Íslendingaþættir Tímans - 28.09.1974, Blaðsíða 8

Bj arni Bj arnason
á Skáley níræður
Bjarni fæddist að Hurðarbaki I
Reykholtsdal 30. september 1884. For-
eldrar hans voru Bjarni (f. 13. okt.
1838, d. 17. marz 1899) Þorsteinsson
stórbóndi þar og kona hans Vilborg (f.
6. april 1853, d. 18. april 1930) Þórðar-
dóttir bónda á Litla-Kroppi Oddsson-
ar. En móðir Vilborgar var Helga
dóttir Þorvalds bónda á Stóra-Kroppi.
Hann var i tölu glæsilegustu söng-
manna Borgarfjarðar sinnar tiðar.
Var forsöngvari i Reykholtskirkju um
fangt skeið og eftirsóttur i viðhafnar-
veiziur til að halda þar uppi söng og
fjöri.
Bjarni ólst upp á myndarheimili for-
eldra sinna, jörðin var prýðilega i
sveit sett og efnahagur ágætur. — Þeg-
ar á uppvaxtarárum Bjarna vaknaöi
áhugi hans á tónlist. — Og i þeim efn-
um lék lánið við hann. — Um tvitugs-
aldur naut hann kennslu i organleik
hjá Brynjólfi Þorlákssyni, sem frá
1902—1912 var dómorganleikari i
Reykjavik.
Brynjólfur var mesti dugnaðarfork-
ur við kennslu i söng og hljóðfæraleik
og stappaði stálinu i nemendur sina að
láta aðra njóta góðs af þekkingu sinni
að námi loknu, ef þeir sæju sér færi á
sliku. Brynjólfur hafði um skeið notið
kennslu i tónlist i Khöfn.
Þótt þessi námstimi Bjarna i skóla
Brynjólfs væri skammur, var hann vel
og skynsamlega notaður og efldi kunn-
áttu hans og sjálfstraust. Þetta kom
brátt i ljós, er Bjarni kom heim i sveit
sina að námi loknu.
Laust eftir aldamótin kom loks org-
an i Reykholtskirkju. — Við það settist
Bjarni nú og lék á það alla messudaga
og við jarðarfarir og hélt þar uppi
kirkjusöng á sjöunda áratug samfellt.
Við ýmsar aðrar kirkjur i nágrenn-
inu hefur Bjarni leikið við messugjörö-
ir og ýmis tækifæri langan eða
skamman tima.
A timaskeiði þessu áttum við fárra
kosta völ um prentaðar nótnabækur.
Með framUrskarandi elju viðaði
Bjarni að sér heilmiklu safni fjöl-
breyttra sönglaga á þann hátt að rita
þau upp, undireins og hann hafði kom-
ið auga á þau.
Mælt er, að hverjum verði það að
list, sem hann leikur. Fullvist er það,
að i þessari iþrótt, — að rita fagurlega
nótur, — náði Bjarni ritleikni mikilli.
— En sem kunnugt er öllum dómbær-
um á slika hluti er hnitmiðun á þessum
vettvangi svo algjörö, að hvergi má i
nótnahandriti skeika hið allra minnsta
frá réttritun. — Frá hendi vandaðs
lagasmiðs hefur hið smæsta merki sitt
ákveðna sæti, sina niðurskipun sam-
kvæmt ströngum reglum hljómfræði
og listar. — Þessi þáttur i athöfnum
Bjarna, iðni hans og áhugi, hafði það i
för með sér, að hann á i fórum sinum
bæöi fjölskrUðugt og mikið handrita-
safn söngnóta.
Bjarni Bjarnason er i eðli sinu sér-
lega félagslyndur maður. — Kom það
glöggt i ljós, eftir að Ungmennafélag
Reykdæla var stofnað (1908). Þótt
Bjarni hafi eigi verið talinn mál-
skrafsmaður mikill að jafnaði, var allt
fálæti rokið Ut i veður og vind á góðra
vina fundum. — Hann lék við hvern
sinn fingur á félagsfundum, blés
hressandi lifi í söfnuðinn með almenn-
um söng og ljUflegu viðmóti.
Bjarni á Slfáney var vissulega einn
aðalhvatamaður þess, að söngfélagið
Bræðurnir var stofnað vorið 1915. —
Það mátti til sanns vegar færa, að
söngfélagið væri afsprengi ungmenna-
félaganna, og þeirrar vakningar um
fegurra mannlif, sem sU hreyfing
kveikti i brjóstum manna og leysti Ur
læðingi blundandi afl æskufólks. —
Bjarni var vissulega sjálfkjörinn
söngátjóri Bræðra. — Og með aðdá-
unarveröri elju og undraverðri þraut-
seigju bar hann gæfu til þess að halda
lifi i félaginu áratugi. — A gleðimótum
innanhéraðs- og jafnvel utan var á
þessu árabili treyst á söng Bræðra
sem meginskemmtiatriði. — Seint
mun verða komið tölu á þær jarðar-
farir, þar sem þeir kvöddu framliðna
með söng sinum undir leiðsögn
Bjarna. Enda þótt hver félagi yrði að
leggja hart að sér til þess að mæta á
æfingum og mannfundum, einkum
eftir að þeir dreifðust viðs vegar um
héraðið, má þó hiklaust staðhæfa, að
meginþunginn hafi jafnan hvilt á herð-
um Bjarna, og þar var sannarlega eigi
verið að hugsa um að hirða daglaun að
kvöldi. — En laun hlaut þó söngstjór-
inn og þeir Bræður að lokum, þó eigi i
venjulegum gjaldmiðli, heldur I ein-
lægri, hljóðri þökk og aðdáun héraðs-
bUa fyrir mikilsverða viðleitni að hefja
söngmenningu umhverfisins á hærra
þrep en fyrr. — En fundir söngfélaga
færðu og hverjum einum endurnýjaða
lifsorku og sanna gleði, sem var gulli
betri. Bjarni kenndi söng i Reykholts-
skóla fyrstu starfsár hans. —
Bjarni Bjarnason kvæntist 3. októ-
ber árið 1908. — Kona hans var Helga
(f. 5. mai 1878, d. 3. ágUst 1948)
Hannesdóttir hreppstjóra og óðals-
bónda að Deildartungu. — En eigin-
kona Hannesar og móðir Helgu var
Vigdis Jónsdóttir, hin mesta öðlings-
kona og hvenskörungur mikill. Var
Deildartunguheimilið þjóðfrægt fyrir
risnu og stórmannlegan hugsunarhátt.
— 1 þessum holla heimilisskóla hafði
Helga þroskazt, tileinkað sér marg-
þætt vinnubrögð, sem mæddu á hUs-
mæðrum á þessum timum. — 1 vöggu-
gjöf hafði Helga hlotið marga beztu
eiginleika foreldra sinna: farsælar
gáfur, rólega yfirvegun og hyggindi
þau og forsjáldni, sem i hag koma, af
föðurnum: frábæra rausn, hjálpfýsi,
iðjusemi og hjartaþel móðurinnar.
BrUðkaup þeirra Bjarna og Helgu
var haidið að Deildartungu, stóð þar
þá ein af hinum fjölmennu og miklu
veizlum, sem Vigdis hUsfreyja efndi til
I bUskapartið sinni. —
Næsta vor (1909) tóku þau Bjarni og
Helga sér bólfestu að Skáney. Hafði
Bjarni þá þegar fest kaup á þeirri jörð
og Skáneyjarkoti, en lönd þeirra jarða
voru samliggjandi, svo og tUnin. —
Landareign þessi er feikilega viðáttu-
mikil og grasegin. — Afmarkast landið
að norðan af Hvitá (nefnist þar
Norðurland), en Reykjadalsá að sunn-
an. A Skáney komu þau hjón sannar-
lega eigi að glæsilegum vistarverum.
Enda var óðara hafizt handa þetta vor
Framhald á bls. 7
islendingaþættir