Tíminn - 24.10.1970, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 24. október 197«.
TIMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kristján Benedlktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Tómas
Karisson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason. Ritstjómar-
skriistofur í Edduhúsinu, símar 16300—18306. Skrifstofur
Bankastræti 7 — Afgreiðslusimi 12323. Auglýsingaslmi 19523.
Aðrar skrifstofur simi 18300. Áskriftargjald kr. 165,00 á mánuði,
innanlands — í lausasölu kr. 10,00 eint. Prentsm. Edda hf.
Sameinuðu þjóðirnar
tuttugu og fimm ára
Stofnskrá Sameinuðu þjóðanna tók formlega gildi
24. október 1945 og er stofnun samtakanna því venju-
lega miðuð við þann dag. Því er 1 dag minnzt 25 ára
afmælis þeirra víða um heim, og það ekki sízt rifjað
upp, sem samtökin hafa áorkað á undanförnum aldar-
fjórðungi.
Það verður ekki sagt, að Sameinuðu þjóðunum hafi
enn tekizt að fullnægja hugsjónum þeirra, sem gerðu sér
mestar vonir um árangur af starfi samtakanna. Það
verður líka að viðurkenna, að þeim hefur enn ekki tekizt
að koma á því öryggiskerfi, sem tryggi friðinn í heim-
inum, eins og takmark þeirra er. Hitt ber samt að
viðurkenna, að þeim hefur nokkrum sinnum tekizt að
afstýra styrjaldarátökum og koma á vopnahléi, þar sem
styrjöld var hafin. Á þessum aldarfjórðungi hefur heldur
ekki komið til neinnar styrjaldar milli stórvelda, og þró-
unin orðið allt önnur og æskilegri en eftir fyrri
heimsstyrjöldina. Sameinuðu þjóðirnar eiga áreiðanlega
beinan og óbeinan þátt í því. Þær hafa verið vettvangur,
þar sem forustumenn þjóðanna hafa mætzt, en senni-
lega myndu þeir ekki hafa gert það ella. í einkaviðræð-
um áhrifamanna, sem hafa farið fram í sambandi við
fundi og ráðstefnur S.Þ., hafa mörg deilumál jafnazt og
jafnframt verið eytt ýmsum misskilningi og tortryggni.
Þannig hefur hinn ósýnilegi árangur af starfi S.Þ. oft
orðið miklu meiri en hinn sýnilegi.
Á sviði efnahagsmála, menningarmála, mannúðar-
mála og mannréttindamála, hafa Sameinuðu þjóðimar
unnið ómetanlegt starf á undanfömum aldarfjórðungi.
Þær hafa áorkað miklu í baráttu við hungur og sjúk-
dóma, þekkingarleysi, fátækt og misrétti.
Þótt Sameinuðu þjóðimar hafi þannig komið mörgu
góðu til leiðar, eiga þær þó meira eftir óunnið, bæði á
sviði öryggismálanna og annarra framangreindra mála.
Alltaf eru líka að bætast við ný verkefni. Á allra síðustu
árum hafa t.d. bætzt við tvö hin mikilvægustu verkefni,
eins og baráttan gegn mengun og nýting úthafsins. Þau
verða ekki heppilega leyst, nema alþjóðleg samtök eins
og S.Þ. hafi forustuna. Það er því ekki fullyrðing, heldur
staðreynd, að mannkynið væri fátækara, ef Sameinuðu
þjóðirnar væru ekki til.
Vestmannaeyjar
Nokkrar umræður hafa orðið á Alþingi um þá tillögu
Helga Bergs, að Skipaútgerð ríkisins taki upp daglegar
áætlunarferðir með vörur og farþega milli Vestmanna-
eyja og Þorlákshafnar.
Vestmannaeyjar, sem em einn mesti útgerðar- og
athafnabær landsins, býr nú við ófullnægjandi sam-
göngur. Eðlilegt er að það mál verði leyst með dagleg-
um áætlunarferðum til Þorlákshafnar, sem er sú höfn
á landi, er næst liggur Eyjum. Þar á milli er 3V2 stundar
sigling í stað 10 stunda milli Reykjavíkur og Vestmanna-
eyja.
Fastar siglingar milli Vestmannaeyja og Þorlákshafn-
ar, yrði ekki aðeins mikil samgöngubót fyrir Vestmanna-
eyinga, heldur ykju umsvif og athafnir í Þorlákshöfn
og myndi verða veruleg lyftistöng fyrir byggðina þar
og hafa þannig býðingu fyrir allt Suðurland. Þ.Þ.
RÆÐA U THANTS Á AFMÆUSFUNDl S. Þ.:
Við höfum náð til tunglsins,
en ekki hvert til annars
S.Þ. hafa áorkað mörgu, en miklu meira er þó ógert.
U Thant og Edvard Hambro, forseti allsherjarþingsins,
hlusta á umræður.
Fundir allsherjarþings
Sameinuðu þjóðanna frá
14.—24. okt. hafa sérstak-
lega verið helgaðir 25 ára
afmæli Sameinuðu þjóð-
anna. Margir þjóðarleiðtog-
ar hafa heimsótt þingið til
að flytja þar ávörp. U
Thant, framkvæmdastjóri S
Þ., flutti að sjálfsögðu
fyrsta ávarpið, og fer það
hér á eftir í lauslegri
þýðingu:
FJÓRÐUNGUR aldar er lið-
inn síðan leiðtogar örmagna og
blæðandi heimsbyggðar skrif-
uðu undir skjal, sem til var
orðið vegna angistar og þján-
inga af völdum styrjaldarinn-
ar. Stofnskrá Sameinuðu þjóð-
anna öðlaðist gildi við ein-
hverja mikilvægustu athöfn í
sögu mannkynsins og hún gaf
fyrirheit um heim, þar sem
friður og velmegun ríkti og
frelsi til að njóta jafnréttis,
hvort heldur var karla og
kvenna eða þjóða, fjölmennra
sem fátnennra, aldinna eða
ungra.
Sameinuðu þjóðunum, sem
til urðu við undirskrift stofn-
skrárinnar, hefur orðið vel
ágengt, en ekfci eins vel og
þörf er á. Segja tná að þetta
sé allsherjarþing mannkynsins
og þangað sé leitað með mis-
gjörðir, órétt og áhugamál
mannanna.
SAMEINUÐU þjóðirnar hafa
stuðlað að því að koma í veg
fyrir að staðbur.dnir árekstrar
yrðu að allsherjarbáli. Þær
hafa aðstoðað þúsund milljónir
manna við að öðlast sjálfstæði
og lýst yfir óafsalanlegutn
rétti mannsins.
Sameinuðu þjó’ðirnar hafa
einnig sýnt fram á gífurlegan
efnalegan og félagslegan ójöfn
uð, sem rfkir á jörðinni, og
veitt aðstoð sína við að ráða
þar bót á. Þær hafa afneitað
og barizt gegn heimsvalda-
stefnu, hlutdrægni og kynþátta
misrétti í öllum myndutn. Þær
hafa haldið uppi vörnum fyrir
virðuleika mannsins og ódeilan
leika umhverfis okkar mann-
anna. Þær hafa litið langt
fram á veginn og varað þjóðir
og einstaklinga við hættutn,
sem vofi yfir öllum heimi á
ókomnum tíma.
EN Sameinuðu þjóðunum
hefur ekki orðið nóg ágengt.
Ófyrirgefanlegt er, hve tnargir
annmarkar frá liðnum tíma eru
enn við lýði, og draga til sín
óhemju orku og fjármagn, sem
mikil og brýn þörf er fyrir
á öðrum sviðum.
Enn er háð tilgangslaust víg
búnaðarkapphlaup í stað þess
að stuðla að framþróun í heim
inum. Enn eimir eftir af ný-
lendustefnu, kynþáttamisrétti
og brotum gegn almennum
mannréttindum í stað þess að
'áta frelsi og bræðralag rikja
Enn er keppt að valdi og yfir
Hrottnur stað bróðurlegrar
sambúðar
Enn er fjölmennum samfélög
um haldið utan við heimsstarf
í stað þess að gera það algilt.
Enn er keppt að stækkun
áhrifasvæða ákveðinna hug-
sjónastefna í stað þess að hefja
stjórnlist í sameiningu og
treysta þar með öryggi heims-
ins gegn ágreiningL Enn v<|rða
menn sekir um staðbundin
átök í stað þess að ástunda
samvinciu góðra granna.
MEÐAN þessir úreltu hættir
í skoðunum og framkomu eru
enn við lýSi, hljóta hinar öru
breytingar í umhverfi okkar
að leiða af sér ný vandamál,
sem aðkallandi nauðsyn er, að
mannkynið snúist gegn og ráði
bót á í sameiningu:
Bilið milli auSugra þjóða og
snauðra breikkar, munurinn i
vísindum og tækni verður
meiri, mannfjölgunin æ örari
og mengun umhverfisins eykst
hröðum skrefum. Sama er að
segja um sívaxandi þéttbýli,
eiturlyfjaneyzluna og hneigð
æskufólks til fráfælingar. —
Óhófseyðslan virðist ógna fram
tið mannlegs samfélags.
Heimsbyggðin virðist vera
að sprengja utan af sér hinn
hefSbundna stjórnmálastakk.
Framferði margra þjóða er
víðsfjarri því að svara þeim
kröfum, sem örar breytingar
á okkar litla hnetti gera. Al-
þjóða samvinna nær miklu
skemmra en vera þyrfti.
SAMEINUÐU þjóðirnar era
tæki mannkynsins til að stuðla
að friði og einingu i heiminum.
en seinvirkt og þungt í vöfum
Þeim getui því aðeins orðið
ágengt, að aðildarþjóðirnar
styðji þessi samtök sín, elski
þau, sýni þeim fulla alúð og
óski þeim góðs gengis í ein-
lægni. Samtökin hljóta að mis-
heppnast, ef ríkisstjórnir ein-
stakra ríkja virða þau að vett-
ugi og halda áfram á sinni
einskorðuð sundrungar- og sér
hagsmunabraut.
Er ekki hver síðastur fyrir
leiðtoga heimsins að hverfa
alveg frá fyrri villu og gera
sér þess Ijósa grein, að skiln-
ingur, ást og umburðarlyndi
eru brýnustu hagsmunir allra
á þessum litla hnetti? Að sér-
hvert sár, sem veitt er hér á
jörðu, er sár á heildarlíkam-
anum? Að yfirgangsstefna leið-
ir til falls og sjálfseyðilegg-
ingar? Er ekki æslcufólkið ein-
mitt að reyna að koma okkur
í skilning um þetta með örþrifa
ráðum sínum, enda þótt þau
séu miður sannfærandi?
HIMINHRÓPANDI fátækt
viðgengst við hiiðina á óhófi
og allsnægtum hér á jörðu.
Okkur hefur tekizt að komast
til tunglsins, en við höfum ekki
náð hvert til annars. Margar
tegundir fugla og dýra, sem
búið hafa með okkur hér á
iörðinni, eru horfnar fyrir fullt
og allt. Margar fagrar ár eru
orSnar að skolpræsum, sem
stofna heimshöfundum f voða.
Við verðum að gera okkur
háskann ljósan. Kominn er
tími til að ríkisstjórnir ein-
stakra ríkja söðli um og hefji
sig á jafn hátt eða hærra stig
glöggskyggni og ákveðni, sem
höfundar stofnskrárinnar voru
é þegar þeir sömdu hana. Við
ærðum að gefa stofnskránni
tækifæri til að sanna ágæti sitt
Framhald á bls. 14