NT - 20.04.1985, Blaðsíða 17

Minning
Laugardagur 20. apríl 1985 17
Gestur Vigf ússon
Gilsbakka
Fæddur 2. ágúst 1890.
Dáinn 9. apríl 1985.
Skáldið á Gilsbakka er fallið
- horfið út í ómælið eins og
fuglinn sem breiðir út vængina
dag einn og svífur mót náttleys-
unni um vor. Lögmálunum
verður ekki haggað. Einu sinni
hélt ég þó, að þessi maður væri
nær ódrepandi. Þótt örlögin
slægju hann til jarðar hvað eftir
annað, reis hann jafnharðan
upp aftur og oftast margefldur,
að því er virtist. Þannig var
Hjörleifur. Árum saman bjó
hann einn á fremur afskekktum
dalabæ, veglaus við umheiminn
og við heldur óhæg skilyrði,
hirti sauðfé sitt, talaði við sjálf-
an sig og orti ljoð, en
..Héltsvo jafnan einn saman
áfram grýtta leið
og eftir þröngum hættulegum
sundum“.
eins og hann kemst sjálfur að
orði íkvæði sínu: Aðsumarmál-
um. Ogennfremurísamaljóði:
„En þá var stundum nauðsyn
að þreyta ýmsa raun
og á var stundum hleypt á
tæpu vaði“.
Aldrei hröktu þó örlögin
þennan mann út af vaðinu. Fyrr
en varir er einbúinn á Bakka
búinn að breikka bólið, hefur
eignast nokkur börn og er farinn
að búa við fjölmenni, ræktar
jörð sína, hleypir upp búi, kaup-
ir vélar og lætur sig ekki muna
um að bera hluta steypuefnis í
íbúðarhús sitt á bakinu neðan
úr Jökulsárgili. Nei, þessháttar
smámuni lætur Gilsbakkaskáld
sig ekki muna um, þótt komið
sé á efri ár. Þannig er hið hljóða
ævintýri bóndans sem hirðir
ekki um að alheimta daglaun að
kvöldi né heldur að halda blaða-
mannafundi til að auglýsa verk
sín. Þetta gerist í kyrrð dalsins
og allt að einu, þótt hér sé ekki
um jötunmenni að ræða hvorki
að afli né vexti.
Hjörleifur Jónsson var fædd-
ur að Gilsbakka í Austurdal, og
þar sleit hann barnsskóm
sínum, og þar bjó hann búi sínu
til hárrar elli ásamt börnum
sínum og fóstursyni.
Faðir Hjörleifs var Jón Jóns-
son Gilsbakkaskáld. Um Ijóða-
gerð föður síns hefur Hjörleifur
þetta að segja (I áföngum með
Gilsbakkaskáldi. Lesbók Morg-
unblaðsins 2. febr. 1964.
G.L.F.): „Þetta var honum
ósjálfrátt. Hann var eitt þessara
talandi skálda... Það kom oft
vísa svo að segja í tilefni af
hverju einasta atviki heimilis-
ins, oft um fjörutíu vísur yfir
daginn. Það var eins og hann
hugsaði sig ekkert um. Þó var
oftast einhver stígandi í síðari
hluta vísunnar.“
Síðari kona Jóns á Bakka og
móðir Hjörleifs var Aldís
Guðnadóttir, Guðnasonar, Vil-
hjálmssonar. En um Vilhjálm
segir Pétur prófastur Pétursson,
að hann væri svo næmur, að
hann gæti á yngri árum numið
heilar prédikanir nær orðréttar.
Hjörleifur var ungur að árum,
sextán ára, þegar lungnabólgan!
lagði föður hans í gröfina. Ogi
varð þá unglingurinn að taka
við búsforráðum ásamt móður
sinni, sem var dugmikil kona.
Og „Árin komu og liðu og oft
með gleðibrag...". Sveinninn í
dalum kemst í kunningsskap
við Bakkus. En
„Til bjargar urðu tíðum, þó
blótað væri á laun,
bænirnar sem fylgdu manni
úr hlaði“.
Hann sækir samkomur sveit-
arinnar, dansar skottís og vals
við stúlkurnar og blótar Bakkus
í hófi. Man ég vel, að hann hélt
hendi sinni og dömunnar svo
hátt, að nær nam loftbitum í
litlu, blámáluðu stofunni í
Flatatungu. Eins og sjálfsagt
var talið á samkomum þeirrar
tíðar las hann upp ljóð sín með
sinni djúpu, hreimmiklu rödd.
Þó var hann í eðli sínu hlédræg-
ur. Og ekki vissi ég til, að hann
kærði sig um að vasast í félags-
málum.
Á þessum árum trúlofaðist
Hjörleifur ungri og geðþekkri
stúlku úr Blönduhlíð, Friðrikku
Sveinsdóttur, og allt virtist leika
í lyndi. En vorið er sjaldnast án
élja. Svo er einnig um vor
mannsins.
„Eg lifði svo fjáls fyrir lítilli
stundu,
en launráðar nornir ífjötur mig
bundu, “
segir Hjörleifur í Ijóði sínu: Af
máðum blöðum. Aldrei líður
mér úr minni, þegar hann kom
til föður míns frostaveturinn
mikla 1918 að sækja líkkistu
æskuunnustu sinnar. En pabbi
smíðaði kistuna. Þá var Hjör-
leifur sjálfur fyrir skömmu stað-
inn upp af sjúkrabeði. Og hafði
sá sjúkdómur nær dregið hann
til dauða.
Og árin líða, stundum í ein-
semd eins og áður er frá greint.
En Hjörleifur lætur ekki hrekj-
ast út af vaðinu.
... Hér vil ég áfram mínar
byrðar bera
og búa að því sem fellur
mér í skaut.
Hér hef ég mínar æskuvon-
ir alið
og einnig lifað marga gleði-
stund.
Hér hefég mínar raunatölur
talið,
tárast hér og borið dapra
lund“.
Og kannski rætast vonirnar
einhvern tíma - . Einhvern
tíma. Þessi orð - þessi von er
greypt - brennd með blóði í
skaldarmerki þess manns, er
heyr sína lífsbaráttu - sína
heimsstyrjöld án þess að hopa,
en hnígur án æðru til þeirrar
moldar, sem hann er vaxinn úr,
þegar tíminn er fullnaður. Hjör-
leifur á Bakka var æðrulaus
maður, og kjarkur og karl-
mennska brást honum ekki,
þótt viðkvæmur væri í lund.
Oftast gat hann séð skoplegu
hliðina á hverju máli. Þannig
var hann einkennilegt sambland
af æringja og djúpsæjum alvöru-
manni. Vel man ég, þegar hann
kom á sokkaleistunum að Eg-
ilsá, reyndar fyrir allmörgum
árum og auðvitað á bíl með
öðrum.
„Ég elska þig, Bakkus, af allri
sál,
ég elska þig, drottinn minn.
Eg elska þig, heimur, þá er ég
við skál
og almætti lífsins finn“
segir hann í ljóði sínu Bakkus.
En svo áfram:
„Ég hata þig, Bakkus, þú hefuræ
í hyldýpi mörgum steypt
og frækornum lífsins feykt á glæ
og fordæming blóði keypt“.
Já, svona var hann Gamli-
Leifi okkar á Bakka, eins og við
kölluðum hann.
Árið 1943 gekk Hjörleifur
upp að altari heilagrar kirkju
við hlið heitkonu sinnar Krist-
rúnar Helgadóttur. Og brátt
tekur fólkinu að fjölga á Bakka.
En ekki eru öll él úti. Árið 1950
lést Kristrún frá börnunum
ungum. Ætluðu þá sumir, að
bóndanum á dalabænum væri
ofraun að ala upp og koma til
manns þvílíkum hópi. En kjark-
ur og vorhugur er enn nógur,
þótt ævidegi sé tekið að halla.
„Pú getur í sál mína sungið
vor...“, segir hann í ljóði sínu:
Sólskríkjan mín. Og er ekki að
orðlengja það. Öll börn þeirra
hjóna ól Hjörleifur upp heima
og kom vel til manns ásamt
fósturbörnum. Hjónabands-
börnin urðu fimm, nú fjögur á
lífi: Aldís, búsett á Akranesi,
gift Ingólfi Þorsteinssyni, Jón,
fjöhæfur hagleiksmaður og
smiður, þótt ekki sé iðnlærður.
Heimili hans er að Gilsbakka.
Þórdís, gift Helga Jónssyni. Þau
búa í Reykjavík. Ásdís, gift Jóni
Helgasyni. Þau eru búsett á
Akureyri. Sonur Hjörleifs og
æskuunnustu hans, Friðrikku,
er Friðjón bóndi Ásgarði í
Blönduhlíð. Lilja Sigurðardótt-
ir á Víðivöllum tók þann svein
til fósturs í frumbernsku og
lagði á hann mikla elsku, enda
leit Friðjón á hana sem móður.
Þrjár stjúpdætur Hjörleifs:
Elín, Ragnheiður og Sigrún ólust
og upp á Gilsbakka, og mun
Hjörleifur hafa litið á þær sem
sín eigin börn. Elín var búsett á
Akranesi og Sauðárkróki, nú
látin. Maður hennar var Krist-
ján Ragnarsson. Ragnheiðurer
gift Arinbirni Guðmundssyni.
Þau eru búsett í Ástralíu. Sigrún
býr í Reykjavík.
Ljóðabók Hjörleifs: Mér létt-
ir fyrir brjósti, kom út 1978 og
var mjög vel tekið.
Gott er góðra að minnast,
traustra manna og vinfastra. Ég
er þakklátur að hafa fengið að
verða þessum litríka manni
samferða drjúglangan spöl á
lífsgöngunni.Ég óska og vona,
að söngur sólskríkjunnar og
bænin frá móðurbrjósti fylgi
honum úr hlaði, þegar hann nú
heldur á vit morgunroðans, þar
sem vinir bíða í varpa.
Börnum skáldsins og öðrum
nákomnum sendi ég samúðar-
kveðjur.
Guðmundur L. Friðfínnsson.
Fæddur9. apríl 1914.
Dáinn 12. apríl 1985.
Föstudaginn 12 apríl síðast-
liðinn lést Gestur Vigfússon,
Skálmarbæ, Álftaveri. Gestur
var fæddur 9. apríl 1914 og var
því nýorðinn 71 ársþegarhann
varð brákvaddur í vinnu sinni.
Það kom yfir okkur sem reiðar-
slag að hann sem leit út svo
stálhraustur og glaður væri nú i
allur. Ég ætla nú með nokkrum
orðum að minnast þessa vinar
míns sem aldrei mun gleymast.
Gestur var hörkuduglegur,
ósérhlífinn og laginn verkmað-
ur. Hann vann lengst af við
járnabindingar og almenna
byggingavinnu hér í Reykjavík
á vetrum. Frá árinu 1953 vann
hann fyrst hjá Magnúsi Árna-
syni múrarameistara til ársins
1968, eftir það hjá B.S.A.B.
byggingafélagi og nú síðast við
byggingu elliheimilis í Selja-
hverfi. Á sumrin var Gestur
alltaf austur í Skálmarbæ við
búskapinn. Eins fór hann þang-
að um stórhátíðir nú síðast um
páska og oft um helgar til að
taka til hendinni með bræðrum
sínum þeim Gísla og Jafet sem
búa í Skálmarbæ og bjuggu þar
með Gesti frá því faðir þeirra
le'st 1949 en hann hét Vigfús
Gestsson. Móðir þeirra hét Sigr-
íður Gísladóttir og bjó hún með
þeim þar til hún lést 1977. Eftir
það hafa þeir þrír búið í Skálm-
arbæ og var Gesti búskapurinn
hugleikinn svo og öll umgengni
við skepnur. Hann var mikill
hestamaður og átti oft góða
gæðinga til dæmis Kol sem vann
til verðlauna á kappreiðum og
hélt Gestur mikið upp á hann.
Gestur á eina dóttur, Kol-
brúnu, sem hann eignaðist 28.
8. 1950 með sambýliskonu sinni
Pálínu Katrínu Magnúsdóttur.
Kolbrún á þrjú börn sem voru
afa sínum til mikils yndisauka
og hans eftirlæti. Einnig gekk
hann Hjálmari Gunnarssyni
syni Pálínu í föður stað og var
mikill kærleikur á milli þeirra
og konu Hjálmars Sjafnar Jó-
hannsdóttur og þeirra barna.
Pálína og Gestur slitu samvist-
um.
Hann er orðinn stór hópurinn
af börnum sem hefur dvalið hjá
þefm bæðrum á sumrin og hafa
þau öll tengst þeim órofa vin-
áttuböndum og ekki gleymt
þeim dýrmæta skóia og um-
hyggju sem þau hlutu í Skálmar-
bæ.
Gestur hafði gaman af að
tefla og tók þátt í taflmótum
með góðum árangri enda góður
taflmaður. Ekki var síður gam-
an að heyra lýsingar hans af
þeinr orrustum. Við Gestur
tefldum oft og lengi og nutum
þess vel. Gestur var glaður á
góðri stund, eftirminnanlegur
hispurslaus og ófeiminn. Hann
hafði gaman af að segja frá og
lýsa skoðunum sínum þannig að
fólk tók eftir og naut hann þess
að gefa hlutunum þau nöfn að
hlátur og kátínu vektu. Gestur
var mannblendinn og hafði
mikla ánægju af félagsvist sem
hann tók þátt í alltaf þegar hann
var hér í Reykjavík. Eins þótti
honum gaman að dansa og
stundaði því gömlu dansana af
kappi og veit ég að hann átti
marga vini úr þeim félagsskap.
Vini sem hann heimsótti og
komu til hans er þeir áttu leið
um Álftaver.
Það var ekki óalgengt að
bekkurinn í baðstofunni í
Skálmarbæ væri þétt setinn og
menn nytu rausnarskapar þeirra
bræðra. Þar voru málin rædd
umbúðalaust og leyndi sér ekki
hve Gestur átti erfitt með að
þola það sem hann kallaði órétt.
Gekk það því mjög nærri
honum, svo mjög að hann var
ekki samur maður á eftir, þegar
hann fékk lok í landamerkja-
las? íííkíI ?nt»i iKioiisrti i", ota
deilu á síðasta ári. Þau málalok
gat Gestur ekki sætt sig við og
vann að því að reyna aö taka
þau upp.
Við hjónin sendum okkar
innilegustu samúðarkveðjur til
Kolbrúnar og barna hennar sem
nú hafa misst föður og afa, í
Hjálmars og fjölskyldu sem nú
syrgja fósturföður og afa. Einn-
ig Gísla og Jafet sem sjá á eftir
elskuðum bróður svo og öðrum
sem misst hafa góðan vin og
frænda. Við sjáum á bak góðum
vini. Guð varðveiti hans minn-
ingu.
Grétar og Dóra.
I þessari minningargrein ætl-
um við að minnast Gests Vigfús-
sonar sem var okkur mikill og
góður vinur. Frá því við munum
fyrst eftir okkur hefur Gestur
gamli verið fastur gestur á heim-
ilinu, alltaf jafnhress og já-
kvæður í allra garð. Barngóður
var hann og það var honum
einkar lagið að setja sig í spor
annarra enda höfum við alltaf
hvert á sinn hátt litið á Gest sem
jafnaldra. Alltaf hafði hann
tíma til þess að spjalla við okkur
og svara spurningum okkar.
Enginn maður hefur haft eins
mikil áhrif á okkur enda litum
við á hann sem afa. Þeim
skemmtilegu stundum sem við
nutum í samvistum við Gest
okkar verður aldrei gleymt.
Hann á stóran hlut í okkur
öllum. Að hafa fengið að kynn-
ast Gesti, þessum einstaka
manni og umgangast hann,er
okkur ómetanlegur fjársjóður.
Nú er Gestur farinn og við
sjáum hann aldrei aftur. Aldrei
framar verður hurðinni hrundið
upp og kallað inn um gættina:
„Er einhver heima hér á þessum
bæ?“ En minningin lifir í hjört-
um okkar og allra sem kynntust
honum. Það er mikill missir í
þessum einstaka manni og
söknuður býr í brjóstum okkar
allra.
Guð blessi alla aðstandendur
Gests og vini. Þeim sendum við
okkar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Guð blessi minningu Gests.
Systkinin Hléskógum 4.
Gestur fæddist að Skálmarbæ í
Álftaveri 9. dag apríl mánaðar
1914, en andaðist í Reykjavík
föstudaginn 12. apríl s.l.
Foreldrar hans voru hjónin
Vigfús Gestsson frá Ljótarstöð-
um í Skaftártungu og Sigríður
Gísladóttir frá Gröf í sömu
sveit, búendur í Skálmarbæ.
Vigfús var sonur Gests bónda
á Ljótarstöðum og konu hans
Þuríðar Vigfúsdóttur Bótólfs-
sonar.
Foreldrar Gests voru hjónin
Bárður Bárðarson, bóndi að
Borgarfelli og Ljótarstöðum og
Guðrún Steinsdóttir Bjarnason-
ar.
Bárður var sonur Bárðar Jóns-
sonar, bónda í JJemru og konu
hans Valgerðar Árnadóttur.
Valgerður átti ætt að rekja til
Gunnars lögréttumanns Hösk-
uldssoriar, sem allar líkur benda
til að hafi verið sonur Hannesar
Crumbecks bónda og grasalæknis
undir Eyjafjöllum.
Foreldrar Bárðar voru Jón
Valdason, bóndi að Snæbýli og
Hemru og konu hans Margrétar
Árnadóttur, en foreldrar Jóns
voru Valdi Vigfússon og Mar-
grét Jónsdóttir.
Þuríður Vigfúsdóttir, kona
Gests Bárðarsonar, var dóttir
Vigfúsar Bótólfssonar, bónda í
Flögu og Sigríðar Ólafsdóttur
Gíslasonar. Móðir Ólafs var
Sigriður dóttir ísleifs Guð-
mundssonar, bónda í Vík í
Mýrdal.
Móðir Vigfúsar Bótólfssonar
var Kristín dóttir ísleifs Guð-
liHzitWBq tírio unvj't t' Vi ónA
mundssonar, bónda á Ljótar-
stöðum, sonar Vigfúsar ísleifs-
sonar prests að Felli í Mýrdal,
en hann var kominn í beinan
karllegg frá Eiríki Eyjólfssyni í
Eyvindarmúla og Ólöfu Nikul-
ásdóttur, klausturhaldara
Munkaþverá Þorsteinssonar
sýslumanns sonar Finnboga lög-
manns Jónssonar.
Faðir Eiríks í Eyvindarmúla
var Eyjólfur lögmaður Einars-
son og Helga dóttir Jóns biskups
Arasonar var móðir hans.
Móðir Gests Vigfússonar var
Sigríður Gísladóttir frá Gröf í
Skaftártungu. Foreldrar hennar
voru Gísli bóndi Gíslason í
Gröf og kona hans Þuríður
Eiríksdóttir.
Foreldrar Gísla voru Gísli
Jónsson og Kristín Símonar-
dóttir, sonarMála-DavíðsJóns-
sonar og Ólafar Þorvarðsdóttur
frá Hofi í Öræfum.
Þuriður kona Gísla í Gröfvar
dóttir Eiríks Jónssonar í Hlíð og
Sigríðar dóttur Sveins læknis
Pálssonar og Þórunnar dóttur
Bjarna Pálssonar landlæknis og
Rannveigar dóttur Skúla Magn-
ússonar landfógeta.
Að Gesti stóðu sterkir ættar-
stofnar og var hann einn hinna
traustu kvista hins skaftfellska
kjarnmeiðs.
Hann var glæsimenni í sjón
og reynd, góður félagi og hrókur
alls fagnaðar, höfðingi í lund og
heim að sækja og hélt uppi hinni
gömlu skaftfellsku rausn.
Börn og unglingar hændust
að Gesti, hann var barngóður
og átti auðvelt að umgangast
æskumenn og blanda með þeim
geði.
Hestamaður var hann góður
og átti ágæta hesta og ekki efast
ég um, að hann hafi kunnað þá
gömlu skaftfellsku list að velja
jökulvötn, enda uppalinn við
ála Kúðafljóts.
Eftir að Gestur fluttist til
Reykjavíkur stundaði hann að
mestu byggingarvinnu og var
þar jafnvígur á öll verk, t.d.
ágætur járnamaður.
Hann var verkhagur og orð-
lagður dugnaðarmaður, og var
sagt að hann væri margra manna
maki þégar því var að skipta.
Gestur var góður starfsfélagi,
vellátinn áf viúnufélögum og
yfirmönnum.
Gestur var maður starfsins og
mitt í önn starfsins hlýddi hann
hinu hinsta kalli, hann hné niður
örendur við vinnu sína föstu-
daginn 12. apríl s.l., aðeins 3
dögum eftir 71. ár afmælisdag
sinn.
Gestur átti eina dóttur, með
Pálínu Magnúsdótturfrá Sanda-
seli, en foreldrar hennar voru
hin mætu hjón Magnús Oddsson
í Sandaseli og Kristín Pálsdótt-
ir. Kolbrún Bergljót dóttir hans,
hefur reynst honum góð dóttir
og hann var henni ástríkur faðir
og einnig börnunum hennar:
Sigríði, Magneu Kristínu og
Örvari Gesti.
Ég votta þeim mína innileg-
ustu samúð og jafnframt þeim
Jafet og Gísla bræðrum hans.
Ingimundur Stefánsson.
Afmælis- og
minningargreinar
Þeim, sem óska birtingar á afmælis- og
eða minningargreinum í blaðinu.er bent
á, að þær þurfa að berast a.m.k. tveim
dögum fyrir birtingardag. Þær þurfa að
vera vélritaðar.
.n<miij|is ":vi óió-jfi .1.1,
Ct Tiito