Vikublaðið


Vikublaðið - 08.12.1995, Blaðsíða 8

Vikublaðið - 08.12.1995, Blaðsíða 8
8 VIKUBLAÐIÐ 8. DESEMBER 1995 fiesta fyrip lestrarhesta Ennislokkur einvaldsins Ennislokkur einvaldsins eftir Hertu Mtiller er óvenjuleg skáldsaga frá síðustu dögum einræðisins í Rúm- eníu. Utgefandi er Ormstunga. Sögu- sviðið er drungaleg verksmiðja og sveitaþorp, ffásögnin er í formi stuttra kafla - mynda. Hið óhugnan- lega, „ólýsanlega" við ótta og kúgun er einungis unnt að skilja í myndtim. Engin þekking á einræðisstjóm getur miðlað því sem þessi skáldsaga gerir, ef bókmenntir geta á annað borð miðlað þvílíkri reynslu. Herta Múller sameinar í þessari firásögn myndræna ffamsetningu og rytmiskan prósa í einstæðri umfjöllun um alræðisvald eða „totalitarisma". Að mati eins störf sín og er kunnastur fyrir söguna um Benjamín dúfu en hér skrifar hann Undir fjalaketti Undir jjalaketti heitdr ný skáldsaga eftir Gunnar Gunnarsson. Víst er að þeir sem hafa unun af spennandi lesn- ingu og vangaveltum um hlutskipti sögupersóna sem dregnar era skýrum dráttum munu njóta þessa verks. Margt í Undir fjalaketti minnir á sakamálasögur, stíllinn á þessari nýju skáldsögu er iðulega hraður og at- burðarásin spennandi. En hér er per- sónusköpunin dýpri og lesandinn kynnist leikaranum og hlutskipti hans í eftirminnilegri sögu þar sem hug- leiðingar söguhetjunnar sldptast á við lifandi og gamansama ffásögn af leik- húsh'finu. Utgefandi er Ormstunga. Stúlkan með Botticelli- andlitið Ut er komin bókin Stúlkan meö Botticelli-andlitið eftir William D. Val- gardson. Utgefandi er Ormstunga. Bókin kom út í Kanada 1992 og vakti þegar mikla athygli. Söguþráðurinn er spennandi enda fjallar sagan að hluta um leit sögumanns að stúlku sem hefur horfið við dularfullar kringumstæður. Annað meginþema sögunnar er uppgjör sögumanns við sjálfan sig, hjónaband sitt og lífemi öll fullorðinsárin ásamt minningum og minningabrotum sem hægt og bít- andi skerpa einkenni sögupersóna og skýra breytni þeirra. William D. Valgardson sleit bams- skónum á þeim söguffæga stað, Gimli, þar sem fýrstu íslensku land- nemamir tóku sér bólfesm 1876. Val- gardson hefúr sent ffá sér níu bækur, smásagnasöfn, ljóðasöfh og skáldsög- umar Gende Sinners (1980) og The Girl with the Botticelli Face (1992) sem hér birtist í íslenskri þýðingu, og bamabóldna Thor (1994). Auk ljóða- og sagnagerðar hefur Valgardson skrifað bæði fyrir útvarp og sjónvarp. Af tíu útvarpsleikritum má nefha The Man ffom Snæfellsnes, sem einnig var flutt í Ástralíu. Fimm kvikmyndir hafa verið gerðar effir sögum hans, þar á meðal Gentle Sinners sem sýnd hefur verið í 26 löndum. Árið 1971 var Valgardson sæmdur bandarísku forsetaverðlaununum fyrir besm smásögu ársins (Bloodflowers). Ég var sett á uppboð Ut er komin bókin Ég var sett á uppbóð, endurminningar Valbjargar Kristmundsdótmr, sysmr Steins Steinars. Útgefandi er Hörpuútgáfan. Þetta er áhrifamildl saga eínstæðrar móður sem þrælaði frá morgni til kvölds til að sjá sér og einkasyni sín- um farborða. Samt er hún lifandi og ffjó í skáldskap sínum og gladdi með honum samferðarfólk sitt. Valbjörg hraktist ffá heimabyggð sinni í ffumbemsku þegar foreldrar hennar Slim samvistum og var „boðin upp“ sem hreppsómagi. Bjarnffíður Leósdóttir lýsir henni svo: „Eg hygg að Valla sé mjög lík Steini. Dálítið kaldhæðin, ákaflega fundvís á ýmsar misfellur í fari og framkomu fólks og getur þá bragðið fyTÍr sig skopi á sinn hátt í smellnum vísum og mælm máli.“ fyrir fullorðna. í skáldsögu þessari skrifar Friðrik um marmlega reynslu af miklu Hstfengi. Persónur bókarinn- ar standa ljóslifandi fyrir hugskots- sjónum lesandans og við kynnumst vonum þeirra og vonbrigðum, ham- ingju og mstandi sársauka. Höfundur fléttar örlög þeirra saman af einstöku næmi í margslungna sögu. Hér er á ferðinni áhrifarík saga sem lætur eng- an ósnortinn. Saga Friðriks um Benjamín dúfu mtm á næstunni koma út í Dan- mörku, Svíþjóð, Finnlandi og á Italíu, en sem kunnugt er hefur sagan verið kvikmynduð hér á landi. 1993 fékk Friðrik bamabókaverðlaun skóla- málaráðs Reykjavíkur. gagnrýnanda minna efinistök höfimd- ar í þessari bók að hluta til á vinnu- brögð Franz Kafka. Bækur Hertu Múller hafa vakið núkla athygli í Þýskalandi og fært henni viðurkennd bókmenntaverðlaun. Verk hennar hafa verið gefin út í Bandaríkjunum, Frakklandi, Hollandi, Danmörku, Noregi, Svíþjóð og Finnlandi. Vetrareldur Út er komin bókin Vetrareldur eftir Friðrik Erlingsson. Útgefandi er Vaka-Helgafell. Friðrik hefúr hlotið verðlaun og viðurkenningar fyrir rit- Astæða er til að minna á og vekja athygli lesenda Vikublaðsins á því að þeim býðst að kaupa jólakort og styrkja um leið góð málefni. Hér skulu nokkur dæmi tíunduð. Bamaheill hefur gefið út jólakort til styrktar samtökunum. Bamaheill lafa m.a. byggt upp meðferðarheimili fyrir böm og unglinga að Geld- ngalæk á Rangárvöllum og reka Foreldralínuna, ráðgjafarþjónustu fyrir ullorðna. Landsbókasafn Islands - Háskólabókasafn hefur gefið út jólakort með eikningum úr safni handritadeildar af íslensku jólasveinum efitir Tryggva dagnússon (1900-1960). Amnesty Intemational, Islandsdeild hefur gefið út jólakort til styrktar samtökunum. Á kortinu er mynd eftir Guðmund Thorsteinsson, Mugg (1891-1924), verkið „Vitrun hirðingjanna“. ís- landsdeildin hefur verið starfrækt frá 1974. Rauðakrosshúsið hefur gefið út jólakort í fjáröflunar- skyni, en húsið fagnar 10 ára afmæli um þessar mundir. Á þessum tíma hafa 750 unglingar gist neyðarathvarfið við Tjamargötu í yfir eitt þúsund skipti og í trún- aðarsímann hafa um 30 þúsund símtöl verið skráð. Vinafélag Blindrabóka- safns Islands hefúr gefið út jólakort, sem hannað er af Höllu Haraldsdóttur gler- og myndlistarkonu í Kefla- vík. Allur ágóði af af kortasöl- unni fer til blindraletursbóka- gerðar. Milli vonar og ótta Út er komin bólán Milli vonar og ótta eftir Þór Whitehead. Útgef- andi er Vaka-Helgafell. Þór greinir hér ffá að- dragandanum að því að Bretar hemámu Island í maí 1940. Fjölmargt er upplýst sem ekki hefúr verið vikið að áður í sagnffæðiritum. Þetta er þriðja bók höfúndar um Island í síðari heimstyrj- öldinni. Þór byggir á margra ára rannsóknum sínum í skjalasöfnum í Þýska- landi og Englandi. Þá hefur hann kamtað ræki- lega íslenskar heimildir sem sumar hverjar hafa aldrei verið rannsakaðar áður. Auk þess hefúr hann rætt við fjölmarga Islendinga, Þjóðverja og Breta sem veittu mikil- vægar upplýsingar um það sem gerðist bak við tjöldin er stórveldin seildust til yfirráða yíir eyjunni í norðri. I bók- inni er fjöldi mynda og hafa margar þeirra aldrei kornið fyrir almennings- sjónir. Mefistó Út er komin skáldsagan Mefistó eft- ir þýska rithöfundinn Klaus Mann. Utgefandi er Ormstunga. Þessi saga, sem segir ffá starfsferli listamanns, er líklega ffægasta verk hans. Hún hefúr nú ásamt fleiri verkum hans (nefna má skáldsögumar Der Vulkan og Symphonie Pathétique sem og sjálfsævisöguna Der Wendepunkt) verið endurútgefin í stórum upplög- um bæði i Þýskalandi sem víða annnars staðar og hafá þessum verk- um hvarvema hlotnast miklar vin- sældir, svo segja má að Klaus Mann, sem lengi stóð í skugga hins heims- ffæga föður síns (Thomasar Mann), hafi á síðusm áratugum fengið upp- reisn æra og njóti nú loks sanrtmælis fyrir eigin verðleika. Mefistó, sem skrifuð var þegar Klaus Mann var í útlegð, kom út í Amsterdam 1936 og olli strax miklum úlfaþyt. Vegur skáldsögunnar Mefistó hefur einnig aukist á síðustu áramgum vegna þess að hún hefúr orðið öðrum listamönnum innblást- ur. Eitt virtasta leikhús Frakka, Théatre du Soleil undir forystu Adri- ane Mnouchkine sýndi leikgerð skáldsögunnar fyrir meira en 200.000 áhorfendur í París (1979) og ferðaðist með sýninguna um Þýskaland og var sjónvarpsupptaka á því leikverki einnig sýnd víða um Evrópu. Einnig má nefiia kvikmynd ungverska leik- stjórans Szabos sem gerð var effir verkinu (með Klaus Maria Brandauer í aðalhlutverki) en hún vakti heimsat- hygli og var sýnd hér á Islandi fyrir fa- einum árum. Bríet Héðinsdóttir íslenskaði bók- ina og ritar einnig ítarlegan effirmála þar sem hún gerir grein fyrir höfund- inum, bókinni og sérkennilegum ferli hennar. Bókmenntaverðlaunin Framundan er að velja Islensku bókmenntaverðlaunin 1995, en tólf bækur hafa verið tilnefndar, sex í flokki fagurbókmennta og sex í flokki ffæðirita og bóka almenns eðlis. Ur flokki fagurbókmennta: Dymar pröngu eftir Kristínu Ómarsdóttur, Híbýli vindanna eftir Böðvar Guð- mundsson, Hjartastaður effir Stein- unni Sigurðardóttur, Höfuð konunnar eftir Ingibjörgu Haraldsdóttur, Ljóð- línuskip eftir Sigurð Pálsson og Það talar í trjánum effir Þorstein ffá Hamri. Ur flokki ffæðirita og bóka al- menns eðhs: Bamasáljræði eftir Álf- heiði Steinþórsdóttnr og Guðfimiu Eydaþ Bókmenntakenningar síðari alda eftir Ama Sigurjónsson, Handbók um málfi-æði eftir Höskuld Þráinsson, Is- lenska garðblómabókin eftir Hólmffíði A. Sigurðardóttur, Milli vonar og ótta eftir Þór ýWhitehead og Ströndin í náttúru Islands eftir Guðmund P. Olafsson.

x

Vikublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikublaðið
https://timarit.is/publication/310

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.