Frjáls þjóð - 12.09.1959, Blaðsíða 4

. • cjCaiioarda
aiiýai ■dacjinn 12. iept'. 1959 - FRJALS ÞJOÐ
Vw^uqlaAcncfur c$
abáurd Hcrnih
ÞP
Qumarið 1837 var Konráð
^ Gíslason einn Fjölnismanna
í Kaupmannahöfn. Brynjólfur
og Jónas fóru báðir heim til
íslands og voru þar sumarlangt.
Gröndal segir um Konráð, að
hann hafi haldið mikið upp á
„excentriskt fantastiskt tal“,
og þessa gætir allmjög í bréfum
hans frá fyrri árum ævi hans.
Stundum gekk þetta svo langt
hjjá þeim þremur, að þeir skildu
tæpast hverjir aðra, og séra Tóm-
as var ekki hrifnari af þessu
athæfi en svo, að hann kall-
aði það „absurd Komik'f. Líkt
hygg ég, að fari fyrir nútíma-
lesendum, að þeim þyki næsta
lítil skemmtun að, en til þéss að
sýna mismuninn á þessu máli
og hinni venju'legu íslfenzku,
sem Konráð notaði, verða hér
birtir tveir bréfkaflar, fyrst
bréf til Þórðar Jónassonar, en
síðan bréfkafli til Jónasar Hall-
grímssonar. Bréfið til Þórðar
er á þessa leið: .
Kaupmannahöfn,
19. júní 1837.
Heill og sæll herra!
Tygjað lið og skrautbúnar
konur, hljóðfærasláttur og. vor-
fuglasöngur, blómberandi slétt-
ur og grænir skógar, blár sjór
og heiður himinn — hvurnig
3ízt þér á allt saman þetta? Ef
þig vantar nokkuð af því heima,
þá ættirðu að vera horfinn til
• Kaupmannahafnar; því hér er
nærri nóg af öllu þessu. (En
maðurinn lifir ekki af fegurð-
inni einni saman, þó hún sé á-
gæt). Nú fyrst ég skrifa þér
ekki nema tvisvar á ári, þá væri
skyit ég segði þér eitthvað í
fréttum fleira en þetta, sem
allir vita. Og það skyldi ég
gjöra, nema eg þættist vita fyr-
ir víst, að margir muni skrifá
þér aðrir en ég, og tína það,
sem til er — t. a. m: að Rússa-
keisara og Alexanders, sonar
hans, sé hingað von, handan frá _
Hólmaborg í Svíþjóðu seint I! í bréfinu til Jónasar Hallgríms-
þessum mánuði, og verði keis-j sonar. Madame Scháfer var
arinn á dul og undir annarlegu J veitingakona, sem hafði tjöld
nafni í fylgd sonar síns, en þójúti í ,,Dyrehaven“-, og Jónas var
e;gi hér að verða mikið umjhjá henni oftar en einu sinni.
dýrðir. Kvað keisari þegar vera j Jónas skrifaði ritdóm um
kominn til Svíþjóðar, en að .Tístramsrímur Sigurðar Breið-
undanförnu hefur hann dvalið j f jörðs og fann þeim flest til for-
með hyski sínu í Berlinni —, áttu, svo sem kunnugt er, og af
„hvor man har benyttet Hans, því er Sigurður nefndur hér.
Kejscrlige Majestæts Allerhöje-; Hins vegar er erfiðara að átta
hvers staðar, þar eð ég veit þú
átt svo marga kunnmenn í
Kaupmannahöfn. Nú er ein-
sætt að þreyja til haustsins og
vera vongóður.
Meðal annarra orða, hvað
gjörirðu af öllu, sem þú ritar?
Því það þarf enginn að segja
mér, að þú sit/jir og hafist ekki
að, þegar þú verður fyrir á-
blæstri veraldarandans. Manstu
nokkúð, að þú hafir lofað ó-
nefndu tímariti (eða ótíma-
riti) sem ekki mundi af veita,
að einhvur góður maður líknaði
sig yfir) nokkurri aðstoð?
Hvurnig lízt þér á greinina?
Virðist ég þér vera kominn upp
á að hafa þær nógu flóknar?
(Vegna þess og annars fleira
bið ég þig mikillega að brenna
þetta ómyndarblað.)
Af sjálfum mér er það eitt
að frétta, að mér veitir allt
heldur .þungt og tregt, sökum
þess að: „deficiente pecu- de-
ficit omne -nia“.
Hvað verður um bænar-
skrána? Hvurt er hún væntan-
leg í haust? Eru menn vongóð-
ir um áheyrslu? Og þykir miklu
máli skipta, að bæn þeirra
verði veitt? Allt þetta hlýtur að
koma í Ijós á sínum tíma. En
hitt er óvíst, að berist mér til
eyrna, hvernig þér líður —
nema þú skrifir mér sjálfur, ein-
lægum og skuldbundnum vini
þínum
Konráði Gíslasyni.
Fyrirgefðu 1’!órið!
T^Iest í þessu bréfi er skiljan-
legt. Konráð er meðal ann-
ars að leita hófanna um efni í
Fjölni, en sú leit mun að vísu
ekki hafa borið árangur. Að
síðustu spyr hann svo eftir bæn-
arskránum um alþingi, sem ver-
ið var að safna undirskriftum
undir þetta. sumar.J ,
Hins vegar er erfiðara að
átta sig á, hvað verið er að fara

ast, að ein af dætrum hennar
er yngst — móbíldóttur stelpu-
hnoðri, sem annaðhvurt hefir
grátið eða þá velt sér í flagi,
ellegar hvurugt af þessu gert —
-----bíldrinið! Mad. Scheffer á
aðra dóttur. Hún er önnur yngst
og þar á ofan há og grönn, sem
ekki kann örgrannt að verða.
Þá eru 2! Mad. Scheffer á
þriðju dóttur. Hún er elzt dætra
hennar. Hún hefir ævinlega
verið þér vel stúlkukindin! og
ekkert hefi ég illt til hennar
að segja. Þá eru 3! Mad. Seheff-
er á fjórðu dóttur. Hún er önn-
ur elzt. Guð hjólpi mér. Þá eru
9! Einu sinni var ég á ferð,
herra Jónas minn! Það er ekki
langt síðan. Nóttin var björt.
Ég mundi ganga út með sjó og
ætlaði að vita, hvurt ég gæti
séð ukkur Brynjólf í hafinu.
Það er eins og hvur sjái sjálf-
an sig. Hvað viltu hafa það
meira? Ég kem að einum hóli.
Það er merkilegur hóll í sögu
íslendinga. íslendingar rata ekki
niður af honum. En upp á hann
rata þeir. Ég fer upp á hóíinn
og horfi út yfir sjóinn, þangað til
ég velt út af, og velt ekki út
af hólnum til allrar óhamingju!
Vakna við vængjaþyt upp yfir
mér--------sé þar upp yfir mér
sauðsvartan fugl (þú getur
nærri, mér hafi sýnzt hann
vera sauðsvartur, þó ég orði
það til sona!)------hugsa með
sjálfum mér: mundi þetta eiga
að vera kramsi Sigurðar Breið-
fjörðs?? — nugga úr augunum
á mér------sé þar upp yfir mér
kolsvartan fugl-----hugsa með
sjálfum mér: hvaða fugl mundi
þetta vera? mundi það vera
Jóhannes Wildt, kominn á und-
an Bjarna mínum Jónssyni frá
Álaborg? Er mér það láandi,
Brynjólfur Pétursson, þó að ég
færi að dika niður af hólnum?
og sjá! 9 meyjar hvítklæddar
dönsuðu hring utan um hólinn.
Það var eins og ég hefði stigið
ofan á höggorm, þó ólíku sé nú
saman að jafna. Þær voru ung-
legar og rjóðar í andlitum og
þó blíðlegar. Hvað hefðir þú nú
gert, herra Jónas! Ég veit, hvað
Brynjólfur hefði gert: hann
hefði dregið upp efri vörina, og
farið að brosa o. s. f. En hvað
hefðir þú nú ,gert, herra Jónas!
Ég fór að hugsa um, hvurt ég
ætti að fara að ávarpa þær upp
á dönsku eða fara upp á hólinn
aftur. Hvurttveggja var nú
sæmilega lógískt! En í því bili
nema þær staðar, og ein þeirra
segir til mín: „Við erum dæt-
ur mad. Scheffers, við erum
menntagyðjurnar, og — ég
vænti þér trúið því ekki — við
erum einnig forlagagyðjurnar;
hóllinn er ísland; en þessi fugl,
sem flýgur yfir hólnum, er
annaðhvurt Johannes Wildt eða
kramsi Sig. Breiðfjörðs. —- —
Hafi þér lesið þriðja ár Fjöln-
is?“ Ég þorði ekki neitt að segja
annað en þetta: ætli það sé
ekki réttmæli, heillin góð! að
segja kramsi?---------—
14. júní 1837.
I .
Lartdhelgin og herinn
það va'kti athygli mína og ná-
granna minna, þegar Bretar
sendu herskip til að vernda
brezka togara, svo að þeir gætu
stundað veiðar innan tólf mílna
Norðlendingar og fóru á fætur
landhelginnar, að þá vöknuðu
og héldu mótmælafundi gegn
þessum brezka ránskap og of-
beldi, en Sunnlendingar og Vest-
lendingar rumskuðu aðeins og
Frh. á 2. síðu.
Blóðblöndun og bíldhöggvarar
ste Nærværelse for at afgöre
adskillige Spörsmál i den höje-
re Politik“. Eg vildi ég væri
orðinn keisari núná, þá skyldi
ég selja einhverjum keisara-
tignina fyrir svo sem hundrað
dala, eða þó minna væri. Svona
er ég metorðagjarn.
Auglýsingu sendi ég þér á-
hrærandi Fjölni og bið þigfyrir-
gefa, að hún kom ekki fyrr. Það
sig á, hvað þeir Bjarni Jónsson
s.íðar rektor, og Johannes Wildt
hafa haft saman við Breiðfjörð
að sælda, og yfirleitt er fæst af'
þessu hægt að skýra með öðru
móti en þetta sé fyrst og fremst
hugarsmíð bréfritarans, en
bréfið er á þessa leið:
Hvur er Schefferinn? Þekk-
irðu ekki mad. Sheffer og dæt-
dróst svo lengi fyrir mér að j ur hennar 9? Það er eins og hvur
skrifa þér til; því ég var alltaf j sjái sjálfan sig. Mad. Scheffer á
að vona ég kynni að hafa fengið 9 dætur. Mad. Scheffer hefir
frá þér línu með póstduggunni, aldrei átt tvíbura. Það veiztu
og mundi hún felast hér ein-1 sjálfur, En hinu trúirðu naum-
"Fjessi vika, sem er að líða,
hefur verið réttnefnd haf-
meyjarvika hér í Reykjavík, og
veldur því hafmeyjaij, með bein-
serkinn í Reykjavíkurtjörn,
sem flestir Reykvíkingar leiddu
augum í fyrsta sinn í vikunni.
Allt, sem menn hafa áður séð,
heyrt og reynt af hafmeyjúm,
hefur verið rifjað upp og flest-
um reynzt fljótgert.
Einum af góðurr. borgurum
Reykjavíkur varð þó þetta haf-
meyjarskraf meirá hugleiðing-
arefni en öðrum, og bar nokk-
uð til. Borgari þessi átti-merkis-
afmæli fyrir - rúmum tveimur
árum, en þá sendi vinur hans,
mikils háttar og stórlátur Dani
einn, honum af því tilefni
minningargjöf, sem var forláta-
eftirmynd úr dönsku postulíni
af hinni spengilegu, limamjúku
og víðfrægu dönsku hafmey við
Eyrarsund. Þetta bíldhöggvara-
verk,- sem var þakklátlega þeg-
in og vel metin vinargjöf.minnti
Reykjavíkurborgarann, afmæl-
isbarnið, þó dálítfð ónotalega
á samtal, sem þeir vinirnir,
hann og hinn ríkiláti danski
gefandi, höfðu eitt sinn átt, er
verk Thorvaldsens hafði borið
á góma þeirra í milli. Auðvit-
að hlaut íslendingurinn að
minna á, að Thorvaldsen hefði
átt íslenzkan föður — hvaða
íslendingur setur sig úr færi
að láta þess getið, þegar út-
lendingur er annars vegar? En
Daninn lét sér auðsjáanlega
fátt um finnast og sagði stutt-
aralega: „Det siges,“ í þeim tón,
að íslendingurinn hlaut að sitja
með það eins og hvei't annað
hundsbit og þegja við, að fað-
erni verður helzt aldrei fylli-
iega sannað. En þetta þótti hon-
Dönsk-íslenzk hafmey.
um enn snubbóttara fyrir það,
að á faðerni Thorvaldsens hafði
hann aldrei fyrr heyrt bornar
brigður.
héyrir ávæning af og leggur
hlustir við, að bíldhöggvari sá
hinn danski, -er Eyrarsunds-
meyna skóp,Edvard Eriksen,sem
furðulega -fáir kunna að nefna,
hafi reyndar lika verið íslenzk-
ur í aðra ætt og meira að segja
í þá ættina, sem öruggari er,
meýjaráhugi Reykvikinga Jsjálfa móðurættina. Fýsti borg-
til þess, að hinn sami borgari |ai'ann-að fá þetta ræk-ilega ktað-
N
Ú varð hinn almenni haf-