Frjáls þjóð - 21.04.1962, Blaðsíða 10
Begn erlendu valdi -
Ágæt hefð
Framhald af 9. síðu
manna í Reykjavík og flokks-
foringja. Sú grein hét ..Flekk-
aðar flokkshendur" og mun
óbrotgjarn minnisvarði lýð-
ræðisástar Sjálfstæðisflokks-
ins um langa framtíð.
Og hvernig fór, þegar
nokkrir mcnn, sem voru sam-
mála grundvallaratriðum
stefnu Sjálfstæðisflokksins,
en vildu ekki sætta sig við
einræðisbrölt foringja hans,
tóku sig saman fyrir tæpum
áratug og stofnuðu nýjan
flokk, Lýðveldisflokkinn. og
buðu fram til Alþingiskosn-
inga? Meðmælendaskrá list-
ans var afhent flokksskrif-
stofu íhaldsins, og næstu
daga var beitt hinum ósvífn-
ustu óþokkabrögðum gegn
þcim mönnum. sem ætluðu
að styðja hinn nýja flokk.
Aðförin heppnaðist, og Lýð-
veldisflokkurinn kom engum
manni á þing. Síðan voru
forsvarsmenn hans brotnir til
í júnímánuði árið 1961
afhenti Ragnar Jónsson for-
stjóri í Reykjavík Alþýðu-
sambandi íslands að gjöf
málverkasafn sitt, alls rúm-
lega 120 myndir, og var hald-
in sýning á þeim í Lista-
mannaskálanum í Reykjavík
i júlí sama ár.
Með þessari gjöf var mynd
aður stofn áð listasafni al-
þýðusamtakanna, sem setti
sér það verkefni að gera ís-
lenzka myndlist að almenn-
ingseign.
Með það markmið í huga
mun Listasafn ASÍ m. a.
gangast fyrir myndlistarsýn-
ingum úti um land, til þess
að gefa almenningi kost á
að kynnast safninu sem bezt.
Fyrsta sýningin, sem safn-
ið heldur, var opnuð nú
á pálmasunnudag á Selfossi,
í höfuðstað heimabyggðar
Ragnars Jónssonar. Svningin
verður haldin í Iðnaðar-
mannahúsinu og stendur yfir
til annars í páskum, 23.
apríl.
Sýning þessi er yfirlitsgóð
og yfirgripsmikil. Meðal
myndanna á sýningunni eru
margar af beztu myndum
mestu málara okkar, t. d.
„Skíðadalur" eftir Ásgrím
Jónsson, „Dagrennina við
Hornbjarg" eftir Jón Stefáns
son og „Það ei gaman að
lifa" eftir fóhannes Sveins-
son Kjarval. Auk þess eru
þar myndir eftir tólf aðra
málara okkar á þessari öld,
10
hlýðni, einn á fætur öðrum.
Svipaða sögu gætu rnargir
af forsvarsmönnum Þjóð-
varnarflokks fslánds sagt,
þótt þar sé í flestum tilfell-
um við aðra að sakast en í-
haldsmenn. Atvinnukúgun
var óspart beitt gegn for-
svarsmönnum hans fvi'stu ár-
in. menn voru flæmdir úr
vinnu sinni fyrir það að taka
upp merki hans og þannig
mætti lengi telja.
Og hvað um frjálsa skoð-
anamyndun? Lítum aftur á
íhaldið. Hér í höfuðborginni
starfa mörg og stór flokks-
félög á J>ess vegum. Það er
ekkert launungarmál, að oft
or beitt næsta hæpnum að-
ferðum til liess að nevða fólk
til Jiess að ganga í þau. Ef
menn sækja um lán í ónefnd-
um bönkum, er oft býsna erf-
itt að fá greið og jákvæð svör.
nema fvrst hafi verið gengið
í Vörð. LTngir menn. scm vilja
komast áfram þurfa að vera
og meðal þeirra eru: Þor-
valdur Skúlason, Gunnlaug-
ur Scheving, Jóhann Briem,
Svavar Guðnason, Nína
Tryggvadóttir, Valtýr Pét-
ursson og Sverrir Haraldsson.
Allar stefnur, sem hafa haft
áhrif á íslenzka nútímamál-
aralist, eiga fulltrúa á sýn-
ingunni.
í sambandi við sýninguna
cr lialdið uppi listkynn-
ingu. Að kvöldi pálmasunnu-
dags flutti Björn Th.
Björnsson listfræðingur
erindi með skuggamyndum
um íslenzka málaralist þess
tíma, sem sýningin nær yfir;
á skírdagskvöld verða sýnd-
ar kvikmyndir um íslenzka
og erlenda málaralist, m. a.
myndir um Rembrandt og
Ásgrím Jónsson. Annan
páskadag kl. 16 mun Hjör-
Ieifur Sigurðsson listmálari
leiðbeina sýningargestum um
sýninguna og flytja skýringar
við listaverkin. Enginn sér-
stakúr aðgangseyrir er að
þessum dagskrám.
Sýningin ér til húsa í
|>remur vistlegum sölum Iðn-
aðarmannahússins og verður
opin daglega frá kl. 14—22.
Þar mun liggja frammi kvnn
ingarrit um safnið og fram-
tíðaráætlanir þess. Árnesing-
ar og Selfvssingar munu því
geta átt ánægjulega stund
með því að líta inn f íðnað
armannahúsið ng skoða þar
málverkasvningu I.istasafns
ASÍ í páskavikunni.
í „réttum“ félögum og jafu-
vel yfirmenn í þjónustu hins
opinbera skrifa undirmenn
sína inn í þessi félög. og þeir
þora ekki að mótmæla. af
ótta við stöðumissi.
Afleiðingin af þessu öllu er
svo sú. að ekki nándar nærri
allir, sem eru í hinum ýmsu
félögum íhaldsins, kjósa Iista
þcss. sumir brjóta jafnvel af
sér bondin og fara í framboð
f.yrir aðra flokka. eins og til
dæmis Iiefur gerzt \*ið þessar
kosningar. En félagafjöldinn
er miskunnarlaust notaður
sem áróðursvopn og með
bvsna góðurn árangri.
Þannig er nú blessað lýð-
ræðið í okkar landi. TMcirg
fleiri og ljótari dæmi mætti
nefna, en verður ekki gcrt
hér. að minnsta kosti ekki að
þessu sinni.
Kemur |>etta nokkuð ræðu
Krústsjovs við?. munuð þið
ef til vill spyrja. lesendur. Ef
til vill ekki beinlínis. Að
minnsta kosti afsakar það á
engan hátt þær aðferðir, sem
kommúnistar beita í sínum
löndum. En í þessu felst
hætta, — geigvænleg hætta.
Slíkar starfsaðferðir í lýð-
ræðislandi kalla yfir }>jóðina
hættuna á |>ví. að menn sofni
á verðinum fvrir lýðræðið og
skuggi einræðisins gnifi allt
í einu yfir. jafnvel skuggi
hins kommúnistíska einræð-
is. Starfsaðferðir íhaldsins á
íslandi bjóða kommúnjstísku
þjóðskipulagi heim. Haldi svo
áfram. sem farið hefur. er
þess ef til vill sorglega
skammt að bíða. að einhver
íslenzkur þjócðhöfðingi hefji
kosningaræðu sína á þessum
orðurn: ..Félagar! Kosningar
til Alþingis. æðstu valda-
stofnunar ríkis vors, fara
fram fjórða hvert ár.
Þetta er hátíðisdagur þjóð-
ar vorrar. hátíðisdagur. sem
orðinn er að ágætri hefð“ . . .
(Frli. af bls. 3.)
svæðum, sem hún fékk leigð
í því skyni til 99 ára, eins og
til stóð hér á landi í stríðs-
lok. Þar voru síðan þær her-
stjórnarstöðvar flotans, sem
nú er verið að flytja til ís-
lands.
Óbein, eða bein, afleið-
ing af komu Bandaríkja-
manna var }>að, að við þjóð-
aratkvæðagreiðslu 1949 um
framlíðarstjórnskipun sína
þorði meirihluti Nýfund-
lcndinga ekki að }>iggja
sjálfstæði lands síns (hvorki
sem Dominion f Common-
wealth né í öðru formiV
heldur kaus að stvrkja að
stöðu sfna gaenvnrt Banda
'íkiunum með hví ið Tprast
eitt fvlkið í Kanada Svo
varð.
(Frh. af bls. 8.)
ugur. Dómur síðari tíma um
þessa menn og afstöðu þeirra
til konungserindis hefur }>ó
verið mildari en við mátti
búast, því að ]>eir voru allir
horfnir af sjónársviðinu, þeg-
'ar konungi var svarið land
og þegnar. Þá var hér mestur
ráðamaður Gissur Þorvalds-
son af Haukdælaætt, enda
hefur minning hans goldið
þess hjá þjóðinni. Gissur
virðist þó ekki liafa reynt að
reka konungserindi af jafn-
miklum ákafa og Sturla utan
árið 1262, en þá gekk hann
berserksgang/ til þess að fá
Sunnlendinga til að gangast
undir skatt og kallaði fjör-
ráð við sig, ef þcir játuðu
ekki gjaldinu. Þessi stað-
reynd þvær ekki minningu
Grein Bergs
(Frh. af bls. 9.)
upplýsingar og gögn við þær
áætlanir, sem þeir vildu af
sinni hálfu láta kjósa uin í
borgarstjórnarkosningunum.
Er ekki að efa. að ef þessi
nýbreyttni yrði upp tekin,
mundi það valda straum-
hvörfum í bæjarrekstrinum,
borgarbúum öllum til hinna
mestu hagsbóta, og hafa það í
för með sér að rísi höfuðborg.
sem sé Iandi og þjóð til sóma.
Bergur Sigurbjörnsson.
Helreiðin —
(Frh. af bls. 2.)
myndagerðarmenn, og þeir
hafa lítið að segja við kvik-
myndagerð, nema sem „pers-
ónur“. Þeir eru fyrst og
fremst auglýsingameðal fyrir
„kassann“, annað ekki. Góð-
ur kvikmyndastjóri getur
látið það virðast sem kvik-
myndaleikari leiki vel, þótt
svo að leikarahæfileikar við-
komandi kvikmyndaleikara
séu Iangt fyrir neðan frost-
mark. í slíkum tilfellum
sem þessum verða þeir aftur
á móti að vera leikarar og
hafa skilning á kvikmynda-
gerð — annað væri vonlaust.
Það má segja sem svo að
skáldsaga Selmu Lagerlöf sé
sköpuð fyrir kvikmynd, en
hún er undantekning, og ég
vil endurtaka fvrri orð min
um að þeim fer vonandi
fækkandi þeim kvikmvndum
sem gerðar eru eftir skáld
sögum. Eðli skáldsagna og
leikrita er of fjarskvlt eðli
kvikmyndanna til að kvik-
myndagerðarmenn ættu að
láta sér detta í hug að koma
uálægt þeim.
Að síðustu vil ég taka upp
bau orð í kvikmvridaskránni.
að efni kvikmvndarinnar er
efni sem er sígilt og mun
verða mönnum hugstætt
um allar aldir“. Stefán G.
EqÁls hió ð -
Gissurar, heldur sýnir, að
fleiri réru þar á sama báti.
Ýmis fleiri atriði en þau,
sem hér hafa verið rakin,
hafa haft áhrif á viðhorf ís-
fendinga til Noregskonungs
á 13. öld. Ber þar fyrst að
nefna innanlandsófrið þann,
sem hrjáð hafði landsmenn
um 50 ára skeið, en ófriður
þessi virðist liafa þjakað þá
svo, að ýmsir hafa verið
farnir að álíta, að Noregs-
konungur væri eina áflið,
sem gæti friðað iandið. Auk
þess höfðu íslendingar ekki
gætt þess að endurnýja skipa-
stólinn, svo að Norðmenn
gátu svelt þá til hlýðni, ef
öll önnur ráð brugðust,
enda munu þeir stundum
liafa vcifað þessu vopni.
Ég lýk svo ]>essu spjalli
með draumavísu Jóreiðar í
Miðjum-Dal, en liún gefur í
skyn, að þorri flandsmanna
hefur borið ugg í brjósti um
framtíðina, þrátt fyrir von
um friðsamlegri daga.
Þá var betra,
er fyr baugum réð
Brandr inn örvi
og burr skata.
En nú er fyr löndum
og lengi mun
Hákon kónungur
og hans synir.
Heimildir: Heimskringla
Sturlunga
Landnáma
íslendingabók
L. B.
Skákreiturinn
(Frli. af bls. 5.)
fulls. Hann var t. d. ósmeyk-
ur við að fórna peðum, ef
það gaf honum frumkvæðið
(sbr. ofangreinda skák). Við
Ragozin er kenndur 4. leikur
svarts: Bb4, eftir Rf6, e6 og
d5 í venjulegri drottningar-
peðsopnun, og er þessi leik-
- ur fyrir lön^u kominn í tölu
hinna algengustu, hvort sem í
hlut á hár eða lágur á mæli-
kvarða skákstyrkleikans.
Böðvar Darri.
(Frh. af bls. 16.)
unnt er, ti) þess að tryggja F-
ústanum tvo fulltrúa í næstu
borgárstjórn Reykjavíkur. Slíkt
væri einnig eðlilerr þróun. Moð
bví að kjósa F-listann gcta ó-
'vjpjrðir fvrrverandi fvlaiendur
-^T-pionarflnkka'nna" bezl rpfs-
* beim fv’-I- "11 beirrn svjk Og
-rnclnn af vinctrí ctinrninní
’-nír vel n?i b„?i „r fara úr
nckiinni í eldinn nð ka=tn at-
Vvæðum sínum á þá flokka,
sem að henni stóðu.
• laugardaginn 21. apríl 1962
Listasafn A.S.I. sýnir
á Selfossi —
Einokunarsaga