Frjáls þjóð - 06.12.1958, Blaðsíða 8

B
cHaiiejardaqinn 6. cíei. 1958
FR J ALS F J □£>
Hvernig á aö ráöa bót á mannekíunni á fiskiflotanum?
Eigum við að taka upp skylduvinnu
unera manna við útveginn?
Hiigsiayr-d Jóhannesar Guömundssonar og GuBmundar Hagilb
____________ Nú er múnuour, unz vetrarvertíð á að heíjast, cg
enn veit engmn, hvar cg hvernig á að fá 1000—2000
manns, sem vantar á fiskiflotann og í fiskiðjuverin.
Mikill meirihluti þjóðarinnar er að slitna úr tengslum
við þao atvinnulíf, sem afkoma þjcðarinnar og menn-
ingarlíf byggist á, cg þar er ekki fyrirsjáanleg nein
breyting til bóta, hvorlci í bráð né lengd, iieraa siour sé.
rækifærissteína,
land’
sala
hermang,
Kannes Pálsson í'rá UncJir-
Íí-’!i lýsir þjóðmálaþróuninni
í lantlinu síðustu misserin
með svofelldum orðum í
grein í Tímanum á sniðviku-
daginn:
,JEn andi vei’ðbólguspekúl-
antanna haíði sýkt þjóðina
á fimmtán ára verðbólgu-
tíma. Á þessu tímabili höfðu
hinar fornu dyggðir — nýtni,
sparsemi og ábyrgðartilfinn-
ing liðið mikið skipbrot. Of
margir þegnar þjóðfélagsins
höfðu vitandi og óvitandi til-
eiukað sér þá lesti, sem óiun-
flýjanlega fylgja verðbólgu
og tækifærissinnuðum lifnað-
arháttum, samhliða her-
mangi og Iandsölu."
SUaftfellsk
kvihmynti
Skaftfellingafélagið hefur að
undanförnu látið vinna að
kvíkmynd úr Skaftafellssýslum,
og hefur Ósvald Knudsen tekið
hana. Verður irún sýnd al-
snenningi nú á sunnudaginn.
Færeyingar hafa undanfarin
ár bjargað íslenzkum útvegi, en
það hefur að sjálfsögðu kostað
ærnar gjaldeyrisfórnir. Eftir
,,bjargráðin“ i fyrravor eru litlar
hkur til þess, að hingað fáist
nema fáir Færeyingar á vertíð,
og tveimur íslenzkum sendi-
mönnum, sem verið hafa í
mannaleit i Færeyjum, mun ekki
hafa orðið mikið ágengt. Auk
þess er það í alla staði óhag-
kvæmt og getur ekki orðið til
frambúðar að reka útgerðina
með útlendingum, sem hingað
koma aðeins um stundarsakir,
þegar þeir búa við léleg atvinnu-
skilyrði heima fyrir.
Nýjar hugmyndir.
Stjórnmálamennirnir fara
dult með það, hvað þeir hyggjast
fyrir í þessu efni, en ýmsir hafa
brotið heilann um það, hvað til
ráða sé. FRJÁLSRI ÞJÖÐ er
kunnugt um tvo menn, sem hvor
í sinu lagi hafa hreyft nýstár-
legri hugmynd -— Jóhannes
kennara Guðmundsson á Húsa-
vik, er skrifaði grein um málið
i Alþýðublaðið í sumar, og Guð-
mund Gíslason Hagalín rithöf-
und, sem rætt hefur um það við
ýmsa menn.
LITIÐ FRETTABLAÐ
Laugardaginn í 7. viku vetrar.
SkniíÍ ng rvi&Bm*
Eimskipafélagið
'liefur fengið nýtt
skip, Seifoss, sem
hostar fimmtíu millj-
• Fyrír tímanre
Mörgum þótti það
ærið bráðlæti, að
byrjað var að setja
upp jólaskreytingar í
Reykjavík, áður en
nóvembermánuður
var liðinn. Fyrir
nokkrum árum var
ekki hafizt handa um
Slikar skreytingar
fyrr en um miðjan
desembermánuð.
J%tin h a *» StSi
Einhver hreyfing
mun vera uppi um
|>að að fá minkaeldi
leyft í landinu á nýj-
an leik. Standa að
|>vi menn, sem hyggj-
ast græða auð fjár á
|>eim atvinnuvegi,
enda þótt fáir, sem
áður höfðu minkabú,
efnuðust á þeim til
aeinna muna.
ónir króna, og Morg-
unblaðið segir, að
kaupverðið sé allt
fengið að láni. Við
komu skipsins hing-
að var boð haldið
tvo daga í röð. Fyrri
daginn munu boSs-
gestir hafa verið urn
hálft annað hundrað,
en hinn síðari sextiu.
Þessar veizlur hefðu
betur átt við, þegar
búið verður að borga
skipin, því að þá
verður sönnum sigri
að fagna.
Eins ogfara hfaut
Það þótti skjótráð-
ið og vafasamt, er
strokumaðurinn Jó-
hann Víglundsson var
látinn laus i haust —-
vegna þess hve bald-
inn hann var. Nú er
og komið á daginn,
sem líkiegt var, að
þetta gat ekki geíið
góða raun. Hann het-
ur brotið af sér á ný
og er kominn í fang-
elsi.
Skór og viðskipti
Skókaupmenn munu
hafa borið fram kær-
ur yfir því, að mikið
af skófatnaði væri
keypt í búðum er-
lendis og fiutt til
landsins með flugvél-
um. Þykit þeim eink-
um kvenslcór seljast
furðu treglega. Þessi
kæra mun hafa orðið
þess valdandi, að toll-
þjónar tóku fyrir
nokkru fáein pör af
skóm af flugfreyjum
og létu þær gjalda
áttatíu krónur í toll.
Að líkindum hafa
þessir skór þó verið
keyptir fyrir gjald-
eyri, sem áður var
búið að borga af
ærna skatta til rikis-
ins.
GERIZT ÁSKRIFENDUR! SÍMI 1-99-85.
Hugmynd þessara manna er
skylduvinna ungra pilta við út-
gerðina ákveðinn tima.
Þar sem afkonia og tilvera
þjóðarinnar er undir því kom-
in, að fiskveiðarnar séu stund-
aðar svo sem föng eru á, væri
óverjandi tómlæti að skella
skolleyrum. við nýjum hug-
myndum til bóta á þessu sviði.
Þess vegna hefur blaðið snúið
sér til Guðmundar Hagalín og
leitað eftir því við hann, að hann
gerði í fáum orðum grein fyrir
þessari hugmynd.
Skylduvinna
gegn íuilu kaupi.
Guðmundur svaraði á þá leið,
að hér væri engin herskylda eins
og tíðkaðist hjá öðrum þjóðum,
þar sem ungir menn yrðu end-
urgjaldslaust að kalla, að verja
1—2 árum af ævi sinni við þjálf-
un í vopnaburði. Það gæti því
varla kallazt ósanngjarnt, þótt
þess yrði krafizt hér í þjóðar-
nauðsyn, að ungir menn gegndu
störfum ýið útgerðina svo sem
tvær vertíðir gegn fullu kaupi.
Við framkvæmd slíkrar skyldu-
vinnu væri þó margs að gæta,
og hefðu nefndir verið skipaðar
af minna tilefni.
Eðliiegt væri, að þeir, sem við
laiidbúnað ynnu, teidust hafa
goldið Torfalögin og væru und-
anþegnir þessari skyldu, og þeir,
sem langskólanám stunduðu,
yrðu að eiga þess kost að inna
skylduvinnu sína af höndum að
sumrinu, til dæmis við síldveið-
ar. Sumir væru og svo óhraustir
á sjó, að þeir yrðu í staðinn að
fá að vinna við aðgerð í land-
inu, og á enn fleiri atriði yrði
að líta, til dæmis hvernig að
skyldi farið um iðimema.
Vinnukapp og tengsl við
lífæð þjóðfélagsins.
Guðmundur sagðist ekki ein-
ungis telja kosti slíkrar skyldu-
vinnu í því fólgna, að með þess-
um hætti væri útgerðinni tryggð-
ur nauðsynlegur mannafli, held-
ur væri sjósókn og aðgerð í
landi störf, sem yfirleitt' væru
stunduð af kappi og atorku, svo
að þau ættu að hamla gegn ó-
nytjungshætti og kenna mönn-
um að beita sér. Loks kæmust
ungir menn með þessum hætti
í tengsl við lífræn störf og
lærðu að skoða aðalatvinnuveg
þjóðarinnar og þá stétt, sem
hann ber uppi, með öðrum aug-
um en þeim, sem rennt er yfir
skrifborð eða búðarborð.
WWUVWAUMAMMMMMMAJWnAIVMnMMMMMA
Æ Iröruffiettur
Lwvwwwwwu (WVWVW^^VP
Sölumenn dey|s
Þá er nú komið að því, að
Framsóknarflokkurinn leggi
endanlega upp laupana og dragi
sig með öllu út úr íslenzkri póli-
tík.
Hann hefur nú fullreynt það,
að vandamál þjóðarinnar verða
ekki leyst í samvinnu við Sjálf-
stæðisflokkurinn, og þá er ekki
heldur lengur blöðum um það
að fletta, að ekki leysir hann
þau i samvinnu við svonefnda
„verkalýðsflokka“.
Ekki þýðir heldur fyrir flokk-
inn að horfa til þess, að hann
fái einn að glíma við lausn mál-
anna, því að þjóðin er að sjálf-
sögðu með öllu ófáanleg til að
veita honum fylgi til þess.
Biður flokksforingjanna þvi
auðsjáanlega ekkert annað en
leggjast á lárber sín.
*
A skal að ósi sfeircsrrea
Orðheppinn Islendingur, sem
búsettur er eriendis, en staddur
hér á landi um þessar'mundir,
ræddi um efnahagsástand þjóð-
arinnaí-. Kvtið hann viðbrögð
stjórnmálamannanna og reynd-
ar landsmanna í heild líkust
því sem þeir hefðu bitið sig í
spakmælið: „Á skal að ósi
stemma“. En hins vegar hefðu
| þeir ekki gætt þess, að orðið ós
| hefði tekið merkingarbreytingu,
frá þvi er málsliátturinn varð
i til, og táknaði nú úrós, en hefði
‘ áður merkt upptök ár. Fyrir því
væru nú allir önnum kafnir við
að stífla árósinn.
Birauðkröfur í Tívolá
Þjóðviljinn hefur undanfarið
I birt hvað eftir annað mynd af
nokkrum liópi nnglinga ,og
barna framan við leiksviðið i
| Tivolí í Vatnsmýrinni, þar sem
þau horfa á trúðieika. Undir
myndinni stendur þessi smekk-
l lega klausa: „Þessi mynd er af
alþýðufólki, sem heftir samein-
azt á fundi til baráttn fyrir bætt-
I um kjöruni og betra þjóðskipu-
lagi.“
„Að loknunt fundi lammaði
Iiópurinn sig .með rauðá fánann
heini að húsi Jóhanns Bogesens
og ln’ópaði 1 niður með barna-
morðingjann og" Kláus Hansen.
Aðrir lieimtuðu hrauð handa
börnum sínuni, jafnvel tólf ára
gamlar telpur stóðu undir silki-
tjölduðum gluggum kaupnia.nns-
ins, bláar af heift og gráti nær
og hrópuðu:
— Við viljum hafa brauð
lianda börnununi okkar.“
(Halldór K. Laxness: Fuglinn
i fjörunni, 178. bls.).
íísmnySi
slcginn
Ég tel mér nauðsynlegt að láta
þess getið, að ég var ekki stadd-
ur hér á landi, er síðasta tölu-
blað FRJÁLSRAR ÞJÓÐAR
kom út, og hafði hvorki grun né
vitneskju um þau ummæli, er
þar voru höfð um mig. Mér þótti
óþægilegt að lesa s'kjall um mig
í því blaði, sem ég er ritstjóri
að, og vil slá þennan varnagla
til þess að firra mig álasi, sem
ég hef ekki unnið til. Allir höf-
um við sjálfsagt einhverja
bresti, en sjálfshól hef ég ekki
tamið mér á opinberum vett-
vangi.
Jón Helgason.
Þegar hér var komið samtal-
inu, rofnaði símasambandið við
Silfurtún í þriðja eða fjórða
sinn, enda hafði Guðmundur þá
lýst fyrir blaðinu aðalinntaki
þessarar hugmyndar um skyldu-
vinnu ungra manna á sjónum.
GrimdvcIIur
umræðna.
FRJÁLS ÞJÓÐ reifar þetta
mál, nú þegar við blasir, að
fjöldi báta komist ekki á miðin
á vetrarvertíðinni sökum mann-
eklu, í því skyni, að um það eða
önnur úrræði, sem menn kynnu
að luma á, geti hafizt umræður,
og þeir, sem þar vilja leggja orð
í belg, með eða móti, segi sitt
álit. Blaðið hefur og reynt að
koma þessari hugmynd á fram-
færi með þeim hætti, að ekki
þurfi að blandast pólitískar erj-
ur saman við slíkar umræður.
Vonar það og, að önnur blöð
vilji ræða málið, svo mjög sem
afkoma þjóðarinnar veltur á
því, að einhver viðhlítandi nið-
urstaða finnist.
Hafin endurútgáfa
Ferðabökar Þor-
vaíds
Bókaverzlun Snæhjarnar
Jónssonar hefur hafið að gefa
út Ferðabók Þorvalds Thorodd-
sens, sem kom út í frumútgáfu
á árunum 1913—1914 og lengi
hefur verið harla torfengið rit
og dýrt, enda var upplagið ekki
stórt.. Telja fróðir menn, að af
þeirri útgáfu muni ekki til nema
um 300 heil eintök á landi hér.
Jón Eyþórsson veðurfræðing-
ur býr hina nýju útgáfu undir
prentun af alúð og nákvæmni,
og er fyrsta bindið, nær 400
blaðsíður, komið út. Hefst það
á formála Jóns um bókina og
höfundinn, og á undan hverjum
meginkafla eru skýringar um
ferðalög Þorvalds, ritaðar af
Jóni.
Alls munu bindin eiga að
verða fjogur eins og í hinni
fyrri útgáfu.
Æ skrif(*n tl u r,
athnyiö!
Jólablað FRJÁLSRAR
ÞJÖÐAR er nú í prentun
og verður sent skilvísum
kaupendum. Mumð að
svara innheimtubréíunum
um hæl og tryggja ykkur
að fá blaðið sent íramvegis
— með nýjustu tíðindum
af íslenzkum stjórnmálum,
en þar má búast við, að
tíðindasamt verði á næst-
unni.