Tart
arahöfðingjar borið keisaratitilinn, og
nú þótti ívani tímabært, að titilinn
bæri einhver, sem hann væri verður,
KEISARA
og lét krýna sig með pomp og pragt
árið 1547. Kvonbænir ívans voru
ekki síður sögulegar. Hann lét skipu
leggja fegurðarsamkeppni, ekki ósvip
aða þeim, sem gerast á tuttugustu
öld, og skyldi sú hlutskarpagta verða
brúður hans. Þar kom, að fimm
hundruð stúlkur voru eftir í keppn
inni, og var þeim safnað saman í
Moskvu. Gekk fvan á fund þeirra
með hirðmönnum sínum og valdi
Anastasíu nokkra, munaðarlausa að-
alsmey, sér til konu. Hafa raunar ýms
ir haldið því fram, bæði fyrr og síð
ar, að öll hin viðamikla keppni hafi
verið leikur einn, en úr þvi verður
sjálfsagt aldrei skorið.
Ekki fékk fvon lengi að njóta
hjónabandssælunnar óáreittur. f
júnímánuði árið 1547 kom upp eld
ívan grimmi. Tréskurðarmynd ger3 af samtímamanni.
AF ÍVANI GRIMMA
I.
Rússaveldi á sér langa sögu og við
tourðaríka. Hún er um margt myrkri
hulin framan af öldum, en þáttaskil
veiða á níundu öld, er Svíar taka
að sækja á þessar slóðir í leit að loð
skinnum og þrælum. Var norður- og
miðhluti þessa mikla lands gjarnan
nefndur Svíþjóð hin mikla eða Sví-
þjóð hin kalda af norrænum mönn
um. En Rússanafnið mun upphaf-
lega dregið af sjáVarhéruðum nokkr
um á Upplandi og Austur-Gautlandi.
Menn þaðan sóttu mjög á vit Finna,
og tóku Finnar að nefna alla Svía eft-
ir þeim. Slavar þeir, sem hyggðu lönd
sunnan Kyrjálaibotns, fylgdu fordæml
nágranna sinna. íalið er, að Hrærek-
ur haíi stofnað fyrsta ríiki norrænna
mannð á þessum sWðum árið 86(2, en
von bráðar blandast Svíar hinum slav
nesku frumbyggjum, og er þá tekið
að kalla þjóðina Rússa.
Hagur Rússaveldis stóð með nobkr-
um blóma um hríð. Árið 955, á valda
tíma Olgu drottningar, kristnuðust
Rússar frá Miklagarði. Hefur það
mótað sögu Rússa mjög, að þeir tóku
grisk-kaþólska trú, en ekki rómversk
kaþólska.
Á þrettándu öld verða enn þátta
skil í Rússasögu. Þá velta herskarar
Gengis Khans fram um sléttur lands
ins og eira engu. Er í sögur fært, að
menn Batús Khans, sonarsonar Gheng
is Kjhatns, jöfnuðu við jörðu allar
helztu borgir Rússa að Novgorod,
(Ifóimgarðf) einnj undanskilinnd.
Þett| Mongólavfiídi, rlki Gullnu
hjarðarinmar, eins og það var kallað,
560
IÍMINN — SUNNUDAGSBLAÐ