Íslendingaþættir Tímans - 11.11.1970, Blaðsíða 29

fjgjgj m 131 RgUpjp E G
ÞÓRHALLA JÓNSDÓTTIR
FRÁ HAFRAL/fK
Fædd 25. nóvember 1886.
Dáin 15. október 1970.
Fyrir skömmu var til hvíldar bor
in frá Akureyrarkirkju, Þórhalla
Jónsdóttir, Hamarsstíg 33, þar í
bæ.
Hún fæddist á Ytra-Fjalli í Að-
aldal 25. nóvember 1886 og andað-
ist á Akureyri 15. þ.m. Ytra-Fjalls-
baðstofa, fæðingarhús hennar,
stendur enn uppi og er eina bað-
stofan í hreppnum fyrir utan
G renjaðarstaðarbaðstof u.
Foreldrar Þórhöllu voru Jón Frí
mann Jónsson frá Reykjum og
kona hans Hólmfríður Jónsdóttir
skálds á Helluvaði. Þau bjuggu
lengi í Brekknakoti í Reykjahverfi
og þar ólst Þórhalla upp. 18. júlí
1909 giftist hún Konráði Vilhjálms
syni á Hafralæk í Aðaldal. Hann
var þá barnakennari. Þau bjuggu
á Hafralæk í liðug 20 ár, en fluttu
til Akureyrar vorið 1930
Um það leyti urðu margháttað-
ar breytingar á svipmóti Aðaldals.
Séra Helgi Hjálmarsson á Gremjað-
arstað hætti prestsskap og flutti
til Reykjavíkur og allt hans skyldu
lið. Þar var stórbú og fjöldi fólks.
Annað stórheimili, Múlaheimilið
hvarf og úr dalnum. Helgi og Karó
tina og öll þeirra börn fluttu og
lá leið þeirra til Húsavíkur. Hrepp-
stjórinn, Jóhannes á Fjalli andað-
ist snögglega. Og Konráð og Þór-
halla á Hafralæk fóru alfarin til
Akureyrar, og ungmenni þeirra
öll: Kristín, Hólmfríður, Steinunn,
Gísli. Líka var verið að búta stór-
staðinn, Grenjaðarstað niður og
Sera að 5 býlum, eða öllu heldur
þó 6. Það var þá, sem Friðfinnur
í Skriðu lagði leið sína til höfuð-
borgarinnar í fyrsta skipti á æv-
inni og fór á fumd valdsmanna í
Ukisstjórn og kirkjuhöfðingja og
iékk þvi afstýrt að sjálít prests-
Setrið væri lagt niður. Grenjaðar-
staður fé'kk að vera Grenjaðarstað-
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
ur í smækkaðri mynd. För Frið-
finns varð ailfræg.
Það er mikill missir einu sveit-
arfélagi, þó sæmilega liðað sé, að
þrjú mikil heimili hverfi svo til
samtímig. Tuttugu manna fækkun
í einu. Allt þetta smækkaði ásýnd
Aðaldals. Það leyndist engum, og
allra sízt þeirn, sem reyndu að láta
sem ekkert væri. Að vísu komu
fljótlega menn í manna stað. Þetta
er sögukafli úr bók sveitanna og
um leið kafli úr sköpunarsögu bæj
anna. Þeirra hefur ábatinn orðið
en sveitarinnar skaði. Hver metur
það þar og virðir ábatann? En
hvað um það. Dalurinn har-maði
missi sinn, en gat ekki að gert.
Ráðabreytni Konráðs og Þór-
höliu var á margan hátt eðlileg.
Þó Konráð væri bóndi af lífi og
sál og allar hans rætur lægju all-
djúpt í jörð niður í heimahögum
hneigðist hann iíka til margra an-n
arra hluta, sem hann gat ekki
sin-nt heima á Hafralæk að neinu
ráði. Á Akureyri ætlaði hann sér
að fá tóm til að sinna hugðarefn-
um öðrum en búskapnum Á Akur
eyri skrifaði hann að mestu sína
Þin-geyingaskrá, stundaði kennslu,
ritstjórn, kom út ljóðmælum sín-
um og kom að orðfimi sinni við
þýðingar. Fleira mætti telja.
Heima í Aðaldal sinnti Þórhalla
mikið féla-gsmálum og blandað/
geði við aðra. Hún var ungmenna-
félagi af lífi og sál og áberandi
í kvenfélagasamtökum. Hvasst gat
stundum orðið kringum hana á
ungmennafélagsfundum. Því húii
var jafnan aðsópsmikii en Iíka
glæsileg mjög svo af bar í allri
framkomu. Hún var skarpgreind.
Hún strjálaði u-m sig glaðværð og
átti til að vera dálítið ertin Og
aldrei skar hún utan af meiningu
sinni, sem jafnan var ákveðin og
hiklaus. Á hveitibrauðsdögunum
nefndi Konráð hana „sól sína í
kvennaflokki“ í vísu. Það var vel
að orði komizt. Ekki mun hún
hafa notið mikillar skólavistar í
sæku fremur en þá var títt. Samt
var hún einhverjar vikur á einka-
heimilum ágætum og naut þar til-
sagnar. í kringum Þórhöllu var
aldrei logn. Þar var heldur aldrei
dimmt. Þegar skruggur þéttust um
hana gat hún vel sagt og staðið
við það.
„Drepi sorg á dyr hjá mér til
dyranna ég reyndar fer og segi:
Ég í önnum er og ekki sinni ég
þér“.
Vart voru þau Hafralækjarhjón
búin að koma sér til fulls f.yrir á
Oddeyri og allur þeirra fríði barna
hópur, er Hólmfríður veiktist af
berklum og dó, mjög glæsileg
stúlka um tvítugt. Það var ægilegt
áfall. Önnur systirin, sem eftir var
veiktist lí'ka, Kristín. Hún bar samt
sigur af hólmi í átökum við þann
hvíta, en varð aldrei söm og jöfn
eftir það. Fleiri veikindaskuggar
féllu yfir. ÖIlu því tók Þórhalla
með þreki. Við sum þau tækifæri
sá ég hana stærsta í raun
Strax er Hafralækjarfólkið hafði
komið sér fyrir í höfuðstað Norð-
urlands komst á nýtt samband við
sveitir austan Vaðlaheiðar. Þar var
þess rót. Til húss Konráðs og Þór-
29