Íslendingaþættir Tímans - 07.09.1968, Qupperneq 13

sjálfstæð, trúuð, hófsöm og starfs-
glöð æska er það, sem ég heM
vlldi óska þjóð minni og það, sem
ég af vleikum mætti hefi viljað
stuðla að.“ .
Æska íislands og þjóðin öil mun
minnast skáldkonunnar á þessum
tímamótum ævi hennar, þakka frá-
bær störf og árna henni allra heilla
»meðan dagur er.“
Sjálfur þak-ka ég Margréti Jóns-
dóttur — og þeim hjónum báð-
irm — áigæta samfylgd og vlnáttu
um áratuga skeið, og óska þeim
alls velfamaðar á óförnum
ævivegi.
Ingimar Jóhannsson.
Margrét Jónsdóttir, skáldkona,
varð sóötíu og fimm ára 20. ágúst.
Hún er svo landskunn af skáld-
skap sí-num og ritstörfum, að þjóð
hennar er gerður greiði með pví
að minna á þessi tímamót í lífi
hennar.
Margrét er fædd að Árbæ í
Holtum 20. ágúst árið 1893. For-
eldrar hennar voru þau Jón Gunn
laugur Sigurðsson sýsluskrifari í
Rangárþingi og síðar bóndi í Hoif-
görðum á Snæfellsnesi. En móðir
Margrétar var Ste-fanía Jónsdóttir,
bónda á Skjaldþingsstöðum, Vopna
firði og síðar í Krossavík í sömu
sveit. Margrét var ein af þeim ungu
stúlkum samtíðar sinnar, sem
þráði menntun, meira víðsýni,
meira af andlegum verðmætum.
Hún sat í 3. og 4. bekk Kvenna-
skóla Reykjavíkur og myndi marg
ur hafa látið þar staðar numið.
Það þótti allgóð menntun á þeim
tíma. En það var langt frá því, að
þar með væri menntaþrá Margrét-
ar fullnægt. Það þótti raunar ekk-
ert aðkallandi nauðsynjamál að láta
ungar stúlkur ganga menntaveg-
Inn í þá daga, eins og það var
kallað. En Margréti héldu engin
bönd.
Vorið 1915 sækir Margrét kenn-
aranámskeið í Reykjavík, og var
þá krókurinn farinn að beygjast
að því starfi, sem hún gerði að
ævistarfi sínu, hvort sem það hef-
hr nú verið hennar heitasta áhuga-
máil. Árið 1923 dve'lur Margrét á
Hindsgavl á Fjóni til að safna
þekkingu, menntun og andlegu víð-
sýni. Kennarapróf tekur hún svo
árið 1926. Síðan er hún enn á
kcnnaranámskeiði í Vaðstena í Sví-
þjóð, og nú virðist hún vita hvað
hún vill. Árið 1935 heimsækir
hún barnaskóla í Stokkhólmi og
Kaupmannaliöfn. Mun Margrét
hafa komið heim með léttan mal,
en gldan sjóð þekkingar og mennt
unar. Hún hafði n-ú fengið útþrá
sinni svalað og kom nú heim með
víðari sjóndeildarhring. Það kom
henni vel, bæði sem kennara og
skáldi og rithöfundi.
Mörgum árum áður hafði Mar-
grét verið að reyna kennarahæfni
sína með því að gerast heimilis-
kennari í Gullbringusýslu og sið-
ar í Borgarfirði. En þegar hér er
komið sögu verður Margrét kenn-
ari við barriaskóla Reykjavíkur, eða
nánar tiltekið við Austurbæjarskól-
ann haustið 1930 er hann var
stofnaður. En um áramótin 1943—
44 varð liún að láta af störfum
við skólann vegna vanheilsu, sem
hún fékk þó bót á síðar.
Margrét hefur, auk kenn-slunnar
sem hún rækti með ágætum á
meðan heilsan leyfði, víða komið
við í félags- og menningarmálum
þjóðar sinnar. Meðal annars vann
hún 1 stjórnskipaðri nefnd, sem
ha-fði það verkefni að undirbúa lög-
gjöf um barnavernd. Þetta var ár-
ið 1930—31. Þá hefur Margrét
unnið geysilega mikið starf fyrir
Góðtemplararegluna allt frá áriinu
1918 og setið þar í trúnaðarstöð-
um. Hún var meðal annars í fram-
kvæmdanefnd Stórstúkunnar 1942
—43. Þá hefur hún ge-gnt marg-
háttuðum trúnaðarstörfum í félags
skap barnakennara og ennfremur
í lestrarfélagi kvenna, svo að eitt-
hvað sé talið. Hi-ns m-á svo ekki
láita ógetið, að Margrét hefur allt-
a-f staðið framarl-ega í sveit kenn-
ara og al'ltaf sýnt m-ikinn áhuga á
baráttumálum þeirra. Ekki þekki
ég Margréti sem kennars en kunn
ugir hafa sagt mér, að hún hafi
alltaf verið fágætlega áhugasam-
ur og duglegur kennari.
Eftir að hún náði aftur heilsu
sinni v»nn hú-n mörg ár við
þjóðminjasafnið.
Margrét átti sína tvo heima. Það
var heimur skyldustarfanna, s-kól-
inn og þau störf, sem honum
fylgdu, en svo hins vegar heimur
skáldskaparins og rit-starfanna. Sá
heimur var bæði víður og fagur
Ef ég man rétt hafa komið út eftir
hana fjórar ljóðabækur: — Við
fjöll og sæ. — Laufvindar blása.
— líéðan dagur er. — Auk þess
kom út úrval úr ljóðum hennar
fyrir fáum árum. Ljóð Margrétar
eru flest hugljúf og hlý. Þau eiga
sér djúpar rætur í íslenzkri nátt-
úru. Hún ann blómum og börnum
og bera þess vitni að hún er mann
vinur, ekki sízt barnavinur og
henni lætur mjög vel að yrkja
fyrir börn og um börn. Margrét
er gáfuð kona og listelsk og sér
fegurðina víða eins og títt er um
listelskar sálir.
Margrét gaf út eitt smá-sagna-
safn: Ljósið í glugganum, en ekki
hef ég lesið það. Þá hefur hún
sent frá sér eigi færri en átta
frumsamdar barna- og unglinga-
bækur, og er þar fyrirferðarmest-
ur flokkurinn um Toddu, sem varð
á sinum tíma vinur allra telpna
á landinu. Auk þess hefur hún
þýtt jnargar bækur. Þá hefur Mar-
grét skrifað mikið í blöð og tíma-
rit, en gildasti þátturinn í þeim
ritstörfum er ritstjórn hennar á
Æskunni um 14 ára skeið. Hann
verður lengi munaður. Þegar Mar-
grét tók við ritstjórn þessa aldna
og virðulega blaðs kemur þegar
fram nýr og listrænn tónn, bæði
í frumsömdu og þýddu ef-ni. Hún
þýddi meðal annars margar sögur
Selmu Lagerlöf og fór þannig
með þaC efni, að það var eins
og þessi ókrýnda skálddrottning
væri þarna sjálf á ferð. Enda hafði
Margrét að vonum miklar mætur
á henni.
Margrét getur nú litið til baka
yfir langa ævi og glaðzt af verk-
um sínum, bæði þeim, sem skráð
eru í nokkur hundruð bar-nshjörtu,
en einnig hinum, sem hún hefur
fest á bók og gefið þjóð sinni,
bæði í ljóðum og sögum.
Á efri árum giftist Mar-grét göml
um æskuvini sínum og úrvals-
manni, Magnúsi Péturssyni, kenn-
ISLENDINGAÞÆTTIR
13