Íslendingaþættir Tímans - 26.05.1983, Blaðsíða 5

Þórður
Auðkúlu
Fæddur 10. janúar 1902
Dáinn 29. apríl 1983
Einn af sonum Sighvats Grímssonar borgfirð-
ings á Höfða í Dýrafirði hét-Njáll. Hann ílengdist
í Arnarfirði og bjó um skeið á Tjaldanesi. bar
feddist Þórður Njálsson 10. janúar 1902. Móðir
hans en kona Njáls var Jónína Sigurðardóttir.
Njáll gerðist ráðsmaður á búi séra Böðvars
Bjarnasonar á Hrafnseyri og fluttist þangað með
fjölskyldu sína. I’ar ólst Þórður því upp.
Séra Böðvar hafði lengi skóla á heimili sínu og
bjó unga menn undir menntaskólanám. Þórður
Jóhannes Davíðsson fæddist í Álfadal á Ingj-
aldssandi 23. september 1893. Foreldrar hans
voru búandi hjón þar, Davíð Davíðsson og
Jóhanna Jónsdóttir. Davíð faðir hans var af
önfirskum ættum en Jóhanna átti ættir sínar m.a.
við Arnarfjörð en bæði voru þau rótgrónir
Vestfirðingar.
Jóhannes Davíðsson var ungur við nám í
ungmennaskóla sr. Sigtryggs Guðlaugssonar á
Núpi. Á þeim árum voru fyrstu ungmennafélögin
stofnuð vestra. Ungt fólk víða um land hafði
myndað félög sjálfu sér til þroska og góðum
málum til fulltingis. En með tilkomu ungmenna-
félaganna og landssambands þeirra 1907 fékk
þessi félagshreyfing samræmdan svip og sameigin-
legt markmið að formi til. Norsku ungmennafél-
ögin voru fyrirmyndin og þau lögðu til þjóðernis-
lega vakningu en að öðru leyti var flest sótt til
félagsskapar góðtemplara sem fyrstir urðu til að
mynda félög sem buðu alla velkomna, karla jafnt
og konur.
Jóhannes Davíðsson kunni vel að lýsa þeirri
hrifningu sem fylgdi ungmennafélögunum og
hversu þau opnuðu fólki sínu nýjan heim fullan
vona og fyrirheita og hvílíkur fögnuður fylgdi því
að vita köllun sína að hefja land og lýð á hærra stig.
Sú köllun gerði miklar kröfur - kröfur um
sjálfsstjórn og jafnvel nokkra sjálfsafneitun en
fyrirheitin voru líka í samræmi við það. Þessi
félagshreyfing boðaði betri daga og betri heim en
þau fyrirheit byggðust öll á því að menn dygðu
sjálfir. Henni fylgdi það að hver og einn gerði
kröfur til sjálfs sín. Það var hennar mesti styrkur.
Jóhannes. Davíðsson trúði því að aldrei hefði
verið jafn gaman að vera ungur og þá.
Jóhannes Davíðsson lauk búfræðinámi á
Hvanneyri 1914. Hann kom vestur í fæðingarsveit
sína og hóf búskap í Neðri-Hjarðardal í Dýrafirði
* félagi við Kristján bróður sinn 1917. Ogþar vann
hann síðan sitt ævistarf.
Ég hirði ekki að telja hér upp trúnaðarstörf sem
•lóhannesi voru falin en hann var lengi í stjórn
búnaðarfélags og búnaðarsambands og fulltrúi á
Eúnaðarþingi og fundum Stéttarsambans. Hann
var einn af stofnendum Kaupfélags Dýrfirðinga
°g formaður þessi lengi. Og hann var formaður
•slendingaþættir
Njálsson
naut slíkrar fræðslu hjá honum en síðan stundaði
hann búfræðinám á Hvanneyri og lauk námi þar
1923. Ævistarf hans varð búskapur í Auðkúlu-
hreppi. Hann bjó á Hrafnseyri 1929-1937, í
Stapadal 1937-1948 og síðan á Auðkúlu uns hann
lét búið í hendur sonum sínum.
Þórður kvæntist 21. apríl 1930. Kona hans lifir
hann. Hún heitir Daðína Jónasdóttir frá Reykja-
firði. Jónas faðir hennar Ásmundsson var fæddur
á Borgum í Þistilfirði. Þeir voru saman við nám á
Hólum Jónas Ásmundsson og Kristinn Guðlaugs-
son á Núpi og Hermann Jónasson skólastjóri
þeirra réði þá báða vestur í Firði til búnaðarvinnu
og urðu þeir samferða vestur og átti hvorugur
afturkvæmt til Norðurlands.
Framsóknarfélaga sveitar og sýslu og lengi mið-
stjórnarmaður flokksins.
Jóhannes hafði ýms þau einkenni sem rík hafa
verið með föðurfrændum hans. Þar eru menn
sumir fremir lágvaxnir og jafnvel kubbslegir með
fingur stutta en gilda og holdgróna fremur venju.
Létt hefur þeim mörgum verið um mál og sumum
gjarnt til að fjölyrða um sitthvað sem þeim þykir
öfugt ganga. Þessa gætti alls hjá Jóhannesi.
Hann var ekki glæsimenni í ræðustól enda
röddin hvorki sterk né snjöll. En honum voru
röksemdir mála tiltækar og hann var aldrei
stirðmáll og því varð hann drjúgur málafylgju-
maður.
Jóhannes Davíðsson var stór í einlægni sinni og
fórnfýsi. Ég átti einhverntíma að endurskoða
reikninga ræktunarsambands sem hann var fram-
kvæmdastjóri og reikningshaldari fyrir. Honum
hafði orðið þá á í fyrsta uppgjöri að telja hag
félagsins 10 þúsund krónum betri en rétt var,
sjálfum sér til skaða. Mér gleymast ekki orð hans
og viðbrögð þegar hann áttaði sig á stöðunni og
sagði: „Ég sé að þetta er svona, en mér þykir illt
að missa þetta frá ræktunarsambandinu." Svo
bregðast ekki við nema dyggir þjónar.
Síðustu misserin dvaldi Jóhannes á héraðshæl-
inu á Blönduósi í nágrenni bróðurdóttur sinnar.
Hann var sjálfur barnlaus enda ógiftur alla ævi.
Heilsan entist vel en sjónin þvarr þó svo að hann
sá ekki á bók. Ég hélt að honum yrði ellin þung
þegar hann hætti að geta sótt mannfundi, lesið og
skrifað. En þar reyndist hann enn meiri maður en
ég átti von á. Hann tók örlögum sínum með
æðruleysi, þakklátur fyrir það sem að baki var og
sannfærður um að þrautseigja og þolgæði bæri
ávöxt og hlyti sína umbun þó að síðar yrði. Vinir
hans lásu fyrir hann ljóð og sögur á spólur, sem
hann undi sér við að hlusta á. Hann hélt andlegum
kröftum til hins síðasta og klæddi sig hjálparlaust
síðasta daginn.
Útför hans var gerð á Mýrum í Dýrafirði 29.
apríl.
Við minnumst hans með þakklæti fyrir þátt
hans í félagsmálum bænda og samvinnumanna og
marga glaða viðræðustund þegar tóm gafst til að
blanda alvöruna léttara hjali. H-Kr-
Kona Jónasar en móðir Daðínu var Jóna dóttir
Ásgeirs á Álftamýri Jónssonar prests á Álftamýri,
Ásgeirssonar, prófasts í Holti og er þetta frændlið
Jóns forseta Sigurðssonar svo sem margir vita.
Þórður og Daðína eignuðust 11 börn og náðu 9
þeirra fullorðinsaldri en tvær dætur misstu þau við
fæðingu.
Þau sem varð lífs auðið eru þessi:
Ólafur Jón starfsmaður skattstofunnar á Akur-
eyri, Njáll frjótæknir á Blönduósi, Ólafur Vetur-
liði verslunarstjóri á Þingeyri, Hreinn bóndi á
Auðkúlu, Nanna húsfrú í Hafnarfirði, Sigurður
bóndi á Auðkúlu, fórst af slysförum 1971, Rósa-
munda, húsfrú í Ólafsfirði, Þorkell verkamaður á
Þingeyri og Halla kennari í Hafnarfirði.
Auk þess tóku þau Þórður og Daðína til fósturs
Sigurð Guðna Gunnarsson fjögurra ára og ólu
hann upp en hann er nú starfsmaður hjá Fiskmati
ríkisins.
Þessi börn Þórðar fæddust á 20 árum, 1930-1950
og fóstursonurinn 1951.
Þessi upptalning minnir á að mikil vinna hefur
legið í uppeldi barnanna og heimilið fjölmennt um
skeið. Þóður var iðjumaður mikill og ósérhlífinn
við vinnu. Með atorku og ráðdeild náði hann því
marki að sjá vel fyrir sínu heimili og verða
bjargálna. Fór þó mörg stundin til að sinna
félagsmálum ýmiskonar. Þórður Njálsson var
hugsjónamaður í félagslífi. Þar var hann líka
góður þegn og ósérhlífinn.
Ég tel hér ekki upp trúnaðarstörf Þórðar
Njálssonar en hann var lengi í sveitarstjórn og
stjórn Kaupfélags Dýrffrðinga og kom víða við
sögu. Hann var áratugum saman í fremstu röð
sveitunga sinna í félagsmálum. Þar með er
Framhald á bls. 6
5