Íslendingaþættir Tímans - 21.09.1972, Blaðsíða 2

Herdís Jónasdóttir
frá Húsafelli
begar ég hugsa til Herdisar Jónas-
dóttur, sem jarðsett var frá Húsafelli
kemur mér sá staður fyrst i hug. Þar
sá ég hana fyrst árið 1931, og kvaddi
hana þar siðast 14. ágúst s.l. Þá virtist
hún vera við aligóða heilsu. En skyndi-
lega var klippt á lifsþráðinn aðfara -
nótt 6. þ.m., og var hún þá stödd á
Húsafelli. Herdis Jónasdóttir fæddist á
Reykjum i Hrútafirði 27. júli 1890.
Herdis gerðist ráðskona hjá Þor-
steini borsteinssyni bónda á Húsafelli,
en kona hans, Ingibjörg Kristleifsdótt-
irandaðist árið 1930 frá fjórum ungum
börnum. Þorsteinn andaðist 1962.
A efri árum bjó Herdis hér i borg hjá
frændkonu sinni og nöfnu, Herdisi
Steinsdóttur, og manni hennar. Baldri
og skörungsskap og þvi góður mál-
svari þeirra hugðarefna, sem hún
beitti sér fyrir, eða tóku hug hennar
fanginn. Og heimili þeirra auðkenndist
af snyrtimennsku og myndarbrag. Þar
var ómengaö andrúmsloft.
Vinur þeirra hjóna, sem þá bjó i
útjaðri borgarinnar. lét þau orð falla,
að um margra ára skeið hefðu það ver-
ið sinar mestu ánægjustundir. þegar
þau hjónin bar þar að garði. En það
var ærið oft. þvi hjá honum áttu þau
nokkrar kindur. sem hann sá um. Og
þau þurftu oft að koma og blanda geði
með þessum vinum sinum. þótt þau
vissu, að þær voru i góös manns hönd-
um. — Slikar voru skemmtistundir
þeirra og samkvæmislif. Og þess nutu
einnig sumir aðrir.
Þau Guðriður og Guðmundur eign-
uðust tvo syni. Alfreð og Kára. sem
báðir eru þekktir manndómsmenn og
augljósir arftakar góðra eiginda for-
eldra sinna. Sonum sinum var
Guöriður mikil móðir. og barnabörnin
nutu einnig umhyggju hennar og for-
sjá i rikum mæli. Og börn Kára ólust
aö miklu leyti upp hjá afa sinum og
ömmu. og var ekkert til sparað. að
hlutskipti þeirra yrði sem bezt.
Að endingu skulu henni þökkuð
gömul og ný kynni og óskað alls vel-
farnaðar á óförnum leiðum.
Guðm. Þorláksson.
Jónssyni kaupmanni. Létu þau sér
mjög annt um liðan hennar. En á
sumrin leitaði hugurinn ætið til Húsa-
fells. og þar dvaldi hún i nokkrar vikur
hjá þeim hjönum Astriði dóttur Þor-
steins. og Guömundi Pálssyni. 1 góðu
skjóli þeirra naut hún þess að dvelja á
þessum fagra og ástkæra stað, þar
sem hún hafði i bliðu og striðu annazt
ráðskonustörfin á búi Þorsteins bónda.
Herdisi var mikill vandi á höndum,
er hún tók að sér bú og börn á þessu
stóra og gestkvæma heimili. En hún
var skyldurækin og vinnusöm kona svo
að af bar. og ráðdeild var henni i blóð
borin. og hún var heil i öllu, sem hún
tók að sér. Og þessara kosta hennar
naut Húsafells-heimilið i rikum mæli,
en hagur þess og velliðan fólksins var
henni fyrir öllu.
Og ekki voru það siður málleys-
ingjarnir. sem hún lét sér annt um, en
engan hefi ég hitt á lifsleiðinni, sem
hlynnti jafn vel að dýrum og hún.
Heimilishundunum og köttunum var
ekki gleymt á matmálstima. Og ófá
voru þau sporin, sem „aldursforset-
inn” i hópi hrossastóðsins átti að eld-
húsglugganum i kjallaranum i þeirri
von. að Herdis rétti að honum brauð-
bita. Og aldrei fór gamli klárinn i
erindisleysu. 1 rödd hennar mátti ætið
heyra sérstakan hlýleikstón, þegar
hún talaði til dýranna.
Með Herdisi er horfinn siðasti
heimilismaðurinn á Húsafelli af
eldri kynslóðinni. F'Iestar minningar
minar frá fyrri árum i sambandi við
Húsafell eru jafnframt tengdar henni.
Mikill gestagangur var á heimilinu, og
sumir þeirra urðu fastagestir i ára-
tugi. eins og ég. Þar rikti sérstakt and-
rúmsloft. sem hin töfrandi náttúra
skapaði og fólkið,sem þarna bjó. Her-
disi var ákaflega annt um gesti heim-
ilisins. Hún gerði sér far um að dvölin
á Húsafelli yrði þeim til sem mestrar
ánægju og gagns. en margur kom
þarna sér til hressingar i sumarleyfi.
En sá af gestunum. sem ég held að
hafi orðið Herdisi kærastur allra,var
Asgrimur Jónsson málari. Hann
dvaldist á Húsafelli i áratugi. svo að
segja á sumri hverju. nokkrar vikur i
senn. en sá staöur varð honum á efri
árum mikið og margþætt yr kisefni i
myndlistinni. Þar uppgötvaði hann
nýjan heim.
Asgrimur var ..ekki allra”, eins og
kallað er. En Herdisi auðnaðist fljótt
að læra á hann. og komst hún að þvi
með hægð. hvað hentaði honum bezt,
og gætti hún þess t.d. vandlega, að
hann yrði ekki fyrir ónæði af gestum,
en margur átti leið um Húsafell.
Asgrimur var mikill morgunmaður,
og fór hann eldsnemma á fætur og út
að mála. þegar veðurútlitið var gott.
Og þá fór allt af stað i Húsafellseldhús-
inu. Kveiktur var i snatri eldur i stóru
eldavélinni. kaffi hitað á brúsa As-
grims. og útbúið kjarnanesti til dags-
ins. Einnig borinn fram saðsamur
morgunmatur. Þetta var verk Her-
disar. Hún var vakin og sofin yfir vel-
ferð hans. — má segja, að hún hafi
dekrað við Ásgrim. Enda kunni hann
vel að meta hugulsemi hennar og um-
hygggju, og sýndi hann það lika i
2
islendingaþættir