Íslendingaþættir Tímans - 18.11.1978, Blaðsíða 5
Organistinn frá Vogi
Teitur Bogason
Nú grisjast ööum sú kynslóö, sem fædd
var fyrir og um siöustu aldamót, sú kyn-
slóö, sem ólstupp viö gamla siöi landbún-
aöarhátta, eins og þeir höföu tiökazt frá
landnámi, sú kynslóö, sem fagnaöi nýjum
frelsistimum hins endurreista tslands
meö fúllveldisþakklæti ungmennafélags-
hreyfingarinnar I byrjun þessarar aldar.
Þótt búiö væri viöa viö þröngan kost, og
fáar kröfur geröar til þess, er aukin
þægindi mega heita, varö lifsgleöin þeim
mun meiri, er birta sást af nýjum degi.
Trúmennska gagnvart arfi og starfi var
sú ánægjunnar lyftistöng, er gaf lifi til-
gang og takmark. Flysjungsháttur allur
var svo fjarri sem löstur er dyggö.
Þessi einkenni voru öll vel mótuö meö
Teiti Bogasyni á Brúarfossi, þeim bæ,
sem i þjóöbraut er vestur-útvöröur Mýra-
sýslu. Hér bjó Teitur mestan hluta ævi
sinnar, eftir aö hann fluttist þangaö meö
foreldrum sinum, Boga Helgasyni, frá
Vogi og Guöbjörgu konu hans, frá Laxár-
holti i Hraunhrepp, þar sem hann fæddist
26. júni 1892.
Samheldni fjölskyldunnar var viö-
brugöiö. Tveir synir héldu tryggö viö arf-
leifö slna alla tiö, Jóhannes og Teitur, og
Hún var fædd á Isafiröi 12. júli 1921.
Voru foreldrar hennar Gisli Þóröarson
sjómaðurá Isafiröi Asgeirssonar frá Hey-
dal og kona hans, Kristin Friöriksdóttir
frá Gjögri á Ströndum.'
Barn aö aldri missti Jóhanna fööur
sinn, hann fórst með vélbátnum Eir frá
Isafiröi. Kristin stóö þá ein uppi meö fjög-
ur ung börn, og raeö frábærum dugnaði og
elju tókst henni aö koma þeim upp án aö
stoðar. Jóhanna vandist vinnu þegar i
*sku og reyndist ötul, velvirk og hög á
hendur. Reyndust þessir eiginleikar
ésamt ljúfri skapgerö henni gott vega-,
nesti.
Skömmu eftir fermingu lágu leiöir
hennar til Reykjavikur þar sem hún gekk
t vistir og sætti þeirri vinnu er til féll uns
hún gekk að eiga Sigurö Oddsson og stofn-
nöi sitt eigiö heimili. Þeim Jóhönnu og
•slendingaþættir
eftir fráfali móöur þeirra var systirin,
Soffia, búsvari húsverka, þar sem mörgu
var aö sinna á gestkvæmu heimili meö
slmstöð I miöri sveit.
Siguröi varö aUa barna auöið, sem öll
hafa náö fullorðins aldri og reynst hinir
nýtustu þegnar.
Það er augljóst aö ekki hefur verið auö-
ur i búi Jóhönnu og aldrei eignaöist hún
eigið hús og hafði oft litlu að miöla sinum
mörgu börnum, en var þeim alla tið sönn
móöir og átti ást þeirra og tiltrú heila og
óskipta.
Þegar égkvæntist yngstu systur hennar
Ásgerði, hðfust kynni okkar Jóhönnu sem
entust fölskvalaust til endadægurs henn-
ar. Ég dáðist að hversu hún gat varðveitt
sina glöðu lund og ætlð séö björtu hliö-
arnar á tilverunni. Hún vildi muna þaö
góða i lifinu og gleöjast yfir velgengni
barnasinna engleyma þvi sem miður fór.
Jóhanna min! Viö hjónin sendum þér
okkar bestu kveöjur og þökkum sam-
fylgdina. Sveinbjörn Magnússon.
Menntunarmöguleikar voru fáir á upp-
vaxtarárum þeirra systkina. Þó var sú
ein grein mennta, er hugleikin var Teiti.
Hann hneigöist snemma til samvista við
hljómsinslif og liti. Þótthljóöfæri væru þá
bæöi fá og smá, var upplifun þeim mun
meiri aö kynnast þeirra undraveldi I
strjálbýlli sveit, og með tilkomu hljóöfær-
is gat jafnvel litil sveitastofa breytzt I
dýrðarsal.
Þennan dýröarsal fyrir hitti nú Teitur
fyrst hjá frænda sinum, Helga Arnasyni I
Vogi. Þar lukust upp fyrir honum þeir
ævintýraheimar, sem áttu eftir aö veröa
hans heimkynni allt til hinzta dags. — 1
gamla húsinu I Vogi, þar sem þjóöskáldiö
Steingri'mur Thorsteinsson á Stapa fyrst
hafði séö dagsins ljós, og þar sem amma
hans, Soffia Vernharðsdóttir, haföi leikiö
á langspil eftirlætislag sitt, „Faöir á
himna hæö”, skömmu fyrir andlátiö, —
þar nam Teitur Bogason öll sin grund-
vallaratriöi, er siöar geröu honum kleift
aö veröa ágætur organleikari.
Þó aö námstimi væri stuttur og kennari
aöeins tilvonandi bóndi, en enginn „kon-
servatóristi” eöa tónlistaratvinnumaöur,
þá reyndist samt tilsögn Helga i Vogi þaö
veganesti, sem mesta hamingju átti eftir
að færa þessum unga frænda hans. En
ekki aðeins honum sjálfum. Lög, sem
hann spilaöi á litiö harmónium, festust
brátt svoiminni, að engra nótna var leng-
ur þörf. Allt, sem Teiti var á hljómboröi
fært og i huga kært, læröi hann strax og
lék siðan utanað. Var þá öllum unun á aö
hlýöa.
Um áratuga skeiö spilaöi Teitur viö
guðsþjónustur i kirkjum á Staöarhraun'Og
á Kolbeinsstööum, eöa fram til ársins
1969. Hvert sálmalag varö í höndum hans
aö lofsöng til skaparans, lofgjörö fyrir
gefnar góöar gáfur og ltknræöi himnakon-
ungs.
En Teitur gat og knuið aöra strengi. Al-
þýöusöngvar voru honum ekki siöur
hjartfólgnir, og jafnvel Strauss-valsinn
dunaöi hjá honum, svo sem leikiö væri
samtimis á tvær tvöfaldar harmónikur.
Dáðust þá margir aö handleikni hans og
dillandi fjöri. Þannig lifgaði hann tilveru-
sviö sitt og allra samvistarmanna, og
sannaði þarmeö crö Steingrlms, Þar sem
söngur dvin, er dauöans riki.
Ný syngur þú og leikur, kæri frændi,
meöhinum himnesku herskörum, hreinn I
5
Jóhanna Gísladóttir