Sunnudagsblaðið - 06.02.1966, Blaðsíða 15
■TííuT
m wm
Kristjánshafnartorg-. Tukthúsið til vinstri. Koparstunga.
Fangauppreðsnin
' ’l‘’ 'nsihöfn
Rofsilöggjöf flestra þjóða var
mjög hörð á fyrri tímum, og
öanska rikið gaf öðrum löndum
ekkert eftir í þessu efni, eins og
íslendingar fengu oftsinnis að
k.ynnast af eigin raun. Pyntingar
við yfix-heyrslur voru t.d. ekki
formlega afnumdar í Danmörku
fyrr en árið 1837, og það var fyrst
árið 1866 sem þar var leidd í lög
hý refsilöggjöf, sem var mildari
°g mannúðlegii en eldri ákvæði.
Pangelsi þessara tíma voru hörm
ongarhús, og þaðan sluppu fáir
iifandi, sem höfðu verið dæmdir
fil einhverrar verulegrar fanga-
vistar. Aðbúnaður fanganna var
mjög slæmur, vinnan erfið og far-
sóttir voru þar tíðar. Einna hrika-
^gast af dönskum fangelsum var
Stokkhúsið í Kaupmannahöfn, en
Það hafði tekið við af Brimár-
hólmi Kristjáns IV. Refsifangarn
ir, sem voru kallaðir þrælar, sættu
ef eitthvað var enn harðari með-
ferð í Stokkhúsinu en nokkurn-
tíma hafði verið á Brimarhólmi.
Þeíta fangelsi var ekki lagt niður
fyrr en 1858.
Föngunum í Stokkhúsinu var
komið fyrir í sjö smáklefum í
kjallara fangelsisins, en þessir klef
ar voru svo litlir, að menn af
meðalstærð gátu ekki staðið þar
uppréttir. í hvern af þessum klef
um var átta föngum troðið, og þar
við bættist, að raki var þar svo
mikill, að dæla þurfti burt vatni
úr kjallaranum á ákveðnum fresti.
Ljós og loft barst inn í þessar
fangaholur um rifur, sem sneru út
í fangelsisgarðinn, en á nóttunni
voru þessar rifur byrgðar og um
leið voru fangarnir hlekkjaðir
við vegginn með fótjárni. Fang-
arnir voru einnig hlekkjaðir við
vinnu, og fyrir óhlýðni gátu þeir
átt á hættu að verða settir í háls
járn auk fótjárnanna, ef ekki
komu til enn harðari viðurlög.
Enskur fangelsislæknir, sem
kynnti sér fangelsismál í Evrópu
árið 1800, segir að Stokkhúsið
hafi verið eitthvert hið óhugnan-
legasta fangelsi, sem hann hafi
séð. Það var því engin furða, að
fangarnir gerðu oft tilraunir til
að losna úr þessari dýflissu, en
flóttatilraunir báru sjaldnast ár-
angur. þótt það reyndar kæmi fyr-
ir, að fanga og fanga tækist að
strjúka fyrir fullt og allt.
Annað alræmt fangelsi í Kaup-
mannahöfn var Tukt-, rasp- og
betrunai-húsið á Kristjánstorgi, en
það var .byggt árið 1740 á dögum
Kristjáns konungs 6. Þetta faug-
elsi var stórbygging, sem „var skjpt
í deildir, og í því voru bæði karl-
ALÞÝÐUBÞAÐIÐ - SUNNUDAGSBLAÐ §3